شکستگی ها از نظر شکل ظاهری چه انواعی دارند

[سونای]

نویسنده: دکتر مهرداد منصوری "متخصص ارتوپدی" شکستگی ها را میتوان بر اساس شکلشان یعنی آنطوری که در تصویر رادیولوژی دیده میشوند به چند دسته تقسیم کرد. دانستن شکل شکستگی فقط برای تقسیم بندی کردن نبوده و اهمیت بیشتری دارد. شکل شکستگی میتواند به ما کمک کند تا بفهمیم نوع و چگونگی ضربه ای که موجب شکستگی شده به چه صورتی بوده است. بطور مثال شکستگی های عرضی بر اثر نیروهایی ایجاد میشوند که یک استخوان را خم میکنند در حالیکه شکستگی های مارپیچی بر اثر وارد شدن نیروهای چرخشی ایجاد میشوند. گاهی اوقات شکل شکستگی به پزشک معالج کمک میکند تا بتواند بهترین روش برای جااندازی را انتخاب کند. شکل شکستگی به پزشک میگوید که آیا این شکستگی بعد از جاافتادن پایدار میماند یا تمایل دارد تا دوباره جابجا شود. بطور مثال شکستگی های عرضی بعد از جااندازی پایدار هستند ولی در شکستگی های مارپیچی یا مایل، دو سر شکسته شده استخوان بعد از جاافتادن به هم گیر نمیکنند و ممکن است دوباره جابجا شوند مگر اینکه در محل شکستگی نامنظمی و دندانه هایی وجود داشته باشد که مانع جابجایی مجدد آن شود. شکستگی های مویی Hairline fracture در این دسته از شکستگیها خط شکستگی در رادیوگرافی، فقط بصورت یک ترک خوردگی دیده میشود و قطعات شکسته شده جابجا نشده اند و نیرویی که موجب این شکستگی شده است قوی نیست. گاهی اوقات خط شکستگی به زحمت در فیلم رادیوگرافی دیده میشود و یا ممکن است اصلا دیده نشود. در این حال پزشک معالج ممکن است برای تشخیص بهتر و دقیقتر از عکس های تکمیلی و یا سی تی اسکن استفاده کند و یا اقدام به تکرار رادیوگرافی بعد از 7 تا 10 روز کند. اگر شکستگی کاملا بدون جابجایی باشد، در رادیوگرافی اولیه دیده نمیشود ولی بعد از 7 تا 10 روز با تکرار رادیوگرافی، خط شکستگی قابل مشاهده است. توجه داشته باشید که برای نمایش تصویر، نرم افزار flash player باید در رایانه شما نصب شده باشد. اگر فیلم نمایش داده نمیشود اینجا کلیک کرده و دستورالعمل ها را اجرا کنید. شکستگی های گرین استیک ( ترکه تری ) Green stick fracture این شکستگی ها عموما در بچه ها دیده میشوند و مشخصه آن کامل نبودن شکستگی است. به بیان دیگر دو قطعه شکسته شده کاملا از یکدیگر جدا نمیشوند. علت این نامگذاری شبیه بودن رفتار استخوان به یک ترکه یا چوب تر است. شما میتوانید با خم کردن یک شاخه خشک درخت آن را بشکنید ولی اگر سعی کنید با خم کردن یک شاخه زنده و تازه روییده یک درخت آنرا بشکنید موفق نمیشوید. گاهی شاخه خم میشود ولی شکسته نمیشود. اگر نیروی بیشتری به آن وارد کنید شاخه در یک طرف بصورت نامنظم شکسته میشود و در طرف دیگر فقط خم میشود. به علت اینکه محتوای مواد تشکیل دهنده استخوان بچه ها با بالغین متفاوت است در مقابل نیرو، رفتار مشابهی با چوب تر درخت نشان میدهد و دچار شکستگی ناقص و ناکامل میشود. این شکستگیها معمولا در ناحیه ساعد یا مچ دست بچه ها دیده میشوند. البته همه شکستگی های بچه ها ترکه تری نیستند. اگر نیرویی که به استخوان بچه وارد میشود شدید باشد میتواند