وقتی زمان کهنه می‌شود/ نقدی بر نمایش «تانگوی تخم مرغ داغ»

[312]

به گزارش تئاتر نت، سایت ایران تئاتر در متنی با نویسندگی رضا آشفته آورده است: اکبر رادی نویسنده ای اجتماعی نگر است که تقریبا به قشرهای متنوع شهری و روستایی پرداخته است. «تانگوی تخم مرغ داغ» به جامعه نوظهور و مدرن شهری در پایتخت ایران می پردازد. جامعه، تظاهر به مدرن شدن می کند اما هنوز درگیر سنت است و انطباق با روزگار نو، چالش های تراژیکی را دامن می زند. چنانچه در «تانگوی تخم مرغ داغ» حاج موسی (علی نصیریان) دچار اختلالاتی در زندگی اش شده است.تنش های یک خانوادهحاج موسی پیرمرد محضردار و مومنی است که یک پسرش را در ساخت و ساز خانه‌ای در الهیه از دست داده است. یک پسر به نام محسن (مهدی عبادتی) دارد که دانشجوست و او که دچار تناقضات درونی است، به جای درس و مشق، عمرش را با میخوارگی و سیگار کشیدن و افسردگی دارد بر باد می دهد. پسر دیگرش حسین (امین زندگانی) است که تازگی یک چشمش را از دست داده است.نمایش «تانگوی تخم مرغ داغ»خانواده حاج موسی به خانواده آقا بالا (قاسم زارع) و قیصر (پریسا مقتدی) که در خانه آنها مستاجرند، مبلغی را بدهکار است و حالا آنها به دلایلی مجبور می شوند خانه را ترک کنند. حاج موسی برای حل و فصل این قضایا به حسین پیشنهاد دهد که با ملیحه (اکرم حاج حسینی)، دختر آقا بالا و قیصر ازدواج کند. هر چند مادرش انیس (فرزانه کابلی) با این وصلت مخالف است. اما مراسم خواستگاری انجام می شود که باعث رسوایی و دلشکستگی حسین می شود؛ چراکه دختر قرار است با یک مرد نظامی از اقوامشان ازدواج کند.در این گیرودار، حاج موسی دختری به نام شکوه (لیلا برخورداری) دارد که دلش می خواهد خواننده بشود و حتی اولین ترانه اش هم با اسم مستعار از رادیو پخش می شود. او برای آنکه خودش را از چنگ خواستگارش آقای جلوه (فردوس کاویانی) برهاند دست به کار می شود و از آن سو قیصر به دلیل معتاد بودن مردش، آقا بالا (قاسم زارع) به حسین ابراز علاقه مندی می کند. حسین هم با کمربند قیصر را دیوانه وار کتک می زند. حالا عمده دلیل این بیچارگی، همسر دوم حاج موسی است که الان در خانه الهیه زندگی می کند. محسن از این قضیه بو برده و با حاجی بحثش می شود.عدالت اجتماعیعدالت و برابری اجتماعی همیشه یکی از مضامین اساسی متون رادی است. اگر دو همسری بودن در دوره ای عادی بوده، اما در شهر مدرن برای حاج موسی یک مساله تراژیک شده است. الان همسر دوم داشتن امری پنهانی است و همین پنهانکاری سرآغاز بی عدالتی است. عدالت در شرایط برابر و مطلع بین آدمها رقم می خورد. در قدیم مردان مسلمان با آگاهی و اطلاع همسران سابق خود و به شرط برقراری یک زندگی برابر تن به ازدواج های متعدد می دادند اما الان همین پنهانکاری خود مانع از بروز برابری است چون همسر اول و فرزندانش از این ماجرا بی خبرند و در دل بحران و شکست اقتصادی است که خطای حاج موسی برایشان آشکار می شود.نمایش «تانگوی تخم مرغ داغ»به روز نبودن متندر «تانگوی تخم مرغ داغ» شکوه برای رادیو ملی سابق آواز می خواند که در صورت مشهور شدنش و معلوم بودن وضعیت خانوادگی اش، لکه ننگی برای پدر مذهبی اش خواهد بود. اما چنین مساله ای الان در ایران ناممکن است. دمغ بودن محسن دانشجو هم برای امروز چندان معنایی ندارد، چون علت مخالفت حاج موسی با تحصیلات دانشگاهی اش در رشته حقوق در زمان حال منطقی نیست، هرچند ممکن است که در آن مقطع تاریخی چنین مخالفت‌هایی بوده باشد. الان هم مخالفت هست اما با برخی از رشته ها که شاید سازگاری با ارزشها و معیارهای یک خانواده مذهبی نداشته باشد. بنابراین در اینجا فقط کافی بود به جای حقوق از سینما یا موسیقی بحث شود!متاسفانه بر خلاف آنچه از آرش رادی فرزند شادروان اکبر رادی در مقام دراماتورژ نامبرده شده، اما هیچ خط و نشانی از آن نیست، چراکه کار دراماتورژ تطابق اجتماعی و به روز کردن یک متن قدیمی است. البته «تانگوی تخم مرغ داغ» زیاد هم قدیمی نیست، این متن در دهه 70 نوشته شده، اما در دهه 90 اجرا شده است و نسخه اولیه اش به نام ارثیه ایرانی در دهه 40 نوشته و اجرا هم شده است. به هر تقدیر متون اجتماعی بهتر است در همگرایی با مسائل روز تازه شوند، چراکه تماشاگر می آید در تئاتر، اکنون‌اش را ببیند.

