تاریخچه‌ی آسیب‌پذیری شناورهای رزمی ایالات متحده

[Almas Parsi]

نگاهی به تاریخچه‌ی آسیب‌پذیری شناورهای رزمی ایالات متحده

مقدمه

ایالات متحده با مجهز بودن به بیش از دویست شناور رزمی بزرگترین نیروی دریایی حال حاضر جهان را داراست که شاید در نگاه اول شکست‌ناپذیر پنداشته شود لکن با نگاهی به تاریخچه عملکرد این ناوگان و به ویژه بررسی آسیب‌های وارده به آن می‌توان به تحلیلی مناسب جهت بررسی پاشنه‌ی این آشیل دریایی رسید. در این مقاله بنا داریم با نگاهی به آسیب‌های وارده به نیروی دریایی آمریکا از زمان پایان جنگ جهانی دوّم تا حال حاضر نقاط ضعف آنرا بررسی کنیم.

مین‌روب‌های USS Pirate و USS Pledge

شناورهای مین‌روب USS Pirate و USS Pledge از جمله شناورهای مین‌روب کلاس Admirable نیروی دریایی آمریکا محسوب می‌شوند. هر دوی این شناورهای طی عملیات ونسان غرق شدند.

شناور مین‌روب‌ USS Pirate

در این عملیات که در 12 اکتبر 1950 آغاز شد نیروی دریایی آمریکا قصد داشت با خنثی کردن مین‌های محافظت کننده از بندر وونسان به منطقه نفوذ کرده و دفاع ساحلی کره را در هم بشکند، اما در حین انجام عملیات مین‌روبی USS Pirate از سمت راست خود با یک مین برخورد می‌کند و انفجار مهیبی اتفاق می‌افتد، در همین حین توپخانه‌ی ساحلی کره با اجرای آتش بر روی مین‌روب در حال غرق شدن و همچنین دریانوردان، کار امداد و نجات را با دشواری مواجه می‌سازد.

دقایقی پس از برخورد Pirate کاملا غرق می‌شود و توپخانه کره‌ اینبار شروع به اجرای آتش بر روی قایق‌های نجات و دریانوردان سرگردان می‌کند.

نحوه مین ریزی كره ای ها

مین‌روب USS Pledge نیز بعد از این حادثه وارد درگیری با یکی از واحدهای توپخانه‌ای کره می‌شود، اما مورد اصابت یک گلوله قرار می گیرد و علاوه بر این با یک مین برخورد می‌کند، فرمانده شناور سعی می‌کند شناور را حفظ کند اما بیست‌وپنج دقیقه بعد کلیه خدمه، شناور در حال غرق شدن را ترک می‌کنند. در این عملیات دوازده تن کشته و حدوداً 48 نفر زخمی می‌شوند.

1- مین‌روب‌های USS Pirate و USS Pledge در کنار یکدیگر
2- Pirate پس از برخورد به مین در حال غرق شدن
3- توپخانه کره باقی‌ماندگان شناور را زیر آتش گرفته است.
4- Pirate لحظاتی پیش از غرق شدن کامل

ناوشکن USS Brush

ناوشکن USS Brush از جمله ناوشکن‌های کلاس Allen M. Sumner آمریکایی است. این ناوشکن در سال 1950 جهت شرکت در گلوله‌ باران سواحل کره وارد نبرد شد.

ناوشکن USS Brush

اما در 26 سپتامبر همان سال، و در حال مراقبت از ساحل تانچو با یک مین برخورد کرد که بر اثر آن کیل ناو کاملا در هم شکست و تعداد سیزده تن کشته و 31 نفر زخمی شدند.

ناوشکن USS Mansfield

ناوشکن USS Mansfield یک ناوشکن از کلاس Allen M. Sumner محسوب می‌شود.

Mansfield در 27 ژوئن 1950 و درست در روز دوم جنگ کره جهت انجام ماموریت گشت ساحلی و همچنین پشتیبانی آتش وارد منطقه شد اما در 30 سپتامبر همان سال در حالی که در حال جست‌وجو جهت یافتن لاشه یک فروند هواپیمای B‑26 بود از ناحیه سینه با یک مین برخورد کرد و بر اثر انفجار مین 5 تن کشته و 48 نفر زخمی شدند.

