آموزش کاربردی هارمونی در موسیقی

[Almas Parsi]

آموزش کاربردی هارمونی

برای رجوع به منابع هم میتونید از کتابهای هارمونی والتر پیستون و کورساکوف استفاده کنید.
تعریف هامونی:
علم مطالعه ارتباط آکوردها و استفاده از آنها را هارمونی میگویئیم.
واژه شناسی هارمونی:
آکورد نا مطبوع: اگر در ساختمان آکوردی فاصله نامطبوعی استفاده شده باشد به این آکورد نامطبوع گفته میشود.
وصل : انتقال از یک آکورد به آکورد دیگر وصل نامیده میشود.
ارتباط سکاندان:آکوردهای همسایه (دارای فاصله پایه دوم) هیچ نت مشترکی ندارند و به این ارتباط سکاندان گفته میشود.
ارتباط ترتیان : اکوردهایی که تونیک آنها با فاصله سوم از هم قرار دارند و دو نت مشترک دارند دارای ارتباط ترتیان هستند.
ارتباط کوارتان: آکوردهای با فاصله چهارم و یک نت مشترک.
ارتباط کوئینتان: آکوردهای با فاصله پنجم و یک نت مشترک.
تمامی آکوردهای بالا در حالت پایگی میباشند.
دوبلینگ:تکرار یکی از نتهای آکورد به منظور چهار بخشی کردن.
برای مطالعه ارتباط آکوردها عمدتا از چهار بخش نویسی استفاده میکنیم و این بدین معنی است که باید یکی از صداها را تکرار کنیم .
بهترین صدا برای تکرار (دوتائی کردن) پایه ی آکورداست . تکرارسوم و پنجم آکورد در صورتی امکان دارد که به لحاظ حرکت صداها ، تکرار پایه امکان پذیر نباشد .
به هر کدام ز چهار نت آکورد یک بخش گفته میشود که برای عمومیت بیشتر از بخشهای اصلی صدایی انسان استفاده میشود و چگونگی آن از قرار زیر است:
بخش بالایی سوپرانو
بخش دوم از بالا آلتو
بخش سوم تنور
وبخش پائینی را باس مینامیم.

لازم به توضیح است که در شکل بالا آکوردها از چپ به راست به صورت معکوس اول و دوم به کار رفته و این امر نشان دهنده این است که معکوس بودن آکورد در شکل و چهاربخشی کردن ان تاثیری ندارد و تنها خط ملودی (بخش سوپرانو) دچار تغییر میشود.
در یافت فایل اموزشی جلسه اول با فرمت pdf:

فایل های ضمیمه:

• 
  هامونی کاربردی &#1.zip
  
  اندازه فایل:152.2 KBنمایش ها:905
  
  
  

[Almas Parsi]

جلسه دوم

• هارمونی بسته وباز

یک آکورد پایگی در هنگام چهاربخشی شدن ممکن اس در یک از حالات زیر باشد:

1. وضعیت بسته یا فشرده
2. وضعیت باز یا فراخ
3. وضعیت آمیخته یا مختلط

در وضعیت بسته هر سه بخش بالایی در فاصله سوم و یا نهایتا چهارم از یکدیگر قرار دارند.شکل زیر

​

در وضعیت باز فاصله بخش های بالای پنجم و یا ششم است.شکل زیر

​

و در وضعیت آمیخته چون فاصله بین بخشها تلفیقی از دو حالت بالاست آنرا وضعیت آمیخته میگوئیم.شکل زیر

• حالت ملودیکی آکوردهای پایگی​

اگر به اولین شکل این جلسه توجه کنید متوجه خواهید شد که یک آکورد در سه حالت مختلف قرار گرفته که نت ملودی (بخش سوپرانو) هر بار متفاوت از حالت قبل است:
​

1. در شکل سمت چپ چون تکرار نت پایه در سوپرانو آمده به آن حالت اکتاوی گفته میشود (با عدد هشت نمایش داده میشود).​
   
2. در شکل وسط چون سوم آکورد در سوپرانو قرار دارد به آن حالت تییرسی گفته میشود(با عدد سه نمایش داده میشود).​
   
3. و در شکل سمت راست چون پنجم آکورد ملودی را تشکیل داده به آن حالت کوئنتی گفته میشود(با عدد پنج نمایش داده میشود) .
   