نمایش «تانگوی تخم مرغ داغ»

وفاداری به متنهادی مرزبان در مقام کارگردان بسیار وفادار به متن رادی است و این قضیه تقریباً در تمام کارهایش یک سرمشق بوده است. چنانچه همزمانی اجرای «خانمچه و مهتابی» توسط او و مسعود دلخواه حکایت دقیق از وفاداری او داشت. دلخواه روایت و برداشتی نوین از آن را در صحنه ارائه می کرد و هادی مرزبان با تمام حشو و زوائد متن را کار کرده بود. هر چند در نحوه اجرا بازهم مرزبان موفق‌تر و مسعود دلخواه قاعده‌مند تر عمل کرده بود. به هر تقدیر یکی از وظایف کارگردان در انتخاب متن، ضرورت اجرا شدن آن است و این قضیه در دراماتورژی اتفاق می افتد. شاید پس از این وفاداری هادی مرزبان، زمینه برای دیگران فراهم شده باشد که بخواهند با به روز کردن متون رادی آنها را اجرا کنند.واقع گرایی اجراهادی مرزبان را باید کارگردان رئالیسم و ناتورالیسم در نظر گرفت. مردی که همواره برایش عدالت اجتماعی و نان و آب مساله بوده است. این بار هم «تانگوی تخم مرغ داغ» را در وضعیتی واقع گرایانه اجرا کرده است. یعنی مهندسی ظاهری اجرا چنین نگاهی را بر چشم تحمیل می کند. یک خانه قدیمی دو طبقه که وسایل و چیدمان درست، معرف یک محیط قابل فهم است. بازیگران هم طوری لباس پوشیده اند که چنین محیط و فضایی را نمایندگی کنند. حاج موسی و حسین، معرف دو فرد وفادار به مذهبند. شکوه و ملیحه دخترانی هستند که می خواهند با جامعه خود را تطبیق دهند و در ظاهر خود نوآوری ها را بروز می دهند. محسن یک روشنفکر است و ضمن نو شدن ظاهرش، در باطن هم مطابق با الگوهای گذشته می خواهد زندگی کند. انیس یک مادر است و وفادار به خانه و خانواده و قیصر تحت تاثیر شرایط روز دوران پهلوی است و قانون وفاداری را می خواهد از بین ببرد، اما نمی تواند چون حسین جوانمردی مومن و محکم است. رادی قضاوت نمی کند و فقط به داده‌هایی مشخص، آدمهایش را می شناساند. برای همین آنچه می بینیم باورپذیر است.بازیگران نامی در «تانگوی تخم مرغ داغ» با آنکه بازی های باورپذیر و قابل قبولی را ارائه می کنند، اما حس می شود کمتر از توانشان در صحنه حضور دارند. شاید مانع اصلی هم همین دراماتورژی نشدن متن باشد که انگیزه های مقتدرانه ای را در اختیار بازیگران نمی گذارد تا انرژی مضاعفی را صرف ارائه نقش کند. به هر تقدیر، نو بودن، یک امکان بزرگ برای اتفاقات بهتر در یک اجراست.

http://theatrnet.com/News/13285/%D9%...AF%D8%A7%D8%BA