نقض حقوق شهروندان با نامگذاری عجیب و غریب خیابانها

[m.g.s.t.r]

نقض حقوق شهروندان با نامگذاری عجیب و غریب خیابانها


جامعه > شهری - عباس شکوهمند
به نظر شما هدف از نامگذاری های خیابان ها و کوچه ها و به طور کلی، معابر عمومی چیست؟ بگذارید سوالم را به گونه دیگری مطرح کنم. آیا می توان شهر و حتی روستایی را در نظر گرفت که معابر عمومی آن، نامگذاری نشده باشند؟ البته شاید در برخی روستاها، تابلویی برای نام کوچه ها نصب نشده باشد اما به هر حال، هر کوچه و محله ای به نامی شناخته می شود. تصور کنید که اگر اینگونه نبود، چه مشکلات بزرگی برای ساکنان یک شهر، آن هم غولشهری مثل تهران پیش می آمد؟
احتمالا شما هم مثل من اولین پاسختان به سوال بالا این است که نامگذاری خیابان ها و کوچه ها برای تمایز آنها از یکدیگر و سهولت دسترسی به آنهاست، چرا که اگر غیر از این باشد، زندگی شهروندان مختل می شود.
حالا که روی این مسأله بدیهی، توافق داریم که اولا نامگذاری معابر، ضروری است و ثانیاً این نامگذاری برای دسترسی آسان مردم به محلهای موردنظرشان است، باید بگویم ظاهرا این مسأله بدیهی، هنوز برای مدیران و تصمیم گیران نظام شهری در ایران و به ویژه در تهران، قابل فهم نیست! شاید بپرسید منظورتان چیست؟ در پاسخ باید بگویم وقتی نامگذاری معابر عمومی از هیچ سیاست و رویه و عقلانیت پایداری تبعیت نمی کند و نام معابر به صورت مکرر و غیرمنطقی تغییر می کند، چندان تفاوتی با نامگذاری نکردن آنها ندارد.
ضرورت تغییر نام بسیاری از معابر، پس از وقوع انقلاب اسلامی را می توان پذیرفت و حتی تغییر نام خیابانها بر اساس نام شهدای جنگ تحمیلی را. اما سوال اساسی این است که تغییرات نام خیابانها تا چه زمانی باید ادامه داشته باشد؟ اگر بزرگواران جدیدی به درجه شهادت نائل می شوند یا هر حادثه سیاسی یا فرهنگی مهمی پیش می آید و مدیران شهری ملزم به گذاشتن نام آنان بر معابر می شوند، لااقل این اسامی را برای معابر و شهرک های جدیدی که خدا را شکر به صورت شبانه روزی در حال ازدیاد و بدقواره کردن طول و عرض شهر هستند، بگذارند.
این که نمی شود ساکنان و مسافران شهر، سالیان متمادی کوچه و خیابانی را به اسمی بشناسند و بعد مدیران شهری، نه یک بار، بلکه چندین بار و در فواصل زمانی بسیار کوتاه، آن را تغییر دهند. حتما شما خوانندگان گرامی نیز در محل سکونت یا گذر خود، نمونه هایی از این تغییرات را سراغ دارید که می توانید نام و نشانی آنها را در بخش نظرات درج کنید.
نام یک محل و معبر، بخشی از فرهنگ آن مکان را نشان می دهد و در طول چند سال، مردم با آن انس می گیرند و این نامها تداعی کننده خاطرات زیادی برای مردم است، از این رو، تغییر غیرضروری و بی ضابطه آنها، باعث می شود که بسیاری از خیابان ها و میدان ها به دو یا چند نام خوانده شوند که خود این مسأله، مشکلاتی برای شهروندان و مسافران به وجود می آورد.
سرعت تغییر نام معابر عمومی چنان زیاد است که گاهی در بین اعضای یک خانواده هم، هر کسی، کوچه و خیابان خود را به نامی می شناسد. در بین اهالی کوچه و خیابان نیز هر نسلی، کوچه و خیابان خود را به اسمی می خوانَد و می شناسد. یکی به اسم پیش از انقلاب، دیگری به اسم 10 سال پیش، آن یکی به اسم 2 سال پیش و آن دیگری به اسم تابلوی یک ماه پیش! حال، فرض کنید نیمه شبی مجبور می شوید به اورژانس، آتش نشانی، پلیس یا تاکسی تلفنی زنگ بزنید، نمی دانید چگونه نشانی بدهید که قابل فهم باشد، چرا که هرکسی محل شما را با اسامی متفاوتی می شناسد و زبان مشترکی بین شما و آن فرد یا نهاد برقرار نیست.
فرض کنید مراسم و میهمانی دارید و منتظر آمدن پیک رستوران هستید اما خبری از پیک نیست چرا که در کوچه ها سرگردان شده. یا پس از مدتی دوری از وطن، به شهرتان برگشته و نمی دانید به راننده تاکسی چگونه نشانی بدهید. از این گونه اتفاقات، هر روز در این شهر، برای افراد متعددی پیش می آید و بعضا گرفتاری ها و خسارات زیادی را به آنها وارد می کند، اما چه کسی پاسخگوی این بی تدبیری هاست؟ چرا حقوق شهروندان باید به این آسانی تضییع شود؟
نام های تکراری
