کاربرد سونوگرافی در تشخیص سرطان سینه

[Helena.M]

تصویر برداری با استفاده از امواج فرا صوتی کـه اغـلـب آن را بـا نام سونوگرافی می‌شناسند‌ شامل





استفاده از امواج فرا صوتی برای تشخیص سرطان سینه

تصویر برداری با استفاده از امواج فرا صوتی کـه اغـلـب آن را بـا نام سونوگرافی می‌شناسند‌ شامل





تاباندن امواج فرا صوتی با فرکانس بالا به قـسـمـتـی از بـدن به منظور ایجاد تصویر از یک قسمت مشخصی از بدن است.
در تصویر برداری فراصوتی به هیچ عنوان از پرتو های یونیزان استفاده نمی شود به همین دلیل مـی توان این روش را به عنوان یک روش غیر تـهـاجـمی در نظر گرفت.مزیت دیگری که این روش دارد ایــــن اســــت کـــه بـــه‌خـــاطـــر ایــنــکـــه تصویر‌برداری با استفاده از این روش به‌صورت زمــان حـقـیقـی (Real Time) اسـت مـی‌تـوانیـم از نـحـوه عـمـل کـرد بـافـت هـای زنـده بـه صـورت حـقـیـقــی خـبــر‌دار شــویــم بــه طــوری کــه حـتـی می‌توانیم حرکت خون در داخل رگ ها را نیز با این روش تشخیص دهیم.
تـصــویــر بـرداری سـیـنـه بـا اسـتـفـاده از امـواج فرا‌صوتی به ما این امکان را می دهد که بتوانیم یـک تصـویـر جـامع از بافت داخلی سینه داشته باشیم.
ســونـو گـرافـی بـا تکنـولـوژی داپلـر یـک نـوع سـونـو‌گرافی ویژه است که به ما این امکان را می‌دهد تا بتوانیم شریان خون در داخل رگ ها را رد‌یابی کنیم،‌ که این رد یابی خون شامل رد یابی در داخـــــل رگ هــــای اصــلــــی،‌ شــــریــــان هــــا و شریانچه‌های موجود در ناحیه شکمی بازو ها و ناحیه پاها و گردن است.
در طول زمان سونو تراپی، ممکن است سونو‌تراپ از روش داپلر به منظور ارزیابی عبور خون در شریان ها یا همچنین وجود یک ناهنجاری در هنگام عبور خون از داخل شریان‌های موجود در داخل سینه استفاده کند.در بیشتر مواقع از این روش به منظور کسب اطلاعات بیشتر نسبت به وجود یک توده در یک ناحیه ای از بدن استفاده می شود.



استفاده های متداول از این روش

مهم‌ترین استفاده ای که از این روش در حال حاضر برای تشخیص سرطان سینه می شود شامل تصویر برداری با استفاده از امواج فرا‌صوت به منظور تایید وجود یا عدم وجود یک ناهنجاریدر بافت سینه(مانند خون ریزی یا یک ناهنجاری موجود در نوک سینه) است که به عنوان یک روش تکمیلی در تشخیص سرطان سینه به منظور تایید اطلاعات بدست آمده از MRI,CTLMو مامو گرافی مورد اسنفاده قرار می گیرد.
در تصـویـر بـرداری بـا استفـاده از امـواج فـرا صـوت می توان به راحتی جنس بافت غیر‌عادی را تشخیص داد به طوری که می توانیم ببینیم که بافت غیر عادی دارای حالت سخت است(که نمی تواند به عنوان با فتی که سرطان دارد تشخیص داده شود و می‌توان آن را به عنوان یک تومور تشخیص داد. یا با استفاده از اندازه گیری میزان شارش خون می‌توان به وجود کیست در داخل بافت پی برد.یا حتی می توان وجود هر دو کیست و تومور را با هم تشخیص داد.تصویر برداری با استفاده از فراصوت همچنین می تواند ویژگی‌های بافت مورد مطالعه را در اختیار قرار دهد.

