دسته بندي نظريه ها با توجه به شرايط ايران

با توجه به شرايط ايران نظريه هاي مشاركتي به سه دسته تقسيم مي شوند:
1- مشاركت شعاري
2- مشاركت محدود
3- مشاركت واقعي

1- مشاركت شعاري
در واقع مشاركت محصسوب نمي شود بلكه ادعاي داشتن مشاركت است . نيت اصلي ، نه تأمين منافع مردم ، بلكه تأمين منافع مراجع برنامه ريزي است. علت اصلي توسل به مشاركت ، كسب مشروعيت براي طرح و كاهش مقاومت مردم در مقابل آن و در نتيجه ، سهولت اجراي طرح است. هيچ سهمي از اختيارات ، تصميم گيري ها و سياست گذاري ها به مردم واگذار نمي شود. كمترين اطلاعات ممكن درباره طرح به مردم داده مي شود و اطلاعاتي هم كه منتشر مي شود ، تنها در بر دارنده ي آثار مثبت و قوت طرح است و از آثار منفي سخني به ميان نمي آيد و اساساً وجود هر گونه آثار منفي در طرح نفي مي گردد.

2- مشاركت محدود
نيت اصلي تأمين منافع مردم است، تا جايي كه با منافع دولت و مراجع برنامه ريزي تضاد پيدا نكند. سهمي از تصميم گيري و هدف گذاري واگذار نمي شود. مردم حق اظهار نظر و مخالفت دارند، اما نمي توانند بر اجراي نظراتشان نظارت داشته باشند و اعمال خواسته هاي خود را پيگيري نمايند.
مشاركت ابزاري براي بهبود كيفيت طرح ها قلمداد مي شود. جريان اطلاعات از پايين به بالاست ؛ يعني اطلاعات از مردم به برنامه ريزان منتقل مي شود. دامنه ي مشاركت ، محدود است و به مشاركت در تأمين اعتبار مالي طرح ها و نظر خواهي از مردم براي بعضي موارد مورد برنامه ريزي منحصر مي شود.

3- مشاركت واقعي
نيت اصلي ، تأمين حداكثر منافع مردم و جلب رضايت عموم است. هزينه هاي اين امر، توسط دولت يا سازمان پشتيبان طرح تأمين مي شود. شهروندان در تصميم گيري مشاركت دارند. علاوه بر اين، شهروندان حق اظهار نظر دارند ، حق اعتراض و مخالفت با طرح و حق نظارت بر اجراي خواسته هايشان را نيز دارند.
مشاركت علاوه بر آن كه ابزاري براي بهبود كيفيت طرح ها تلقي مي شود ، به عنوان هدف نيز قلمداد مي شود و موجب رشد فكري ، اجتماعي و مدني شهروندان مي گردد. جريان اطلاعات دوسويه و فعال است و مراجع برنامه ريزي و مردم ، هر دو ، اطلاعاتشان را در اختيار هم مي گذارند.