عملیات نقطه تحول ، تحولی که به وقوع نپیوست

[M@hdi42]

عملیات نقطه تحول یکی از آخرین نبردهای زرهی آلمان و شوروی بود که در جنگ جهانی دوم در جبهه شرقی به وقوع پیوست . در ابتدا قرار بود یک حمله عظیم برنامه ریزی شود ولی در نهایت یک حمله محدود برنامه ریزی شد . هرچند این حمله توسط ارتش سرخ سرکوب شد ولی باعث شد حمله به برلین در حدود ۲ ماه به تعویق بیفتد .

حملات شوروی در ۳ ماه اول ۱۹۴۵ ، عملیات نقطه تحول و حملات آلمانی با فلش های آبی مشخص شده است

طرح ریزی :

این عملیات در اصل برای به تعویق انداختن پیشروی و حمله شوروی به طرف برلین در سال ۱۹۴۵ بود . با شروع دوازدهم ژانویه سال ۱۹۴۵ ، با حمله ویستولا-اودر شکاف های زیادی در خطوط دفاعی آلمان به وجود آمده بود و شوروی پس از آن از طریق رودخانه ویستولا ، روخانه اودر را به عنوان بیشترین پیشروی خود در جبهه غرب تحت فشار قرار داده بود .بعد از حمله ویستولا-اودر ، نیروهای شوروی به نقطه نهایی پیشروی خود به سمت غرب رسیده بودند . حال باید جناحین شمالی و جنوبی خود را نیز گسترش میدادند تا محاصره نشوند . در همین حال،آلمانی ها تصمیم گرفتند دوباره خطوط دفاعی خود را منسجم سازند .
ژنرال هاینز گودریان تصمیم گرفته بود عملیاتی برای یک حمله بزرگ به جبهه یکم بلاروس (به فرماندهی ژنرال جورجی ژوکف) برنامه ریزی کند و با این حمله ارتباط نیروهای جورجی ژوکف را با باقی نیروهای شوروی قطع کرده و او را محاصره کند . نیروهای شوروی نیز برای گسترش خطوط خود قصد داشتند از پومرانیا در شمال و سیلسیا و براندنبورگ در جنوب حمله کنند . گودریان برای اجرای عملیات خود پیشنهاد داد ارتش ها از نروژ و ایتالیا به جبهه شرقی آورده شوند و همچنین ارتش ششم سپ دیتریش که برای ضد حمله در مجارستان در نظر گرفته شده بود به منطقه مورد نظر گودریان آورده شود . در جلسه ای که گودراین با هیتلر داشت ، هیتلر دستور داد که نیروهای در مناطق خود بمانند و ارتش ششم سپ دیتریش نیز در مجارستان آماده ضد حمله شود . به خاطر اختلاف نظری که بین هیتلر و گودریان وجود داشت بحثی بین این دو بوجود آمد . در نهایت قرار شد ضدحمله محدود شود . سپس بحث دیگری بین گودریان و هیتلر بر سر پیشنهاد گودریان مبنی بر جانشینی ژنرال والتر ونک به جای هاینریش هیملر صورت گرفت .

ژنرال فلیکس اشتاینر که همراه با ژنرال والتر ونک فرماندهی این عملیات را برعهده داشتند .

اهداف عملیات :
در نهایت ، قرار شد عملیات حتی محدودتر از چیزی که برنامه ریزی شده بود باشد و فقط محدود به ضد حمله به نیروهای نوک حمله جبهه یکم بلاروس شود . نیروهای آلمانی باید ۵۰ کیلومتر به سمت جنوب شرق پومرانیا پیشروی میکردند و خود را به پادگان کوزتیرن می رساندند . ورماخت این عملیات را ، هاسارنریت و اس اس ، سوننوند نامگذاری کرده بودند .
اطلاعات شوروی :
ژوکف از تجمع نیروهای آلمانی در مقابل ارتش شصت ویک و دوم زرهی خود آگاه شد ولی نمی دانست حمله چه زمانی صورت خواهد گرفت و یا اینکه آیا حمله ای در کار است یا نه.فرماندهی استاوکا(مقر فرماندهی کل ارتش سرخ)اشاره کرده بود که از اینکه بین نیروهای اصلی شوروی و برلین آلمان فقط ۱۳ لشکر دارد ولی در پومرانیا در حدود ۳۳ لشکر نگران است و احتمال میدهد آلمان حمله ای را به جبهه یکم بلاروس ترتیب دهد.

ژنرال ژوکف ، فرمانده جبهه یکم بلاروس

آرایش قشون :
ورماخت (ستاد ارتش آلمان) :

بیش از ۱۲۰۰ تانک برای حمله اختصاص داده شد ، اما هیچ قطاری برای حمل و نقل آن ها موجود نبود . به علاوه ، به دلیل محدودیت جدی قوای آلمانی ، تنها به اندازه سه روز سوخت و مهمات در دسترس بود . همچنین نیروهای آلمانی در طول ژانویه در شرق پروس و لهستان ، متحمل خسارات سنگینی شده بودند . آلمان طی دو ماه اول ۱۹۴۵ ، در حدود ۱۹۸٫۰۰۰ سرباز بین دریای بالتیک و کوههای کارپات از دست داده بود . آلمانی ها قادر بودند تلفات جانی را با بسیج کردن مردم و تشکیل گروه هایی مانند فولکشتورم جبران کنند . ولی آلمان تلفات سنگین تسلیحاتی در دو ماه اول ۱۹۴۵ به خاطر دو حمله بزرگ ارتش سرخ متحمل شد که جبران ناپذیر بودند.