تصویر برداری تکمیلی سرطان سینه

مامو گرافی در حال حاضر تنها دستگاهی است که به واسطه تشخیص زود هنگام بـافـت‌هـای سـرطـانـی تـوانستـه خطـر ابتـلا بـه سرطان را کاهش دهد.ولی با این وجود ماموگرافی قادر نیست تمامی ناهنجاری ها را تشخیص دهد.
در سینه های حجیم ما شاهد وجود تعداد زیادی منافذ هوایی، ‌غدد مختلف و بافت فیبروز هستیم و همچنین میزان چربی در این بافت ها کمتر است.
تعداد زیادی از سرطان ها قادر به تشخیص دادن با استفاده از روش مامو گرافی نیستند.
مـطــالـعــات صــورت گــرفـتـه نشـان دهنـده آن اسـت کـه استفـاده از ابـزارهـایـی مـاننـد اولترا‌سونیک و تشدید میدان مغناطیسی (MRI) می تواند به عنوان یک روش کمکی برای تشخیص سرطان های سینه ای که به وسیله دستگاه مامو گرافی قادر به تشخیص دادن نیستند باشد. در مقایسه با روش اولترا سونیک استفاده از روش MRI بسیار مطمئن تر و دقیق تر در تشخیص سرطان خواهد بود.اما به خاطر اینکه MRI تکنولوژی پیچیده تر داشته و به تبع آن گران قیمت تر است در اختیار عموم زنان قرار ندارداگر با استفاده از MRI اقدام بـه تـهـیه تصویر کنیم دیگر نیازی به استفاده از روش اولترا سونیک برای تهیه تصویر نخواهیم داشت,‌ هر چند که می توان از روش اولترا سونیک برای پی بردن به ویژگی ها و مشخصات بافت مشکوک به سرطان که با استفاده از MRI مشخص شده استفاده کرد.
زمـانی که از روش اولترا سونیک برای تصویر برداری استفاده می کنیم می توانیم حـالـت‌هـای غـیـر عادی بیشتری در مقایسه با تصاویر گرفته شده به وسیله مامو گرام و‌به‌دست آوریم که اکثرا این حالت های غیر عادی ایجاد شده دال بر وجود سرطان نیستند و همین موضوع می تواند عمده ترین نقص این دستگاه باشد.
از روش اولترا سونیک برای تشخیص ناهنجاری ها در زنانی استفاده می شود که:
ریسک بالایی نسبت به خطر ابتلا به سرطان دارند و استفاده از سایر روش ها می‌تواند برای آنها مضر باشد.
برای خانم‌هایی که حامله بوده و استفاده از پرتو های یونیزان (که اساس کار دستگاه مامو گرام را تشکیل می دهد)برای آنها مضر باشد در این صورت باید از روش اولترا‌سونیک برای تشخیص استفاده کنیم.
یا در مواقعی که سایر روش ها جواب قطعی ندهند و برای اطمینان بیشتر می توان از این روش استفاده کرد.

نمونه برداری از سینه با استفاده از روش اولترا سونیک

زمانی که تصاویر به دست آمده از اولترا سونیک حاکی از وجود یک ناهنجاری در بافت مورد نظر باشد اپراتور می تواند با استفاده از امواج اولترا سونیک به نمونه برداری از بافت مورد نظر بپردازد.
بــه‌خــاطـر اینکـه امـواج اولتـرا سـونیـک از تصـویـر بـرداری زمـان حقیقـی بـه منظـور تـصـویـر‌بـرداری استفاده می کند می توانیم از این روش برای نمونه برداری استفاده کـنـیـم.قـبـل از آنـکـه بـیـوپـسـی را انـجـام دهیم باید با استفاده از اولترا سونیک اقدام به تصویر‌برداری کنیم و زمانی که دیدیم روش های مرسوم و تصویر برداری اولترا سونیک جوابگو نیستند اقدام به نمونه برداری کنیم.