   در یافت فایل این جلسه با فرمت pdf:
   (پسوورد فایل : www.persian-music.org)
   ​

​

فایل های ضمیمه:

• 
  آموزش هارمونی ک&#1.zip
  
  اندازه فایل:100.3 KBنمایش ها:544
  

[Almas Parsi]

جلسه سوم

جلسه سوم
فضا گذاری:
در مباحث تئوری موسیقی و فیزیک صوت مشاهده کردیم که به محض ایجاد یک نت همزمان صداها و نتهای فرعی دیگری هم با فاصله هایی مشخص در فضا انتشار پیدا میکنند.این صداها با فاصله های مشخصی از یکدیگر ایجاد میشوند.به عنوان مثال دومین صدا بعد از نت اصلی فرکانسی دو برابر نت اصلی دارد که همان اکتاو نت اصلی میباشد.وصدای بعد از آن با فاصله پنجم درست از نت اکتاو قرار دارد .هدف از بیان این نکته اشاره به این موضوع بود که صداها هرچه زیر تر میشوند فاصله کمتری از یکدیگر پیدا میکنند و نتهای اولیه دارای فاصله های بزرگتری هستند.
اساس کار در هنگام دوبل کردن نیز از این اصل پیروی میکند.به این معنا که در یک آکورد چهار بخشی بخش های سوپرانو و آلتو و تنور نبایست دارای فاصله های بزرگ(بیشتر از اکتاو) باشند و تنها فاصله بین بخش های باس و تنور میتوانند دارای چنین فاصله بزرگی باشند . این فاصله تا دو اکتاو نیز میتواند باشد.

​

به عنوان مثال در شکل بالا آکورد سمت چپ که دارای فاصله های ششم در بخشهای بالایی ست از لحاظ هارمونیکی آکوردی مورد قبول است.در حالی که در نمونه سمت راست چون بین تنور و آلتو فاصله ای بزرگتر از اکتاو داریم آکورد به لحاظ هارمونیکی چندان مناسب نمیباشد.لازم به یاد آوری است که این حساسیت بی دلیل نبوده و رابطه مستقیم با صدا دهی (voicing) آکورد از لحاظ درخشندگی و خوش صدایی دارد.
نت نویسی آکوردها:
از لحاظ رسم الخطی سوپرانو و آلتو روی حامل های بالایی (کلید سل) و تنور و باس رو حامل های پائینی(کلید فا) قرار میگیرند.همچنین دسته نتهای سوپرانو و تنور به سمت بالا و نتهای باس و آلتو به سمت پائین قرار میگیرند.

​

حرکت بخش ها:
حرکت هم سو: زمانی این حرکت نامیده میشود که دو بخش به یک جهت (بالا یا پائین) حرکت میکنند.
نوعی از حرکت که هر دو بخش با فاصله ای برابر به یک جهت حرکت مییکنند به حرکت موازی شهرت دارد.

​

حرکت مخالف:
زمانی که دو بخش بر خلاف جهت یکدیگر حرکت کنند این حرکت ایجاد میشود.

​

حرکت یک طرفه:
وقتی یکی از بخش ها در جای خود باقی بماند و بخش دیگر حرکت رو به بالا یا پایین داشته باشد این حالت پیش می آید.

