جراحی در گذر زمان به روایت تصویر

[Almas Parsi]

جراحی در گذر زمان به روایت تصویر

در طول تاریخ، انسان‌ها کارهای خارق العاده زیادی برای درمان بیماری‌ها و نجات جان بیماران انجام داده‌اند، حتی اگر این کار مستلزم جراحی‌های شکنجه‌بار باشد.


1- سوراخ جمجمه

• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  

مجید جویا: در طول تاریخ، انسان‌ها کارهای خارق العاده زیادی برای درمان بیماری‌ها و نجات جان بیماران انجام داده‌اند، حتی اگر این کار مستلزم جراحی‌های شکنجه‌بار باشد. خوشبختانه ما به شیوه‌های پیچیده زیادی برای کاهش درد و افزایش احتمال زنده ماندن بیمار دست پیدا کرده‌ایم؛ تا حدی که اکنون می‌توانیم حتی بدون شکافتن پوست بیمار، بدن او را جراحی کنیم و بیماری‌های خطرناک را کنیم.

1- سوراخ جمجمه ماقبل تاریخ
در سراسر جهان، می‌توان جمجمه‌های ماقبل تاریخی را یافت که به نظر می‌رسد با ابزاری مانند مته سوراخ شده‌اند؛ مانند این نمونه که در کرانه باختری رود اردن در فلسطین پیدا شده است. به نظر می‌رسد که این کار، که سوراخ کردن با مته نامیده می‌شود، در خیلی از فرهنگ‌ها مرسوم بوده است؛ شاید تلاشی برای درمان اختلالاتی مانند صرع یا سردرد از طریق آزاد کردن ارواح شروری بوده که تصور می‌شد در جمجمه بیمار لانه کرده‌اند. به رغم درد زیاد و خطر عفونت، بیمار آن قدر عمر می‌کرد که لایه جدیدی از استخوان در محل سوراخ شکل بگیرد.

2- جراحی چشم در مصر
این نقاشی، که از دیوار نگاره‌ای در آرامگاه ایپی در دیر المدینه مصر کپی شده است، تنها یکی از مدارکی است که نشان از دانش مصریان باستان از پزشکی دارد. در اینجا، یک چشم پزشک به درمان یک عفونت چشم می‌پردازد. در دیگر متون پزشکی، می‌توانیم شواهدی از فرایندهای پیچیده‌تری مانند بازسازی بینی پس از یک تصادف را بیابیم.

3- درمان جادویی
برخی اوقات، اسطوره‌ها بهترین راهنما برای روش‌های درمانی باستانی هستند. در یک داستان یونانی، آشیل به جنگ تلیفوس، فرزند نیمه خدایی به نام هراکلس می‌رود، و او را مجروح می‌کند. یونانی‌ها بر این باور بودند که هر چیزی که سبب وارد شدن زخمی بر بدن شده باشد، می‌تواند آن را درمان نیز کند؛ به همین دلیل تلیفوس آشیل را واداشت که زخمش را جراحی کند. جادو یا غیر جادو، این فرایند می‌توانست خرده ریزهای عفونت‌زا را از بدن خارج کند، و به درمان بدون عفونت زخم کمک کند.

4- سزارین (رستم‌زاد)
عمل سزارین، از دوره امپراطوری رم (که تصور اروپاییان بر این است که اولین بار در آن دوران اختراع شد) تاکنون تغییر چندانی را به خود ندیده است. یکی از گزارش‌های ثبت شده در این خصوص، کار یک متخصص زنان اواخر قرن 16 به نام سیپیون مرکوریو است. مرکوریو سزارین را برای زنانی که لگن خاصره خیلی تنگ داشتند توصیه می‌کرد (هرچند بعید به نظر می‌رسد که در چنین عملی، مادر زنده بماند).خبرآنلاین از انتشار این تصویر معذور است.

5- قطع عضو
برای خیلی از جراحت‌های زمان جنگ، کاری به جز قطع عضو امکان پذیر نبود. شرایط دهشتبار این جراحی را می‌توان در این نقاشی قرن شانزدهمی از پزشکی به نام آمبرواز پار دید.

6- بی‌هوشی
اگر استفاده الکل و تریاک را نادیده بگیریم، که قدمتی به اندازه خود جراحی دارند، داروهای هوشبری اولین بار در قرن 19 وارد میدان شدند و بخشی از ترس ناشی از شیوه‌های تهاجمی را کاهش دادند. این نقاشی مربوط به اولین باری است که یک دندان پزشک امریکایی به نام ویلیام مورتون، در سال 1884 در بیمارستان عمومی ماساچوست، استفاده از اتر برای جراحی بدون درد را به نمایش عمومی گذاشت.

7- پیوند قلب
با پیشرفت تجهیزات جراحی، پزشکان توانستند اندام‌هایی را جراحی کنند که روزگاری حتی تصور نزدیک شدن به آنها هم غیر ممکن بود. یکی از این جراحی‌ها، اولین عمل پیوند قلب مصنوعی بود که پزشکی به نام دنتون کولی در دهه 1960/1340 انجام داد. در این عکس، کولی از پنجره به اتاق عملی نگاه می‌کند که در آن، همکارانش در حال آماده سازی بیمار برای یکی از این جراحی‌ها هستند.

8- لاپاراسکوپی
اختراع آندوسکوپ، آغازگر شیوه‌های جدیدی در جراحی بود و این امکان را برای پزشکان فراهم کرد که تنها با ایجاد یک سوراخ خیلی کوچک در پوست، جراحی‌هایی را انجام دهند که تا پیش از این، فقط با ایجاد شکاف‌های بزرگ امکان پذیر بود. در این تصویر می‌توان یکی از این جراحی‌های «سوراخ کلیدی» را مشاهده کرد که برای یکی از مراحل عمل تغییر جنسیت انجام گرفته است.

9- جراحی چشم با لیزر
لیزر به چشم پزشکان امکان می‌دهد که بافت‌های زائد را با دقت بسیار بالایی بسوزانند. این فناوری، به چشم پزشکان امکان داده که با جراحی پرطرفدار لیزیک، بیماری‌هایی مانند نزدیک بینی را با استفاده از یک پرتو لیزر برای تغییر شکل قرنیه درمان کنند.

10- جراحی روباتیک
جراحان امروزی دیگر نیاز ندارند که با بیمار در یک اتاق (یا حتی یک کشور) باشند. روبات‌هایی مانند سیستم داوینچی را می‌توان از راه دور به کار انداخت تا برخی عمل‌های جراحی را انجام دهند. از این روبات حتی برای جراحی‌های نسبتا پیچیده‌ای مانند خارج کردن زهدان و عمل فتق هم استفاده شده است.

11- جراحی اولتراساوند
جراحی‌های نوین مغز، هیچ شباهتی به عمل‌های اولیه سوراخ کردن جمجمه نداشتند. جف الیاس و گروهش در دانشگاه ویرجینیا، با استفاده از امواج متمرکز اولتراساوند، نواحی کوچکی از بافت مغز را برای درمان یک بیماری سوزاندند، آن هم بدون حتی یک برش در پوست. از این شیوه برای درمان تعدادی از سرطان‌ها هم استفاده می‌شود و بنیاد اولتراساوند متمرکز به تازگی مرکزی را در لندن برای بررسی کاربردهای احتمالی آن، تاسیس کرده است.