دو گلوله ای که بهانه آغاز جنگ جهانی شد

[Almas Parsi]

دو گلوله ای که بهانه آغاز جنگ جهانی شد

صد سال پیش دو گلوله ای که از سلاح یک جوان ملی گرای صرب شلیک شد، به زندگی ولیعهد پادشاهی اتریش- مجارستان و همسرش پایان داد.

گاوریلو پرنسیپ، جوان 19 ساله ای که دو گلوله را از نزدیک به سوی فرانتس فردیناند، ولیعهد پادشاهی اتریش -مجارستان و همسرش، صوفی فون هوهنبرگ شلیک کرد، به گروه 7 نفره جنبش ملی جوانان بوسنی تعلق داشت. اعضای این گروه همگی از 17 تا 20 ساله بودند.




به گزارش دویچه وله، جنبش ملی جوانان بوسنی، امپراتوری هابسبورگ را اشغال گر می نامید. افراد فعال این جنبش درست در روزی که فرانتس فردیناند و همسرش پس از بازدید از یک رژه نظامی در وین، به ساریوو سفر کردند تا وابستگی این استان جنوبی به امپراتوری خود را نیز به نمایش بگذارند، آنان را به قتلرساندند.

چگونگی ماجرا

رئیس دربار فردینالد، این خبر را در روز 28 ژوئن 1914 این گونه به فرزندان آنان رساند: با کمال تاسف به اطلاع شما می رسانم که امروز هر دو مقام معظم سلطنتی به دست قاتلی ناجوانمرد در سارایوو کشته شدند.


آنتون اشتاین باخ، افسر محافظ فرانتس فردیناند که هنگام ترور این زوج در نزدیکی آنان بود، چند ساعت بعد ماجرا را به مامور بازپرسی کل صربستان این گونه گزارش می دهد:

من اول صدای یک تیر را شنیدم و بعد دومین تیر در رفت. بعد دیدم که گلوله به شاهرگ همایونی خورد و ایشان افتاد. همسرشان هم که نشسته بود، تیر خورد و درگذشت.

چند روز پس از این ترور، برای فردیناند و همسرش سه بار مراسم خاکسپاری برگزار شد. نخستین آن در شهر بندری تریسته در شمال شرقی ایتالیا بود. آخرین مراسم تدفین در قلعه آرشتتن در غرب وین پایتخت اتریش برپا شد. آرامگاه این دو در این قلعه واقع است.

ماجراهای پشت پرده

اعضای جنبش ملی جوانان بوسنی و گاوریلو پرنسیپ که تابعیت اتریش را داشت، تنها دشمنان خانواده سلطنتی اتریش مجارستان نبودند و از انجام این عملیات تروریستی سود نمی بردند.


صوفی نوزتیتس رینک، دختر این زوج سلطنتی معتقد بود که نبرد قدرت میان کشورهای آن دوران و منافع اقتصادی سیاسی هر یک از آن ها، عوامل اصلی آغاز جنگ بودند. او در سال 1984 هنگامی که 84 سال داشت، درباره طرح های سیاسی فرانتس فردیناند که با اهداف رهبران کشورهای دیگر اروپایی هماهنگ نبود، گفته است:

او علاقه داشت که مسائل ملی پیشرفت کنند و می خواست که سرزمین های زیادی را از قلمرو پادشاهی خود جدا کند تا هر کشوری راضی باشد. ولی زبان اصلی و رسمی همان آلمانی باقی بماند.... به نظر من او می دانست که چه چیزی در انتظارش است.

روایت تاریخی ترور

امروزه تاریخدانان، علت های اصلی جنگ جهانی اول این گونه بر می شمارند: رقابت اتریش و روسیه در شبه جزیره بالکان، اختلاف میان فرانسه و آلمان بر سر آلزاس و لرن که از سال 1870 آغاز شده بود و رقابت اقتصادی و دریایی میان آلمان و بریتانیای کبیر. بهانه آغاز جنگ ولی، دو گلوله ای بود که گاوریلو پرنسیپ شلیک کرد.


پس از قتل فرانتس فردیناند و همسرش، دولت اتریش، صربستان را متهم به دخالت در این ترور کرد و از مقامات آن خواست با حضور نمایندگان این کشور تحقیقات گسترده ای را آغاز کند. دولت صربستان به خواست بازپرسی از پرنسیپ و همراهانش و محاکمه آنان تن در داد، ولی از پذیرش شرط حضور نمایندگان اتریش سرباز زد.


این امر سبب شد که دولت اتریش به صربستان اعلام جنگ داد و روسیه به حمایت از این کشور بسیج عمومی را آغاز کرد. در نتیجه آلمان به حمایت از اتریش برخاست، به روسیه و فرانسه اعلام جنگ داد و بلافاصله نیروهای خود را راهی بلژیک ساخت. این اقدام به معنای حمله به یک کشور بی طرف ارزیابی شد و در پی آن بریتانیای کبیر نیز از در جنگ با آلمان و متحدانش در آمد.

شادی مر گبار مردم

با اعلام آغاز جنگ در ماه اوت 1914، میلیون ها تن از مردم کشورهای مختلف به خیابان ها ریختند و از سر شادمانی به رقص و پایکوبی پرداختند.

رهبران این کشورها تا ساعت 11 صبح روز 11 نوامبر 1918، هنگامی که جنگ در جبهه غرب پایان گرفت، بی وقفه نسلی را با پشتیبانی کامل مردم، قربانی بازی های قدرت طلبانه خود ساختند.

این نسل، در ابتدا برای اعزام به میدان های نبرد ساعت ها داوطلبانه در صف های نام نویسی می ایستاد. ولی پس از تجربه صحنه های دهشتناک خون و خونریزی و پیامدهای ویرانگر آن سرخورده شد و علیه ادامه آن به تظاهرات پرداخت. در تاریخ آمده است که حدود 10 میلیون سرباز در این جنگ بی ثمر کشته و بیش از 21 میلیون تن زخمی شدند.


متهمان ترور فرانتس فردیناند و همسرش سرانجام در اکتبر 1914 از سوی دادگاهی در صربستان به حبس های طولانی مدت و سنگین محکوم شدند. واسو کوبریلوویچ که در آن زمان 18 سال بیشتر نداشت از جمله این متهمان بود که به 16 سال زندان با اعمال شاقه محکوم شد.

او در زمان تیتو (1892 - 1980) رئیس جمهور یوگسلاوی و رهبر اتحادیه کمونیست های یوگسلاوی، به مقام وزارت رسید و 5 سال خدمت کرد.

منبع : جام نیوز