​

یکی از قوانین بدون تغییر در هارمونی ممنوعیت حرکت فاصله های پنجم و اکتاو به صورت موازی است که بایستی از این حرکت پرهیز نمود.بدین معنی که حرکت دوبخش که دارای فاصله پنجم یا اکتاو هستند به صورت موازی ممنوع میباشد.
در حالت کلی دو آکورد مختلف از یک گام به دو صورت به یکدیگر وصل میشوند.
وصل هارمونیکی
وصل ملودیکی
در جلسه بعد به تفصیل در مورد این وصل ها صحبت خواهیم نمود.
دریافت آموزش این جلسه با فرمت pdf:
پسوورد: www.persian-music.org

فایل های ضمیمه:

• 
  جلسه سوم آموزش ه&.zip
  
  اندازه فایل:151.1 KBنمایش ها:436
  
  

- - - به روز رسانی شده - - -

جلسه چهارم

جلسه چهارم
وصل های ملودیک و هارمونیک


هنگامی که دو آکورد مختلف یک گام به یکدیگر وصل میشوند ممکن است به دو صورت این اتصال انجام شود:

1. وصل هارمونیک
2. وصل ملودیک

در وصل هارمونیک اگر در دو اکورد نت مشترکی وجود داشته باشد در جای خودش و در همان بخش تکرار میشود.اما در وصل ملودیک نتها در بخشهای مختلف حرکت های زیر شونده یا بم شونده دارند ونتی تکرار نمیشود.

​

در مثالهای بالا وصل سمت چپ یک اتصال کوئینتان(درجه پنجم) می باشد و یک نت در هر دو اکورد مشترک است(در اینجا نت سل) که در بخش تنور تکرار شده و در نتیجه یک وصل هارمونیک بوجود آمده.اما در مثال سمت راست از آنجا که در اتصال سکاندان(درجه دوم) هیچ نت مشترکی در اکوردها وجود ندارد طبیعتا وصل ملودیک را خواهیم داشت.
همونطور که در جلسه اول در مورد وصل ها (سکاندان و ترتیان و...) خدمتتون عرض کردم بین درجات همسایه مانند اول و دوم و یا پنجم و ششم هیچ نت مشترکی نیست.و بین درجات غیر همسایه مثلا اول و پنجم ویا اول و چهارم و یا اول و سوم ، یک و یا دو نت مشترک خواهیم داشت.لذا برای اجتناب از تشكیل پنجم و اكتاو موازی در وصل های ملودیک،صداهای بیرونی باید حركت مخالف داشته باشند.به این صورت که هر سه بخش بالا به یک جهت و بخش باس در جهتی مخالف حرکت می کنند.(مثال بالا سمت راست)
همچنین برای جلوگیری از تشکیل پنجم و اکتاو موازی باید دقت نمود که هیچگاه نباید دو اکورد پایگی با یک وضعیت ملودیکی مشابه به هم وصل شوند.
در حالت اتصال درجات با فاصله سوم بنا به شرایط میتوان هم از وصل هارمونیکی و هم ملودیکی استفاده نمود.
در اتصال درجات دوم به پنجم اگر درجه چهارم گام در بخش سوپرانوی آکورد درجه دوم باشد معمولا نت مشترک تکرار نمی شود بلکه بخش های بالا به نزدیک ترین نتهای بم تر (پائین تر ) از خود حرکت میکنند.این حرکت را هنگامی که نت چهارم در آلتو یا تنور باشد را نیز به آسانی میتوان به کار برد.
اما دلیل این استثنا:
حرکت نت زیر نمایان (درجه چهارم) به سوی نت نیرومند نمایان است که اکتاو پنهان میان باس و سوپرانو را آشکار تر و درخشان تر مینماید.برای درک بهتر موضوع حتما این توالی را بر روی پیانو بنوازید و تاثیر ان را بشنوید.
پنجم و اکتاو موازی
هرگاه بعد از وصل دو آکورد دو بخش از انها با حرکت موازی تشکیل فاصله ی پنجم یا اکتاو بدهند ، این فاصله ها را پنجم یا اکتاو «موازی» ، «آشکار» یا «باز» می گویند.