مین‌روب USS Partridge

مین‌روب Partridge، از جمله شناورهای مین‌روب کلاس YMS-1 آمریکا محسوب می‌شود.

Partridge نیز همانند دو شناور مین‌روب یاد شده جهت مین‌روبی ساحل وونسان وارد منطقه می‌شود اما در 2 فوریه 1951 با یکی از مین‌ها برخورد می کند. این مین‌روب 350 تنی در اثر این حادثه غرق می‌شود و هشت نفر از خدمه آن کشته و شش نفر زخمی می‌شوند.

مین‌روب USS Partridge

ناوشکن USS Walke

ناوشکن USS Walke از جمله ناوشکن‌های کلاس Allen M. Sumner آمریکایی است. Walke در 12 ژوئن 1951 و در فاصله‌ی 60 مایلی از سواحل کره و در حالی که مشغول گشت‌زنی بود با یک فروند مین برخورد کرد، البته برخی احتمال هدف قرار گرفتن شناور توسط اژدر را نیز مطرح می‌کنند. بر اثر این حادثه سمت چپ شناور با آسیب جدی مواجه شد و تعداد 26 نفر کشته و 40 نفر زخمی شدند.

ناوشکن USS Walke

ناوشکن USS Ernest G. Small

ناوشکن USS Ernest G. Small از جمله ناوشکن‌های کلاس Gearing نیروی دریایی ایالات متحده محسوب می‌شود. این ناوشکن در عملیات گلوله باران بندر هونگنام شرکت کرد اما در 7 اکتبر 1951 و در اثر اصابت به یک مین دچار آسیب جدی شد، شدت انفجار مین به قدری بود که سینه‌ی شناور دچار آسیب جدی شد به نحوی که چهار روز بعد و در اثر برخورد امواج دریا، این قسمت کاملاً از شناور جدا شد. پس از این حادثه و تا انجام تعمیرات اساسی یک دماغه موقت بر روی شناور نصب شد. بر اثر این حادثه نه نفر کشته و 18 نفر زخمی شدند.

1- ناوشکن
USS Ernest G. Small2 و
3- شدت انفجار مین به قدری بود که سینه‌ی شناور دچار آسیب جدی شد به نحوی که چهار روز بعد و در اثر برخورد امواج این قسمت کاملاً از شناور جدا شد.
4- دماغه موقت نصب شده بر روی ناوشکن

یدک‌کش نظامی USS Sarsi

یدک‌کش اقیانوس‌پیمای نظامی Sarsi، شناور کلاس Abnaki ایالات متحده است. Sarsi در 25 می 1952 و در حالی که در حال انجام ماموریت‌های گشتی در آبهای پاکسازی شده‌ی بین وونسان و هونگنام جهت جلوگیری از مین‌ریزی کره‌ای‌ها بود به یک مین سرگردان برخورد کرده و طی بیست دقیقه غرق می‌شود بر اثر این حادثه چهار نفر کشته شده و باقی ماندگان که شامل چهار نفر زخمی می‌شدند صبح روز بعد توسط سایر شناورها نجات می‌یابند.

یدک‌کش نظامی USS Sarsi

ناوشکن USS Barton

ناوشکن USS Barton از جمله ناوشکن‌های کلاس Allen M. Sumner نیروی دریایی آمریکا محسوب می‌شود.15 می و 16 سپتامبر 1952 روزهایی بودند که این ناوشکن جنگ را به تمام معنا لمس کرد. در 15 می Barton جهت مقابله با توپخانه‌ی ساحلی کره‌ای‌ها در هودو پاندو وارد کارزار شد اما مورد اصابت یک گلوله‌ی 105 میلیمتری قرار گرفت که بر اثر آن دو نفر از خدمه کشته شدند و شناور جهت انجام تعمیرات به بندر یوکوساوا واقع در ژاپن منتقل شد و مدت کوتاهی بعد دوباره جهت انجام ماموریت راهی آبهای ساحلی کره‌ شد اما این بار بر اثر برخورد با یک مین شناور 5 نفر از خدمه‌ی آن کشته و هفت نفر زخمی شدند. این برخورد Barton را با آسیب‌هایی جدی مواجه کرد.

