انگست نگاری ژنتیکی چیست؟

استفاده از اطلاعات ژنتیکی موجود در یک سلول و پی بردن به هویت ژنتیکی آن در واقع نوعی انگشت نگاری از دی ان ای یا “DNA finger printing” است.

تکنیک انگشت نگاری ژنتیکی را اولین بار در سال ۱۹۸۵پروفسور سر آلک جفری از دانشگاه لستر انگلیس ابداع کرد.وی متوجه شد نواحی و نقاطی روی دی ان آ افراد وجود دارد که می‌تواند کلیه اطلاعات بیولوژیکی و حیاتی انسانها را انتقال دهد. با اینکه ۹۹/۹درصد دی‌ان‌ای انسان‌ها‌ با هم یکی است و هیچ تفاوتی ندارد، اما همان ۰/۰۱درصد برای اینکه تفاوت میان ۲ نفر آشکار شود کافی است.

بانک اطلاعاتی ژنتیکی مجرمین

به جمع آوری اطلاعات ژنتیکی کلیه مجرمین بانک اطلاعاتی زنتیکی گفته می شود.

در حال حاضر در بيش از 31 کشور از جمله امريکا، انگلستان، کانادا، استراليا، آلمان، امارات و.... اطلاعات ژنتیکی تمامی مجرمین تهیه شده و پروفایل آنها طراحی شده است. بزرگ‌ترین بانک اطلاعاتی دی‌ان‌ای در جهان متعلق به آمریکاست که در آن بیش از ۵ میلیون پروفایل دی‌ان‌ای ثبت شده است. پس از این کشور انگلیس دومین بانک اطلاعاتی بزرگ دی‌ان‌ای جهان را در اختیار دارد.

اگر یک بانک اطلاعاتی که اطلاعات ژنتیکی تمامی مجرمین در آن ثبت شود و به عبارتی پروفایل ژنتیکی آنها تهیه شده باشد وجود داشته باشد. موجب سرعت عمل در تشخیص مجرمین می شود.جلوگیری از تکرار و تعدد جرم، مهاجرت و تغییر هویت مجرمین، جعل اسناد، بر هم زدن صحنه جرم، قتل و جرایم زنجیره ای را می توان از کاربردهای بانک هویت ژنتیکی برشمرد.

کاربرد روش انگشت نگاری ژنتیکی در جرم شناسی

هم اکنون این روش برای اثبات قطعی وقوع جرم در سرتاسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. از نتایج این روش برای محکوم و تبرئه نمودن افراد مظنون با اطمینان فوق‌العاده بالا استفاده می‌شود. با رسیدن به استانداردها و بکارگیری گسترده روشهای رسمی در آزمایشگاههای پزشکی قانونی ، استفاده از این روش در دادگاهها ، افزایش بیشتری پیدا خواهد کرد. حتی می‌توان به رازهای قتلی اشاره نمود که دهها سال از وقوع آنها می‌گذرد. در سال 1996 انگشت نگاری DNA ، به تائید هویت استخوانهای آخرین سزار روس و خانواده او کمک نمود که در سال 1918 به قتل رسیده بودند. (پژوهشی پیرامون اثر انگشت – محمد جواد نعناکار)

برای شناسایی مجرم به روش انگشت نگاری ژنتیکی ، پس از استخراج دی ان ای از نمونه ها و همچنین مقایسه الگوهای باندی حاصل از نمونه خون مقتول و با الگوهای باندی حاصل از نمونه حاوی مخلوطی از سلول های مقتول و قاتل ، الگوهای باندی متعلق به قاتل را تشخیص داد.

انگشت نگاری ژنتیکی همچنین می تواند برای شناسایی اجسادی که تخریب و متلاشی شده اند یا به هر علتی قابل تشخیص نیستند ، مورد استفاده قرار گیرند.

تکنیک انگشت نگاری ژنتیکی‏

امروزه واژه میکروساتلایت و مینی ساتلایت برای متخصصان علم ژنتیک بسیار آشنا هستند. تعداد بازهای موجود طبق قاعده خاصی در ژنوم تکرار می شوند. برای چنین آزمون هایی به بررسی تمام ژنوم نیاز نیست و همان طور که وجود یک خال در بدن می تواند دلیلی محکم بر شناسایی یک بی گناه یا قاتل باشد، بررسی یک ناحیه کوچک از ژنوم فرد مظنون نیز چنین مدارک ارزشمندی مهیا خواهد کرد.حال برایتان جالب خواهد بود اگر بدانید چطور می توان یک ژن خاص را در میان ۱۰۰هزار ژن موجود در بیلیون ها جفت باز یک ژنوم انسانی یافت و مورد مطالعه قرار داد. در واقع راه حل ها در این زمینه از دهه ۱۹۷۰ شروع به نمایان شدن کردند. پیشرفت های حاصل از ده ها سال کار هزاران دانشمند در زمینه های ژنتیک ، بیوشیمی ، بیولوژی و شیمی فیزیک گردهم آمدند تا فناوری هایی برای تعیین موقعیت ، جداسازی ، آماده سازی و مطالعه قطعات دی ان ای مشتق از کروموزوم های بزرگتر ایجاد کنند؛ البته تکنیک انگشت نگاری ژنتیکی سال ۱۹۸۵ ابداع شد.یکی از صحیح ترین روش ها برای اثبات حضور یک فرد در صحنه جنایت ، انگشت نگاری بوده است. انگشت نگاری دی ان ای براساس وجود چندشکلی های توالی است.

این چندشکلی ها، حاصل تفاوت های کوچک در توالی هستند که به طور متوسط از فردی به فرد دیگر در هر ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ جفت باز اتفاق می افتد. هر تفاوتی از توالی ژنومی مشترک انسان در کسری از جمعیت انسانی رخ می دهد هر فرد تعدادی از این تفاوت ها را در توالی ژنتیکی خود نشان می دهد. این تغییرات توالی منجر به تنوع اندازه قطعات دی ان ای در بین افراد متفاوت می شود. از این رو به این تغییرات ، چندشکلی های طول قطعه محدودکننده یا (RFLPs) گویند. در واقع با استفاده از این تست شناسایی توالی دی ان ای ژنومی می توان یک فرد را در کل جمعیت انسانی شناسایی کرد. با وجود این ، چنین روشی به نمونه های تازه دی ان ای و بیش از میزانی نیاز دارد که عموما در صحنه وقوع جرم وجود دارد. پس با استفاده از PCR که امکان ازدیاد مقادیر کم دی ان ای را فراهم می آورد، حساسیت آزمون RFLP را افزایش می دهند. امروزه حتی آنالیز RFLP ، تنها روش قابل دسترسی برای تشخیص پیش از زایمان بیماری هایی است که در آنها محل عارضه روی کروموزوم شناخته شده ، ولی هنوز ژن کنترل کننده آنها تعیین نشده است.

کاربرد نرم افزار ژن نگار

با استفاده از این نرم افزار می توان میزان اختلافات را در سطح ژنی شناسایی کرد که این بررسی هم برای افراد و هم دیگر موجودات قابل اجرا است ؛ به طور مثال میزان تنوع ژنتیکی باکتری هایی که در ایران داریم با این نرم افزار قابل شناسایی و دسترسی است. برای این منظور نیز از تکنیک های PFGE برای گروه بندی و نقشه برداری های ژنتیکی و تکنیک RFLP که تکنیک انگشت نگاری است ، بهره گرفته می شود.


منبع