گام هاي تحقق شهر الكترونيكي

 شهر الكترونيكي كه يكي از دستاوردهاي بكارگيري فن آوري اطلاعات و نيز مقدمه دستيابي به دولت الكترونيكي محسوب مي شود در بسياري از كشورهاي جهان به ثمر رسيده و حتي باعث شده است مثلاً در كره جنوبي و كانادا مردم براي انجام به ترتيب 550 و 350 كار از منزل خارج نشوند، اين در حالي است كه پروژه هاي مختلف تحقق شهر الكترونيكي در ايران هنوز به سرانجام مناسب خود نرسيده است. به عقيده كارشناسان تحقق شهر الكترونيكي در ايران به دو موضوع مهم زيرساخت و فرهنگ سازي و به بيان ديگر موضوعي به نام شهروند الكترونيكي وابسته است كه بايد مورد توجه جدي قرار گيرد. در واقع تا زماني كه شهروندان از نظر فرهنگي، آموزشي و اطلاعاتي به حدي نرسند كه ترجيح دهند به جاي خدمات سنتي و كاغذمحور از خدمات الكترونيكي استفاده كنند، پروژه شهر الكترونيكي به نتيجه نخواهد رسيد.
به گزارش ايسنا، قطعاً صرف كاربرد و استفاده از فن آوري اطلاعات در مواردي مانند كارت هوشمند، به معناي رسيدن به شهر الكترونيكي نيست بلكه تحقق شهر الكترونيكي در صورتي ممكن است كه خدمات الكترونيكي به حدي برسد كه حداقل 50 درصد از رفت و آمدهاي كنوني حذف شود.
مهندس طالبي ـ عضو شوراي عالي انفورماتيك ـ در اين باره معتقد است: چگونه ايجاد شهر الكترونيكي و پرداختن به موانع و ارائه راهكارهاي اجرايي بويژه در زمينه توسعه زيرساخت ها و فن آوري هاي لازم از مهمترين محورهايي است كه براي تحقق شهر الكترونيكي بايد به آنها توجه شود.
وي درباره نحوه ايجاد و پياده سازي شهر الكترونيكي مي گويد: فرآيند ايجاد شهر الكترونيكي در حقيقت زنجيره اي متشكل از حلقه هاي متعدد است كه با نبود يا ضعف حتي يك حلقه، تمامي زنجيره از هم مي گسلد و نيل به شهر الكترونيكي تحقق نخواهد يافت؛ بنابراين ابتدا بايد تمام حلقه ها و عناصر موجود در اين زنجيره بصورت طرح يا پروژه با بودجه و صاحب مشخص، تعريف شده نظارت شود. اما اغلب حلقه هاي مربوط به شهر الكترونيكي وارداتي نيستند و بايد در داخل كشور ايجاد شوند به عنوان مثال استانداردهاي تعامل و تبادل داده ها بين دستگاه ها، تهيه و ساخت نرم افزارهاي كاربردي متناسب با نيازهاي بومي ايران، مهندسي مجدد فرآيندها در چارچوب معماري تعريف شده، ضوابط و قوانين، تأمين نيروي انساني متخصص و غيره هر كدام حلقه هايي از اين زنجيره هستند كه دستيابي به آنها مديريت صحيح، بودجه، سازمان و متولي هاي مشخص و عزم و اراده اي قوي مي خواهد، ضمن اينكه دانش شهر الكترونيكي بايد به مردم آموزش داده شود. كارشناسان همچنين بر اين باورند كه تقويت و به فعل درآوردن پتانسيل هاي موجود كشور به عزم ملي، اراده قوي و مديراني معتقد و توانمند نياز دارد. فراموش نكنيم سپردن مديريت IT كشور به دست افرادي كه تخصص IT و ICT را ندارند موجب خواهد شد همواره به شعارهاي اطلاع رساني شهر الكترونيكي و ساير امور توسعه IT بسنده شود و هنگامي كه وارد فاز چگونگي ايجاد شهر الكترونيكي مي شويم، ناتوان بر جاي بمانيم. دكتر عليرضا ربيع ـ عضو هيأت علمي كنفرانس شهر الكترونيكي ـ نيز در اين باره مي گويد: تحقق شهر الكترونيكي نه تنها بهره گيري از فن آوري اطلاعات در ساماندهي رفت و آمدها، بلكه كاهش ترددها به 50 درصد ميزان كنوني است.
وي با بيان اينكه با توجه به اهميت ويژه تحقق اهداف شهر الكترونيكي در چشم انداز توسعه، بايد انقلاب اطلاعات را خوب بشناسيم و جدي بگيريم، خاطر نشان مي كند: جامعه بدون نهادينه كردن كاربري فن آوري اطلاعات و ارتباطات نمي تواند به اهداف شهر الكترونيكي برسد؛ بنابراين فن آوري اطلاعات نقش بسيار كليدي در تحقق اهداف سند چشم انداز دارد و بايد در برنامه هاي توسعه كشور بيش از پيش به نقش فن آوري اطلاعات و ارتباطات بويژه موضوع فرهنگ سازي در اين زمينه توجه كنيم. شهر الكترونيكي در فضايي شكل مي گيرد كه اطلاعات استاندارد، جامع و كاملي در شبكه هاي اطلاعاتي قرار گرفته و تعامل همه جانبه و سازنده اي با يكديگر داشته باشند، ضمن اينكه يكپارچه سازي اطلاعات، استانداردسازي اطلاعاتي، ارتباط و لينك اطلاعات شبكه اي از ضرورت هاي غيرقابل انكار در اين زمينه است. علي اكبر جلالي ـ عضو هيأت علمي دانشگاه ـ نيز در اين باره مي گويد: شهر الكترونيكي جايي است كه در آن تمام خدمات دولتي و بخش خصوصي به صورت 24 ساعته براي هر فرد و در هر مكان و زمان قابل دسترسي است.