مشکلات ناشی از تغییر نام خیابانها اما فقط محدود به این موارد نیست، مشکل دیگر، حک شدن نام های تکراریِ فراوان بر تابلوهای معابر است. شهرک ها و میدان ها و خیابان های متعددی که یک اسم دارند! حتما با این مشکل نیز مواجه شده اید، کافی است نقشه تهران را یک بار به صورت گذرا نگاه کنید. اسامی تکرای مثل ابن سینا، ابوذر، اباذر، طالقانی، شریعتی، ولیعصر(عج) و غیره را در نقاط مختلف شهر می بینید.
چرا باید از یک سو، اسامی خیابان هایی که نام قدیمی و بدون مشکل دارند را تغییر بدهند و از سوی دیگر، اسامی تکراری بر روی معابر بگذارند که بسیاری از شهروندان و مسافران را گمراه کند؟ آیا نمی شود لااقل همین نام های جدید را با نام های تکراری جایگزین کرد؟
تکه تکه کردن یک خیابان با نامهای متفاوت
مشکل دیگر نامگذاری خیابانها به تقسیم کردن یک خیابان بر اساس نامهای متفاوت برمی گردد که متأسفانه در این زمینه نیز ضابطه و رویه ثابتی دیده نمی شود. از یک طرف، خیابانی مثل ولیعصر(عج) یا دکتر شریعتی که از جمله طویل ترین خیابان های تهران هستند، به درستی از شمال تا جنوب، یک اسم دارند، اما از سوی دیگر، خیابانی با کمتر از 2 کیلومتر طول، 4 اسم و تابلو دارد! شاید تعجب کنید و فکر کنید اغراق می کنم، اما نشانی این خیابان را که اتفاقا خیابان مشهوری است، به شما می دهم. از میدان سپاه(عشرت آباد) تا میدان بهارستان، حدود 2 کیلومتر است و جالب این که از میدان سپاه تا زیر پل چوبی(تقاطع خ. انقلاب) اسم این قسمت از خیابان، «سپاه» است، از تقاطع خ انقلاب تا چهار راه فخرآباد، اسم آن، «ابن سینا» است، از چهارراه تا میدان بهارستان، اسمش، «بهارستان» و از میدان به پایین تر، اسمش «شهید مصطفی خمینی» است. اگر بالای میدان سپاه را هم که بزرگراه شهید صیادی است، اضافه کنیم، می شود 5 اسم برای یک خیابان 2 کیلومتری! یا مثلاً بزرگراه نیایش چند اسم و تابلو دارد: نیایش، آبشناسان و ایرانپارس. بزرگراه رسالت هم دارای اسامی رسالت، حکیم و علامه جعفری است. یا مثلا خیابانهای آزادی، انقلاب و دماوند، یک خیابان را تشکیل می دهند با 3 اسم.
شهر مشهد، الگویی برای سایر شهرها
یکی از بهترین نوع نامگذاری خیابانها را می توان در شهر مشهد مشاهده کرد که در راستای فلسفه اولیه نامگذاری خیابانها که همان سهولت دسترسی مردم است، انجام شده و می تواند الگویی برای سایر شهرها باشد. در این شهر، خیابان های اصلی یک اسم دارند و سایر خیابان های فرعی که از آن مشتق می شوند بر اساس شماره، نامگذاری شده اند. برای مثال، اسم یکی از خیابان های اصلی از ابتدا تا انتها، امام رضا(ع) است و سایر خیابانهایی که با این خیابان تقاطع دارند، بر اساس شماره نامگذاری شده اند، مثل امام رضا5 یا امام رضا20. جالب این که خیابانهای زوج در یک طرف خیابان و خیابانهای فرد در طرف دیگر قرار دارند. در این شهر، یک شهروند یا مسافر به راحتی می داند که اگر می خواهد به خیابان امام رضا 24 برود، چگونه می تواند آن را پیدا کند و حتی می تواند فاصله اش تا مقصد را تخمین بزند.
نکته مهم این که در نامگذاری خیابانها در این شهر، از اسامی شهدا یا رویدادها نیز غافل نبوده اند، بلکه هر تابلو را به دو قسمت تقسیم کرده که دارای دو قسمت اصلی( با خط درشت) و فرعی(با خط ریز) است؛ مثلاً نام دیگر خیابان امام رضا 24، باقریه است.
در شرایط فعلی به نظر می رسد که شیوه نامگذاری خیابانها در مشهد، بهترین الگو برای شهرهای دیگر، به ویژه تهران است.
در حال حاضر، اگر شما در تهران در یک خیابان طویل، به دنبال یک خیابان فرعی باشید، نمی دانید که آن خیابان مورد نظر شما در چه فاصله ای قرار دارد و لذا مجبورید از ابتدا تا انتهای خیابان اصلی را با دقت طی کنید و تابلوهای همه خیابانها را یکی یکی نگاه کنید تا خیابان مورد نظرتان را پیدا کنید اما در سیستم شماره ای(مثل مشهد)، شما وقتی وارد خیابان اصلی شدید، می دانید که حدودا چه فاصله ای را باید طی کنید تا به مقصد برسید. مثلاً وقتی شما در جلوی خیابان آزادی 6 هستید و می خواهید به خ آزادی 28 بروید، می دانید که اولاً با توجه به زوج بودن، خیابان موردنظر در سمت راست شما خواهد بود، ثانیا باید 22 خیابان دیگر را طی کنید تا به محل موردنظرتان برسید.
خلاصه این که شهرداری یا شورای شهر یا هر نهاد تصمیم گیر دیگر باید از یک ضابطه و رویه معقول در نامگذاری معابر عمومی تبعیت کرده و به حقوق شهروندان احترام بگذارد.