شکستگی کامل ایجاد کند ولی اغلب شکستگی های بچه ها گرین استیک یا ترکه تری هستند. شکستگیهای عرضی Transverse fracture در این نوع شکستگی، خط شکستگی عمود بر محور طولی استخوان است و به علت نیروهایی ایجاد میشود که موجب خم شدن استخوان و زاویه دار شدن آن در محور طولی میشود. شکستگیهای مایل Oblique fracture در این نوع شکستگی، خط شکستگی نسبت به محور طولی استخوان مایل است. این شکستگی ها بر اثر نیروهایی ایجاد میشوند که در امتداد طولی استخوان وارد شده و همزمان موجب خم شدن و پیچش استخوان میگردند. شکستگی های مایل معمولا ناپایدار هستند. شکستگی های مارپیچی Spiral fracture در این نوع شکستگی خط شکستگی بصورت یک قوس مارپیچ شکل است. این شکستگی ها معمولا بر اثر چرخش شدید اندام ایجاد میشوند و جوش خوردن آنها معمولا از انواع عرضی و مایل سریعتر است. شکستگی های چند قطعه ای Multiple fragment fracture در این دسته، حاصل شکستگی بیش از دو قطعه است. این شکستگی ها بر اثر اعمال نیروهای بسیار قویتر از نیروهایی که شکستگی های قبلی را بوجود میاورند ایجاد میشوند. احتمال آسیب به پوست و عضلات و عروق و اعصاب و احتمال باز بودن در این شکستگیها بیشتر است. این شکستگی ها معمولا بسیار ناپایدار بوده و دیر جوش میخورند. شکستگی های درهم فرورفته Impacted fracture این شکستگی وقتی ایجاد میشود که یک قطعه شکستگی به داخل قطعه دیگر فرو میرود مثل بعضی از انواع شکستگی گردن ران. شکستگی های خرد و له شده Compression fracture این نوع شکستگی بیشتر در استخوانهای اسفنجی دیده میشود و وقتی است که یک استخوان بر اثر فشار خارجی در خود شکسته شده و بنظر میرسد که حجمش کم شده است. مانند شکستگیهای مهره ها و یا استخوان پاشنه. در این نوع شکستگی ممکن است خط شکستگی واضحی وجود نداشته باشد و فقط شکل استخوان عوض شده باشد. جااندازی این نوع شکستگی ها بسیار مشکل است و گاهی به هیچ وجه نمیتوان شکل استخوان را به وضع قبل از شکستگی برگرداند. شکستگیهای کنده شده Avulsion fracture این نوع شکستگی در محل هایی دیده میشود که تاندون یک عضله به استخوان میچسبد. در این نواحی اگر عضله بشدت منقبض شود میتواند تکه ای از استخوانی را که به آن چسبیده است از استخوان اصلی جدا کند. مانند شکستگی کشکک یا شکستگی بعضی از نواحی کف پا. شکستگی سطح مفصلی Intraarticular fracture شکستگی مفصلی به مواردی اطلاق میشود که خط شکستگی به داخل یک مفصل امتداد یافته است. این دسته از شکستگیها از خطرناکترین انواع شکستگیها هستند. جااندازی آنها باید بسیار دقیق باشد و کمترین بدجوش خوردگی و ناهماهنگی باقیمانده در سطح مفصلی میتواند موجب سائیدگی مفصل شود. شکستگی دررفتگی Fracture dislocation وقتی که شکستگی در نزدیکی یک انتهای استخوان ایجاد میشود حاصل شکستگی یک قطعه کوچک و یک قطعه بزرگ است. در این حال اگر قطعه کوچکتر، از سطح مفصلی خارج شده و به اصطلاح دربرود به وضعیت بوجود آمده، شکستگی دررفتگی میگویند. جابجا شدن شکستگی ها میتواند در جهات مختلف صورت پذیرد. انواع این جابجایی ها در شکل زیر نشان داده شده است. ایران ارتوپد