شکل ظاهری دستگاه اولترا سونیک

دستگاه تصویر برداری اولترا سونیک دارای یک کنسول است که کامپیوتر و سایر ادوات تصویر برداری بر روی آن قرار دارد.
از یک مانیتور به منظور نشان دادن تصاویر به‌دست آمده استفاده می کنیم همچنین دسـتـگـاه دارای تـرانـسـدیـوسـر هـای مـخـتـلـف بـه مـنـظـور تـبـدیـل کـمـیت بدست آمده است.ترانسدیوسر یک ابزاری است که به شکل میکروفون بوده و در آن مبدل های مـخـتـلـفـی وجـود داشـتـه و بـا اسـتـفـاده از یـک سـیم به دستگاه اصلی متصل می شود. ترانسدیوسر ها امواج فراصوتی که قابل شنیدن نیستند از خود ساطع می کنند.
این امواج ساطع شده به داخل بدن انسان فرستاده می شود و سپس امواج پس از برخورد به فصل مشترک بافت ها بازتاب می کنند. این روش همانند روش تعیین عمق در زیر دریایی ها و کشتی ها ‌است.
امواج اولترا سونیک بلافاصله بر روی یک نمایشگری که بسیار شبیه مانیتور کامپیوتر است ظاهر می شود.
تـصـویـر ایـجـاد شـده بـه دامـنـه(یـاقـدرت مـوج) مـوج ,‌فـرکـانـس و زمـان آن بستگی دارد.امواج فرا صوت پس از آنکه به بافت مورد نظر و فصل مشترک بین بافت ها برخورد کرد مقداری از موج را بازتاب کرده ‌و در هنگام بازتاب به ترانسدیوسر برخورد می کند سپس برای پردازش تصویر به کامپیوتر فرستاده می شود.

روش عملکرد دستگاه اولترا سونیک

مکانیسم کلی عملکرد امواج فرا صوتی همانند عملکرد دستگاه های فاصله یاب کشتی ها و زیر دریایی ها یا سامانه های موجود برای پیش بینی وضع هوا است. وقتی امواج فرا صوتی به یک جسمی برخورد کردند بازتاب پیدا می کنند.با اندازه گیری انـرژی حـاصـل از مـوج بـازتـاب یـافـتـه و پـردازش آن مـی توان فاصله,‌اندازه و میزان استحکام(می توان تشخیص داد جسم مورد نظر جامد بوده پر از مایعات است یا هر دو مورد) جسم مورد نظر را اندازه گرفت.
‌در پزشکی از امواج فرا صوتی به منظور تشخیص حالت های غیر عادی ایجاد شده در بافت ها اندام هاوعروق و همچنین برای تشخیص توده های غیر عادی مانند تومور‌ها استفاده می شود.
در دستگـاه اولتـرا سونیک یک ترانسدیوسر امواج فرا صوتی را ارسال کرده و پس از اینکه امــواج بــه یــک جـسـم بـرخـورد کـرد و بـازتـاب یـــافـــت,‌امــواج بــازتــاب یــافـتــه بــه وسـیـلــه ایــن تــرانـســدیــوســر در یــافــت مــی شــود. وقـتـی کـه تـرانسـدیـوسـر در مجاورت با پوست بدن قرار گـرفـت ایـن تـرانسـدیـوسـر امـواج فـرا صـوتـی با فــرکـانـس بـالا کـه بـوسیلـه حـس شنـوایـی قـابـل تشخیص نیستند را از خود ساطع می کند.وقتی که امواج فراصوتی پس از برخورد به اندام های داخلی مانند بافت ها ارگان ها یا مایعات موجود در بدن بازتابیده می شوند این امواج توسط یک میکروفون بسیار قوی که در داخل ترانسدیوسر قـرار دارد گـرفـته می شود وحتی کوچک‌ترین تغییرات موجود در اندام‌های داخلی بدن را ثبت می کند.
امواج به دست آمده راهی کامپیوتر می شوند کـه پـردازش تـصـویـر بـر روی آن انـجـام شده و مـحـاسـبـات لازم بـرای تـشـکـیـل تـصویر توسط کـامـپیوتر انجام شود و در نهایت تصویر نهایی ایــجــاد شــده بــر روی کــامـپـیــوتــر نـمــایــش داده مـــی‌شـــود.امــواجــی کــه در هــر لـحـظــه تــوســط ترانسدیوسر در یافت و توسط کامپیوتر پردازش می شود تشکیل یک فریم تصویر می دهد و این فریم های ایجاد شده در کنار هم قرار گرفته و برای ما یک فیلم زمان حقیقی را ایجاد می کنند.
روش تصویر برداری داپلر با استفاده از امواج فرا صوتی یک روش خاصی است که به ما این امکان را می دهد که اندازه شریان خون موجود در داخل رگ ها را اندازه گیری می کند.اندازه تغییرات خون موجود در داخل رگ باعث ایجاد تغییرات در موج بازتاب یافته می شود که به آن اثـر داپـلـر گـفـتـه مـی شـود.کامپیوتر پس از آنکه امــواج صــوتــی را پــردازش کـرد در نـهـایـت در خــروجـی تصـاویـر را بـه صـورت نمـودار هـا یـا تـصـاویـر رنگی از عبور خون در داخل رگ ها نشان می دهد.