به گفته وي همه سازمان ها، شركت ها و مؤسسات بايد خدمات خود را به صورت الكترونيكي ارائه دهند و اگر برخي سازمان ها به اين كار اقدام كنند و بعضي ديگر خدماتشان را الكترونيكي نكنند، اثرات مثبتي نخواهد داشت و به شهر الكترونيكي دست نمي يابيم؛ زيرا شهر الكترونيكي جمع كننده تمام خدمات دستگاه هاي بخش خصوصي و دولتي محسوب مي شود.
او با بيان اين كه در كشور ما بستر براي ايجاد شهر الكترونيكي به صورت نسبي براي بعضي از خدمات آماده است، تصريح كرد: به عنوان مثال ثبت نام كنكور، كارت خوشمند الكترونيكي و يا ارائه برخي خدمات الكترونيكي توسط سازمان بازنشستگي كشور خود دليلي بر اين موضوع است. به عقيده تحليلگران نبود ارتباط و تعامل اپذيري پايگاه هاي اطلاعات در كشور يكي از مشكلات ورود به شهر الكترونيكي است كه باعث شده است در تصميم گيري هاي كلان و همچنين در ارائه خدمت به مردم با مشكل مواجه شويم. اما مهندس قائمي ـ معاون سازمان پدافند غيرعامل ـ هم در اين باره معتقد است: استفاده از فن آوري اطلاعات و ارتباطات در همه شئون اجتماعي و فردي به طور فراگير در جريان است؛ ولي بحث امنيت اطلاعات يا مبحثي كه تحت عنوان امنيت و پايدارسازي مطرح است، در اين فرآيند فراموش شده است.
وي با اشاره به اين كه كليد واژه امنيت بحث ناشناخته اي نيست، اظهار كرد: با توجه به فراگيري استفاده از فن آوري اطلاعات و ارتباطات در تمامي زمينه ها و رشته ها و استقبال روزافزون جامعه به استفاده از اين خدمات، واژه امنيت هم مورد غفلت واقع شده و چگونگي و ابعاد استفاده از اين بحث، بررسي هاي كارشناسي و علمي را طلب مي كند.
در بسياري از زيرساخت هاي جامعه كاربرد فن آوري اطلاعات و ايجاد بانك هاي اطلاعاتي با قوت دنبال مي شود، بحث سرقت اطلاعات، حفظ اطلاعات و نيز نگهداري از اطلاعات فردي و اجتماعي كه جنبه محرمانه دارد مقوله هاي مهم امنيتي و اطلاعاتي محسوب مي شوند و بايد مورد بحث و بررسي و تحليل علمي بيشتري قرار گيرند. دكتر حميدرضا فرهمند ـ رئيس جهاد دانشگاهي واحد تهران ـ نيز با بيان اينكه تحقق اهداف شهر الكترونيكي در گرو همكاري دولت، مجلس و قوه قضائيه در كنار بخش خصوصي است، در اين باره مي گويد: با گسترش فن آوري اطلاعات و ارتباطات در دنيا و همچنين در كشورمان، امروز با پديده اي به نام IT يا فن آوري اطلاعات مواجه هستيم كه در تمامي عرصه هاي زندگي اعم از اجتماعي، اقتصادي، سياسي، علمي، شهري، امنيتي و غيره تأثيرگذار است. وي با اشاره به اينكه مديريت كلان و جزيي كشور نيز تحت الشعاع پديده IT است، خاطر نشان كرد: اگر ابعاد مختلف پديده فن آوري اطلاعات را به درستي نشناسيم و از آن بهره برداري لازم را نكنيم، با آسيب هاي جدي مواجه خواهيم شد.
فرهمند با اشاره به اين كه تحقق اهداف شهر الكترونيكي صرفاً ابعاد فني و سخت افزاري ندارد، اضافه كرد: ابعاد فرهنگي و اجتماعي شهر الكترونيكي كم اهميت تر از ابعاد فني و سخت افزاري آن نيست و كميته هاي چندگانه هر كدام بايد روي اين بحث كار كنند و همچنين از طريق جشنواره ها و برنامه هاي مختلف بستر فرهنگي و اجتماعي لازم براي رسيدن به شهر الكترونيكي فراهم شود.
با توجه به آنچه گفته شد ضرورت تحقق شهر الكترونيكي امري واضح و بديهي است و آنچه در اين ميان بايد مورد توجه بيشتر قرار گيرد اين است كه به ياد داشته باشيم، صرفاً شعار دادن درباره اينكه شهر الكترونيكي خوب است و دنياي امروز به كجا رفته و ما كجا هستيم، راه به جايي نمي برد. قطعاً داشتن اراده قوي، برنامه ريزي جدي، متوليان توانمند، بودجه كافي و نيروهاي متخصص توانا در تحقق اين پروژه نقشي اساسي خواهد داشت. دانشگاه هاي كشور در رشته هاي مختلف تحولات چشمگيري داشته اند كه استفاده از اين توانمندي هاي علمي و دانشگاهي در حل علمي مسايل شهري از جمله شهر الكترونيكي بسيار مثمر ثمر خواهد بود. به عقيده تحليلگران همچنين راهكار علمي مسائل شهري در گرو مشاركت جامعه علمي و كارگزاران مديريت شهري در تحقق شهر الكترونيكي است.

برگرفته از ماهنامه گسترش صنعت، شماره 284، صفحات 38و39