توضیحاتی درباره قوا	بخش ها	لشکر ها	ارتش
لشکر متشکل از ۲۹ پانزر۴بیش از ۱۷ پانزر۴ هم از نهم تا یازهم فوریه ارسال گشت	لشکر پانزر هولشتاین	لشکر سی و نهم پانزرژنرال دوم ، کارل دکردر جناح راست	لشکر یازدهم اس اس ژنرال فلیکس اشتاینر
۳۸ عدد پانزر۴ و ۵۳ عدد پانتر – هشتم فوریه سال ۱۹۴۵	لشکر دهم اس اس پانزر
	لشکر چهارم اس اس ، پلیس ضد تانک
۲۰ عدد هویتزر در آغاز فوریه ۱۹۴۵	لشکر بیست و هشتم داوطلبان اس اس ، ضد تانک والونین
باقی مانده هنگ ۵۰۳ تانک های سنگین اس اس۱۲ عدد تایگر۲ در ۲۷ ژانویه ۱۹۴۵	لشکر یازدهم اس اس ، پلیس ضد تانک	لشکر سوم اس اس پانزرژنرال دوم ، مارتین اونراین در جناح میانی
۲۰ هویتزر در حدود دهم فوریه ۱۹۴۵	لشکر بیست و سوم اس اس ، پلیس ضد تانک
۱۰ هویتزر در آغاز فوریه ۱۹۴۵	لشکر بیست و هفتم داوطلبان اس اس ، لانگمارک
۱۵ پانزر۴ ، ۲۳ جاگدپانزر۴ در دوم فوریه ۱۹۴۵سی پانتر هم از هشتم تا دهم فوریه ارسال گشت	لشکر اسکورت پیشوا
۵ پانزر۴ ، ۱۸ پانتر ، ۱۳ جاگدپانزر۴ در ۲۷ ژانویه ۱۹۴۵۱۰ جاگدپانزر و ۱۶ پانتر هم از پانزدهم تا هفدهم فوریه ارسال گشت	لشکر ضد تانک پیشوا	لشکر مونزل ژنرال اسکار مونزل در جناح چپ
حداقل ۹۰۰۰ سرباز در مسیر فورپومرن از نروژ در ۱۵ فوریه ۱۹۴۵	لشکر ۱۶۳ پیاده نظام ورماخت
	لشکر ۲۸۱ پیاده نظام ورماخت
	لشکر ۱۰۴ ضد تانک

ارتش سرخ
جبهه های اول و دوم بلاروس صف آرایی و موضع گیری های موثر و وسیعی انجام می دادند ، در حالی که ارتش شوروی هم در حمله ویستولا-اودر ، دچار تلفات سنگینی شده بود .
با شروع فوریه سال ۱۹۴۵ ، قوای هر یک از لشکرهای جبهه یکم تفنگدار بلاروس ، به ۴۰۰۰ نفر سرباز می رسید و قوای هر یک از لشکر های جبهه دوم تفنگداران بلاروس هم بین ۳ تا ۴ هزار نفر بود . قدرت ارتش شوروی به دلیل نیاز به محاصره گروهی از سربازان آلمانی در مناطق مختلف ، بیشتر تضعیف شد ، قدرت زرهی این ارتش نیز بدلیل حملات اخیر (از جمله حمله ویستولا-اودر) تضعیف شده بود . جبهه دوم بلاروس در اوایل فوریه سال ۱۹۴۵ ، توانست تنها ۲۹۷ تانک کهنه به میدان بفرستد . در طول دوره ۱۲ژانویه تا ۳فوریه سال ۱۹۴۵ ، جبهه یکم بلاروس حدود ۷۷ هزار نفر (۷٫۵ درصد از قدرت آن) تلفات داد و بین ۱۳ ژانویه الی ۱۰فوریه جبهه دوم بلاروس متحمل تلفات ۱۵۹,۴۹۰ (۱۸درصد از قدرت آن)نفری شد . همچنین به خاطر فعالیت شبانه روزی جنگنده ها و بمب افکن های آلمانی ، رساندن مهمات به نیروهای شوروی مقداری سخت شده بود .