نحوه تصویر برداری با استفاده از امواج فراصوتی

ممکن است از شما خواسته شود که بر روی تخت آزمایش دراز بکشید و دست هایتان را تا کنار سرتان بالا بیاورید.
سپس یک ژل مخصوص را بر روی ناحیه ای که می خواهند عمل سونوگرافی را انجام دهند می مالند.این ژل باعث می شود تا مقاومت موجود در سطح پوست در برابر عبور امواج صوتی کاهش پیدا کند و از جذب امواج توسط پوست و همچنین از ایجاد حفره سازی)cavitation( جلوگیری می‌کند.
نکته: هنگامی که از ژل استفاده می کنیم به دلیل اینکه مقاومت موجود در سطح پوست کاهش پیدا می کند شخص مورد نظر مستعد برق گرفتگی است و باید به‌طور مکرر دستگاه را چک کنیم تا هیچ اتصال به بدنه نداشته باشد.
سپس سونو تراپ یا رادیولوژیست بر روی ترانسدیوسر فشار وارد کرده و آن را بر روی ناحیه ای که مشکوک به وجود ناهنجاری است می چرخاند.
معمـولا در سـونـو گـرافـی بـه‌صورت داپلر نیز از ترانسدیوسر های یکسان استفاده می‌کنند.پس از انجام آزمون سونو گرافی نتایج می تواند تا 30 دقیقه پس از انجام تست آماده شود.

احساسی که در هنگام انجام آزمون اولترا سونیک خواهیم داشت:

اکثر تصویر برداری ها بوسیله اولترا سونیک بدون هیچ گونه درد و سریع انجام می‌شود.
وقتی که بر روی تخت دراز کشیدید یک ژل که ولرم است بر روی موضع محل مورد نظر مالیده می شود و سپس رادیولوژیست ترانسدیوسر را بر روی محل مورد نظر قرار می دهد و به آرامی فشار وارد می کند.
این روش در مقایسه با سایر روش های ذکر شده کم ترین میزان تهاجم و بیشترین درجه امنیت را دارد.
اگر تصویر برداری از محلی که دارای ضخانت کم باشد انجام گردد ممکن است موقع قرار دادن ترانسدیوسر احساس درد خفیفی داشته باشیم.
اگر از روش داپلر برای تصویر برداری استفاده شود ممکن است که صداهای پالس گونه ای که ناشی از حرکت مایعات است بشنوید.

[Helena.M]

چه کسانی نتایج تصویر برداری با امواج فرا صوتی را بررسی خواهند کرد؟

تصویر برداری ممکن است بوسیله یک رادیولوژیست یا فیزیک پزشک انجام شود و پس از آنکه تصویر ایجاد شد و نتایج حاصله به‌ثبت رسید بیمار به پزشک مورد نظر ار جاع داده می شود تا نتایج به دست آمده را تجزیه و تحلیل کند.