​

همانگونه که در شکل بالا مشاهده میکنید بین بخش های باس و تنور حرکت موازی منتهی به تشکیل یک فاصله پنجم درست شده که از لحاظ هارمونیکی غلط است وبایستی از تشکیل این نوع فواصل پرهیز نمود.
یک استثناء در توالی دو فاصله ی پنجم با حرکت موازی:
اگرفاصله پنجم دومی کاسته باشد حرکت موازی پنجم آزاد است ،اما اگر پنجم اول کاسته و پنجم دوم درست باشد ، این حرکت همچنان ممنوع است . البته ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که در سطوح بالاتر هارمونی، اکتاو و پنجم موازی نیز کاربرد پیدا میکنند ولی در مقدمه یادگیری میبایست از کاربرد آنها پرهیز شود.
گونه ای دیگر از پنجم و اکتاو که به نام پنجم مستقیم و اکتاو مستقیم شناخته می شوند ، با در نظر گرفتن شرایط زیر بلا مانع می باشد (اینگونه فاصله ها را پنجم و اکتاو «مخفی» می نامند).
پر کاربرد ترین این نوع وصل بدین شرح است که بخش بالائی پنجم یا اکتاو درست، با حرکت متصل وبخش پائینی آنها با حرکت منفصل به پنجم درست حرکت می کنند.

​

دریافت فایل اموزشی این جلسه با فرمت pdf:
پسوورد:www.persian-music.org

پیروز باشید

فایل های ضمیمه:

• 
  آموزش هارمونی ک&#1.zip
  
  اندازه فایل:186.2 KBنمایش ها:444
  

[sabrjoo]

بسیار عالی...
ولی به عنوان کسی که یه تجربه ای در این زمینه داره میگم که : برای کسانی که میخوان یاد بگیرن این مطالب رو هیچ چیزی به خوبی آموزش حضوری توسط اساتید خوب نیست....
تا جایی که امکان داره باید در کلاس های حضوری شرکت کرد....

[Almas Parsi]

بسیار عالی...
ولی به عنوان کسی که یه تجربه ای در این زمینه داره میگم که : برای کسانی که میخوان یاد بگیرن این مطالب رو هیچ چیزی به خوبی آموزش حضوری توسط اساتید خوب نیست....
تا جایی که امکان داره باید در کلاس های حضوری شرکت کرد....

با سلام خدمت شما دوست بزرگوار

و ضمن خیر مقدم به حضورتون در این انجمن
فرمایشتون کاملا متین
ولی ما عموما مبانی و آموزش های مقدماتی تا پیشرفته رو بایستی بصورت تئوری در فضای مجازی در اختیار مخاطبین قرار بدیم
و بخش عملی آموزش مستلزم حضور هر فرد در جلسات آموزشی هست

ممنون از نظر ارسالیتون و اینکه تجربیاتتون رو در اختیار ما قرار دادید

پاینده باشید

[sabrjoo]

با سلام خدمت شما دوست بزرگوار

و ضمن خیر مقدم به حضورتون در این انجمن
فرمایشتون کاملا متین
ولی ما عموما مبانی و آموزش های مقدماتی تا پیشرفته رو بایستی بصورت تئوری در فضای مجازی در اختیار مخاطبین قرار بدیم
و بخش عملی آموزش مستلزم حضور هر فرد در جلسات آموزشی هست

ممنون از نظر ارسالیتون و اینکه تجربیاتتون رو در اختیار ما قرار دادید

پاینده باشید

سلام و متشکرم از خوش آمد گویی شما
بله شما درست میفرمایید و خیلی عالی هستش قرار دادن این اطلاعات به صورت رایگان و متشکرم از شما بابت این کار
روی صحبتم بیشتر با کسانی بود که تلاش میکنند اصولی و حرفه ای یاد بگیرند،پیشرفت کنند . ادامه بدند
موفق و پاینده باشید