جبهه	ارتش	واحد
جبهه یکم بلاروس مارشال جرجی ژوکف	دوم زرهی گاردژنرال بوگدانوف در جناح چپ شوروی	لشکر نهم زرهی
لشکر دوازدهم زرهی
لشکر یکم مکانیزه
ارتش شصت و یکم ژنرال بلودر جناح راست شوروی	لشکر نهم تفنگدار
لشکر هشتادم تفنگدار
لشکر هشتاد و نه تفنگدار
لشکر ششم توپخانه
هنگ ۵۳۳ ضدتانک
ارتش چهل و هفتمژنرال پرهوروویچحرکت به سمت غرب از محدوده دویچ کرون	لشکر هفتاد و هفت تفنگدار
لشکر ۱۲۵ تفنگدار
لشکر ۱۲۹ تفنگدار
لشکر ۲۲ توپخانه
گردان چهارم ضد تانک
هنگ ۱۶۳ ضدتانک
ارتش سوم شوک ژنرال سیمونواک نیروی کمکی	لشکر دوازدهم تفنگدار
لشکر هفتم تفنگدار
لشکر هفتاد و نه تفنگدار
هنگ ۱۶۳ ضدتانک
یکم زرهی گاردژنرال کاتوکف نیروی کمکی	لشکر هشتم مکانیزه
لشکر یازدهم تانک
گردان ۴۱ ضدتانک

شرح نبرد :
بخشی از آن ها سر پل های ستین آماده بودند تا روز تعیین شده برای حمله یعنی ۱۵ فوریه فرا برسد . بخشی از نیروهای اس اس ، یعنی لشکر اس اس نوردلند نیز آمده بود تا در همان روز یعنی ۱۵ فوریه به آرنزوالد حمله بکند . در ابتدا حمله موفقیت آمیز بود ؛ ارتش ۶۱ شوروی به شدت غافلگیر شد و نیروهای آلمانی سریعا به پادگان آرنزوالد رسیدند و آن را از تصرف ارتش سرخ خارج کردند . روز بعد ، یک حمله اتفاق افتاد . راه مرکزی به آرنزوالد توسط سه لشکر پانزر اس اس گسترده تر شد و باعث شد بخشی از جبهه شوروی ۸ تا ۱۰ کیلومتر به عقب بنشیند . چه حمله لشکر ۳۹ پانزر برای رسیدن به دریاچه پلون نیز به خاطر مقاومت مستحکم ارتش دوم زرهی ناموفق ماند.
گروه مونزل از ارتش نوردلند اس اس ، ۴کیلومتر به سمت لیبنو پیشروی کرد ، و لشگر سوم پانزر اس اس نیز یک کیلومتر به سمت ریتز . تعداد زیادی از تانک ها و ضدتانک های ارتش سرخ توسط تانک های سنگین تایگر۲ آلمانی منهدم شدند ولی تعدادی از تانک های سنگین آلمانی نیز منهدم شدند . به طور کلی ، پیشروی آلمان ها به خاطر دفاع مستحکم ارتش سرخ و همچنین گرم شدن هوا و عملکرد نامناسب تایگر۲ ها در هوای گرم ، متوقف شد.

تانک تانک تایگر ۲

در ۱۷ فوریه ژنرال والتر ونک ، فرمانده قوای مهاجم ، وقتی در حال بازگشت از جلسه ای در برلین بود ، در یک سانحه رانندگی به شدت آسیب دید . وی توسط هانس کربس جایگزین شد ولی ابتکار عمل فرماندهی از دست رفت.
ارتش ویستولا نیز در ۱۸ فوریه در سوننوند متوقف شد . در نوزدهم فوریه ، ژوکف تصمیم گرفت با استفاده از ارتش ۶۱ و ارتش دوم زرهی ، و همچنین لشکر هفتم سواره نظام ، ستین را از آلمان ها پس بگیرد که البته منجر به نبرد سنگینی شهری در آرنزوالد شد . آلمان ها به هیچ وجه عقب نشینی کلی نکردند ولی در ۲۱ فوریه تصمیم بر این شد که مرکز فرماندهی لشکر ۳۸ پانزر ، فیوغا گرنادیر ، فیوغا بگلیت ، هولشتاین ، و لشکر دهم زرهی پانزر به سمت غرب ، پشت ارتش مرکزی عقب بنشینند . ژوکف به ارتش ۷۰ دستور داد که در تاریخ ۲۳ فوریه حمله ای را به ترتیب دهد تا موجب عقب نشینی آلمان ها شود ، زیرا ژوکف اعتقاد داشت اگر آلمان ها عقب نشینی کنند تعداد زیادی از تانک های خود را رها می کنند یا از دست می دهند . در تاریخ ۲۴ فوریه جبهه دوم بلاروس مارشال روکوسوفسکی مجددا به سمت پومرانیا حمله کرد و شکافی ۶۰ کیلومتری را بین خطوط آلمانی ایجاد کرد و ۵۰ کیلومتر پیشروی کرد و انسجام خطوط دفاعی آلمان را کاهش داد .

نتیجه نهایی نبرد :
با وجود دستاورد های اولیه این عملیات از نظر تاکتیکی ، عملیات نقطه تحول ، یک شکست کامل بود . نیروهای آلمانی نتوانستند به سمت کوزتیرن پیشروی کنند و خسارات سنگینی را در عقب نشینی های بعدی متحمل شدند . اما این عملیات ، ژوکف و استالین را متقاعد ساخت که پیشروی به سمت برلین از سمت شمال بسیار آسیب پذیر است و به همین دلیل تا دو ماه حمله به برلین به تعویق افتاد .

مترجم : kaveh