مزایا و مشکلات این روش

مزایا

اکثـر تصـویـر بـرداری ها با استفاده از امواج فرا صوتی به صورت غیر تهاجمی بوده(هیچ گونه برش یا ریسکی بیمار را تهدید نمی کند)و اغلب به صورت بدون درد انجام می شود.
دستگاه های اولترا سونیک به صورت گسترده موجود بوده و نسبت به قیمت سایر دستگاه ها از قیمت مناسب تری برخوردار است.
در تصویر برداری با امواج اولترا سونیک از پرتو های یونیزان استفاده نمی شود.
تصویر های حاصله از روش اولترا سونیک یک تصویر بسیار واضح از بافت نرم ارائه می دهد که با استفاده از دستگاه اشعه x امکان ایجاد این تصاویر نیست.
در دستگاه های اولترا سونیک ما می توانیم تصاویر زمان حقیقی با کمترین میزان تهاجم داشته باشیم.
در خیلی از مواقع هنگام استفاده از این روش دیگر نیازی به استفاده از نمونه برداری نیست.
با استفاده از روش اولترا سونیک می توان بسیاری از ناهنجاری هارا مانند برخی از سرطان ها که با استفاده از روش معمولی قابل تشخیص نیست تشخیص داد.
با استفاده از روش اولترا سونیک می توان بـه راحتـی تشخیـص داد که ناهنجاری موجود کیست است یا تومور.در اغلب خانم‌های بالای 30 سـال از روش اولتـرا سـونیک به عنوان یک روش مکمل در تشخیص سرطان با استفاده از مـامـو گـرافـی استفـاده مـی شود.در حالی که در بـــانـــوان بـــا ســـن کـمـتـــر از 30ســـال اسـتـفــاده از مامو‌گرافی به‌تنهایی می تواند تشخیص دهد که آیا نیاز به نمونه برداری است یا نه.

خطر های این روش

تاکنون اثرات مخرب این روش به‌صورت رسمی تایید یا رد نشده است.
در اغـلـب مـوارد پـس از تصـویـر بـرداری اولـتـرا سـونـیـک شاید نیاز به نمونه برداری هم باشد.
در این روش ممکن است نتایج بیش از حد مثبت باشد به طوری که حتی بافت های معمولی را هم به عنوان تومور تشخیص دهد.

محدودیت های روش اولترا سونیک برای تصویر برداری از سینه

تـصـویـر بـرداری با استفاده از اولترا سونیک تاکنون به‌صورت یک روش مکمل برای درمان پـیـشـنـهـاد شده به‌طوری که استفاده تنها از این روش برای تشخیص سرطان استاندارد نیست.
در اکثر موارد بعضی از سرطان‌ها با استفاده از روش اولـترا سونیک قابل تشخیص نیست در نتیجه بهترین روش برای اینکه تشخیص دهیم بـــافـــت ســـرطـــانـــی اســـت یــا نــه ایــن اســت کــه نمونه‌برداری کرده و آن را در آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار دهیم که ایراد این روش این است که تهاجمی است.
و یا اینکه اکثر نا هنجاری هایی که در روش اولترا سونیک به عنوان سرطان تلقی می شوند اصلا سرطان نیستند.
اکـثــر کـلـسـیـفـیـکــاسـیـون هـایـی کـه در روش مــــامــــو‌گــــرافـــ� �ی قــــابـــل تـشـخـیـصـنـــد بـــا روش اولـتـرا‌سـونـیـک قـابـل تـشخیص نیستند.در اکثر موارد وجود این کلسیفیکاسیون ها خبر از ایجاد سرطان در آینده را می دهد در ضمن‌دقت این روش در مقایسه باmri کمتر است. اکثر شرکت های بیمه روش تصویر برداری با استفاده از اولترا سونیک را قبول ندارند.

منبع