ناوشکن USS Barton

شناور جاسوسی USS Liberty

شناور USS Liberty از شناورهای گردآوری اطلاعات و جاسوسی کلاس Belmont محسوب می‌شود. این شناور در بعدازظهر هشتم ژوئن 1967 در طول جنگ شش‌روزه و در حالی که نیروهای رژیم صهیونیستی مشغول تعقیب کردن نیروهای مصری در صحرای سینا بودند به طرز مشکوکی مورد حمله‌ی جنگنده‌ها و شناورهای اژدرافکن‌ این رژیم قرار گرفت.

USS Liberty پس از مورد حمله قرار گرفتن توسط اسرائیل

در وهله‌ای اول تهاجم به لیبرتی دو فروند جنگنده‌ی میراژ 3 و دو فروند جنگنده بمب‌افکن میستر با استفاده از توپ‌ها و بمب‌ها ناپالم خود شناور را مورد حمله قرار دادند و پس آن سه فروند شناور اژدرافکن شروع به گلوله‌باران شناور کرده و از سمت راست آنرا مورد حمله یک فروند اژدر قرار دادند که بر اثر آن حفره‌ای 12 متری ایجاد شد و قسمت تجهیزات الکترونیکی کاملا از بین رفت. در اثر اصابت این اژدر 25 نفر کشته شدند. پس از آن اژدرافکن‌ها حتی به خدمه‌ای که برای ترک کشتی آماده می‌شدند نیز حمله کردند. بر اثر این تهاجم با وجود وارد آمدن خسارت سنگین، کشتی به طرز معجزه آسایی غرق نشد اما از 358 نفر خدمه‌ی آن 34 نفر کشته و 177 نفر زخمی شدند.

1- اژدرافکن‌های اسرائیلی
2- جنگنده بمب‌افکن میستر بر فراز
Liberty3- اژدرافکن‌های اسرائیلی در نزدیکی Liberty

محل اصابت گلوله‌ها و اژدر به Liberty

شناور آبی‌خاکی USS Westchester County

شناور USS Westchester County از جمله شناورهای آبی‌خاکی کلاس Terrebonne Parish آمریکایی است.

شناور آبی‌خاکی USS Westchester County

Westchester Countyدر سال 1968 وظیفه حمل بار از ژاپن و فیلیپین به ویتنام را بر عهده داشت. در 1 نوامبر این سال در حالی که شناور در نزدیکی می تاو واقع در جنوب ویتنام لنگر انداخته بود دو انفجار مهیب در زیر آن به وقوع پیوست که بر اثر آن تعداد 26 نفر از خدمه کشته شدند. انفجارهای مهیبی رخ داده بر اثر انفجار دو مین چسبان در سمت راست شناور و همچنین انفجار برخی مخازن بوجود آمده بودند.

محل انفجار دو مین چسبان

ناوشکن USS Warrington

ناوشکن USS Warrington از جمله ناوشکن‌های کلاس Gearing ایالات متحده محسوب می‌شود. Warrington در 5 ژوئن 1972 در یک عملیات گشت ساحلی جهت کنترل رفت و آمد شناورهای تجاری چین و همچنین درگیری با شناورهای ویتنامی شرکت کرد و در 15 ژولای مورد حمله توپخانه ساحلی ویتنامی‌ها قرار گرفت اما با مانورهای به موقع مانع از موفقیت ویتنامی‌ها شد اما بعد از ظهر همان روز بر اثر برخورد با دو مین زیرسطحی Mk-36 از سمت چپ خود دچار آسیب جدی شد، خسارت وارده به حدی بود که موتورخانه، اتاق کنترل و اتاق تسلیحات شناور دچار آسیب‌های شدیدی شده و تانک‌های سوخت و آب آشامیدنی از دسترس خارج شدند.

ناوشکن USS Warrington

ناوشکن USS Higbee

ناوشکن USS Higbee از سری ناوشکن‌های کلاس Gearing ایالات متحده است. در 19 آپریل 1972 نخستین بمباران هوایی شناورهای آمریکایی در جنگ ویتنام به وقوع پیوست و طی آن دو فروند میگ17 ویتنامی به Higbee حمله کردند و یکی از آنها موفق شد توپ ناو را با بمبی 250 کیلوگرمی مورد هدف قرار دهد. بر اثر این حمله توپ 5 اینجی شناور از بین رفت، خدمه توپ در لحظه حمله در جایگاه خود قرار نداشتند لذا طی این حمله تنها چهار تن زخمی شدند.

خدمه توپ در لحظه حمله در جایگاه خود قرار نداشتند لذا طی این حمله تنها چهار تن زخمی شدند.

ناوچه USS Stark

ناوچه USS Stark از سری ناوچه‌های موشکی Oliver Hazard Perry محسوب می‌شود.

ناوچه USS Stark

Stark از سال 1984 به ناوگان غرب در خاورمیانه پیوست اما در 18 می 1987 مورد حمله دو فروند موشک اگزوسه شلیک شده توسط یک فروند میراژ اف1 عراقی قرار گرفت. خلبان عراقی اگزوسه اول را از فاصله 41.7 کیلومتری و اگزوسه دوم را از فاصله 28.7 کیلومتری به سمت ناوچه شلیک کرد. رادارهای شناور هرگز موفق به کشف موشک نشده بودند و تنها لحظه‌ای قبل از اصابت با دیده شدن موشک آژیر اخطار فعال شده بود. موشک اول به شناور اصابت کرده و درون بدنه نفوذ کرد اما سرجنگی آن منفجر نشده و تنها سوخت آن باعث ایجاد آتش‌سوزی شد اما موشک دوم دقیقاً به نقطه برخورد موشک اول وارد شد و انفجار سرجنگی آن خسارت سنگینی به بار آورد. بر اثر این حادثه 37 نفر کشته و 21 نفر زخمی شدند.

ناوچه USS Stark پس از اصابت موشک‌های اگزوسه

انفجار سرجنگی موشک دوم خسارت سنگینی به بار آورد.

ناوچه‌ی USS Samuel B. Roberts

ناوچه USS Samuel B. Roberts، شناوری از سری ناوچه‌های موشکی Oliver Hazard Perry آمریکا است.

این ناوچه در ژانویه 1988 بندر نیوپورت را به قصد شرکت در عملیات حفاظت از نفت‌کش‌های کویتی ترک کرده و راهی خلیج فارس شد اما در 14 آپریل همان سال با یک مین M-08 برخورد کرد. بر اثر انفجار مین حفره‌ی پنج متری در روی بدنه ایجاد شد و کیل شناور در هم شکست، آب وارد موتورخانه شد و دو توربین گازی شناور از کار افتاد به نحوی که خدمه مجبور به راه‌اندازی پیشران کمکی شدند. گفته می‌شود بر اثر این حادثه 69 نفر از خدمه شناور زخمی شدند.

رزم‌ناو USS Princeton

رزم‌ناو USS Princeton، رزم‌ناوی موشک‌انداز از کلاس Ticonderoga است. Princeton در 17 فوریه 1991 و در حالی که جهت شرکت در نبرد طوفان صحرا در خلیج فارس حضور داشت، در نزدیکی جزیره فیلکا متعلق به کویت مورد اصابت دو مین غیرتماسی ایتالیایی نصب شده در عمق MN103 Manta قرار گرفت. یکی از مین‌ها در نزدیکی سمت چپ پاشنه و دیگری در سمت راست سینه‌ی شناور به وقوع پیوست. این انفجارها با فاصله‌ی کمی از بدنه به وقوع پیوستند و باعث از کار افتادن سکان چپ و همچنین محور شفت سمت راست شناور شدند. در این حادثه آسیبی به خدمه وارد نشد و شناور جهت انجام تعمیرات اولیه به بحرین منتقل شد.

رزم‌ناو USS Princeton و آسیب‌های وارده به آن

شناور آبی‌خاکی USS Tripoli

شناور آبی‌خاکی USS Tripoli از سری شناورهای آبی خاکی کلاس Iwo Jima است. در سال 1990 و با افزایش فشار دول غربی بر رژیم صدام تعداد زیادی از شناورهای غربی به بهانه‌ی پاسخگویی به حمله صدام به کویت راهی خلیج فارس شدند که Tripoli یکی از آنها بود. این شناور که قابلیت حمل بالگرد را نیز داشت وظیفه حمل بالگردهای ضدمین به منطقه جهت انجام عملیات‌های مین‌روبی در شمال خلیج فارس را بر عهده داشت. اما در صبح روز 18 فوریه‌ی 1991 از سمت راست سینه‌ی خود با یک مین عراقی برخورد کرد. در اثر انفجار این مین، حفره‌ای به بزرگی 16 در 20 فوت در بدنه شناور ایجاد شد و چهار نفر از خدمه زخمی شدند.

در اثر اصابت مین به Tripoli و انفجار آن، حفره‌ای به بزرگی 16 در 20 فوت در بدنه شناور ایجاد شد.

ناوشکن USS Cole

ناوشکن USS Cole از سری ناوشکن‌های مدرن کلاس Arleigh Burke است. ناوشکن Cole در تاریخ 12 اکتبر 2000 و در حالی که در خلیج عدن لنگر انداخته بود از سمت چپ خود هدف حمله انتحاری یک قایق بمب‌گذاری شده متعلق به القاعده قرار گرفت. بر اثر این حادثه حفره‌ای 12 متری بر روی بدنه ایجاد شد و تعداد 17 نفر کشته و 39 نفر زخمی شدند.

نتیجه‌گیری

پس از پایان جنگ جهانی دوم تا کنون نیروی دریایی آمریکا در نبردهایی شرکت کرده که عموماً بر حریف خود مسلط بوده است و احتمال وارد آمدن خسارت نسبتاً کم بوده است. درگیری با ویتنام، کره، عراق و جمهوری اسلامی ایران مهم‌ترین چالش‌هایی بوده که نیروی دریایی آمریکا با آن مواجه شده و همواره برخی خسارات را متحمل شده است. در یک بررسی آماری می‌توان جدول داده زیر را ترسیم کرد:

همانطور که مشاهده می کنید از تعداد 18 مورد حمله موفق به ناوهای آمریکایی تعداد 15 مورد توسط مین انجام شده است. دلیل اصلی این اختلاف فاحش علاوه بر برخی مزیت‌های ذاتی مین‌ها، ضعف تسلیحاتی یا عدم استفاده از نیروی هوایی و زیرسطحی در نبردها از سوی طرف دوم بوده است. از سوی دیگر اگر تسلیحات مورد استفاده در این نبردها را بررسی کنیم به یک نتیجه مهم می‌رسیم. و آن اینکه مین‌های دریایی می توانند بیشترین آسیب را بر نیروی دریایی آمریکا وارد کنند. اما علّت این امر در چیست؟ پاسخ این سوال در چند نکته ساده نهفته است:

1- مین‌ها ارزان قیمت هستند و ساخت آنها بسیار ساده است.

2- کشف آنها به سختی امکان‌پذیر است.

3- بکارگیری و رهاسازی آنها با روش‌های متعددی چون شناورها، زیردریایی‌ها، موشک‌ها و... امکان‌پذیر است.

4- کمترین اثرپذیری را در برابر جنگال دشمن دارند.

5- به علت وارد آوردن آسیب به قسمت تحتانی شناور می‌توانند بیشترین ضربه را به دشمن بزنند.

در حال حاضر بیش از سیصد نوع مین دریایی در نیروی دریایی بیش از پنجاه کشور جهان بکارگرفته می‌شود و در این بین بیش از سی کشور جهان دست به تولید مین زده‌اند و بیست کشور اقدام به صادرات این نوع تسلیحات کرده‌اند. این امر نیروی دریایی ایالات متحده را با چالشی اساسی مواجه ساخته به نحوی که این کشور سرمایه‌گذاری هنگفتی بر روی طرح‌های خنثی‌سازی مین کرده است.

جمهوری اسلامی ایران نیز با پی بردن به این ضعف اساسی در سال های اخیر اقدام به تولید و طراحی انواع مین‌های دریایی کرده است. در صورت مین‌ریزی گسترده تنگه هرمز و کریدورهای دریایی منطقه غرب با چالشی اساسی مواجه خواهد شد.

اسكات تروور كارشناس جنگ‌های مینی در این ضمینه می‌گوید: یافتن و پاك‌سازی مین‌های ایران برای ارتش یك موش و گربه بازی است.

مین‌های ام دی ام 6، ای ام 52 و صدف-2 از جمله مین‌هایی هستند که می‌توانند کریدورهای خلیج فارس و به ویژه منطقه‌ی تنگه هرمز را برای هر شناور بیگانه‌ای ناامن کنند.