همه گلایه‌های دوست‌داران حیات وحش درباره یک خبر

[m.g.s.t.r]

همه گلایه‌های دوست‌داران حیات وحش درباره یک خبر

نه قصد پذیرش بی چون و چرای شائبه‌ها را داریم و نه می‌خواهیم توضیح یا پاسخی ارائه دهیم؛ آنچه پیش روی شما قرار دارد، واکنش‌های مختلف جمعی از دوست‌داران حیات وحش کشورمان به خبر تلف شدن 44 راس دام دامدار جوان لرستانی بر اثر حمله پلنگ(روی این نام تامل کنید) و استفاده نکردن او از سلاح است؛ واکنش آن دسته از دوست داران محیط زیست که به طور تخصصی در این حوزه می‌نویسند و رسانه‌های دلگرم کننده در این زمینه را می‌گردانند و برخی از ارکان این خبر مورد تاییدشان نیست.

به گزارش «تابناک»، وقتی خبر حمله پلنگ به گله دامدار مسلح و استفاده نکردن دامدار از سلاح را منتشر کردیم، حتم داشتیم در جامعه‌ای که پلنگ کشی حتی در مقابل رئیس محیط زیست یک شهرستانش رقم خورده و بی مجازات می‌ماند، این خبر نه تنها مسرت بخش خواهد بود، بلکه می‌تواند برد زیادی یافته و موجی فرهنگ ساز، ولو کوچک به راه بیاندازد اما انتظار نداشتیم که در زمانی کوتاه و در میان اخبار مختلفی که از متن و حاشیه نشست مسئولان کشورمان با 1+5 در ژنو مخابره می‌شد، حکایت عجیب مهربانی چوپان مسلح با پلنگ مهاجم تا این اندازه بازخورد یافته و واکنش‌های مختلفی به همراه داشته باشد.

بازخوردهای مثبت یکی پس از دیگری از راه می‌رسیدند؛ از بازانتشار گسترده این خبر در رسانه‌های مختلف مکتوب و غیرمکتوب و ابراز تشکر هموطنانمان از دامدار جوان تا فراگیر شدن موج درخواست از مسئولان برای جبران خسارات وارد آمده به این جوان که با دستور رئیس سازمان محیط برای پیگیری ماجرا و در ادامه، وعده پرداخت غرامت، به بهترین فرجام ختم شد و حالا زمان آن رسیده بود که «نوروز حیدری» قهرمان ماجرا -که به رغم سپری شدن حدود ده ماه از حادثه در کوهستان هشتاد پهلو، هنوز خسارتی دریافت نکرده- به رسانه ملی هم راه پیدا کند.

اشتباه عجیب خبرگزاری‌ها به روایت تصویر!

اما اینها همه تنها یک روی ماجرا بودند؛ متاسفانه به شکلی عجیب این خبر در خبرگزاری‌های مختلف دچار انحراف شد تا تلف شدن 44 بز از گله بر اثر حمله پلنگ، دریده شدن این تعداد دام توسط بزرگترین گربه‌سان کشور نقل شود حال آنکه حیدری، راوی ماجرا گفته است پلنگ به چند دامش حمله کرده و باقی تلفات از رم کردن گله و سقوط بزها در دره حاصل شده است؛ دره‌ای در منطقه کوهستانی "کول پیر" که به دلیل صعب العبور بودن، دامداران را ناگزیر می‌کند بدون سگ، گله را به چرا ببرند چراکه این حیوانات اهلی قادر به طی طریق در آنجا نیستند.

البته این روایت از ماجرا (حمله پلنگ به چند بز) نیز مورد وثوق برخی دوست داران حیات وحش نیست چراکه به عقیده ایشان، پلنگ شب شکار و تک شکار بوده و به تعبیری دیگر، در شکار دارای «مرام مردانه» است و نمی‌تواند چند شکار همزمان را به او نسبت داد. لاجرم این اتفاق احتمالا کار گرگ‌هاست؛ شاید هم سگ‌های وحشی، کاراکال و ...

«از "شیر مرد لر" تقدیر کنید، اما برای نکشتن گرگ‌ها!»

سایت دیده‌بان حقوق حیوانات که از جمله فعال ترین رسانه‌های حوزه محیط زیست به شمار می‌آید، در مطلبی با تیتر فوق، ابتدا پلنگ را از عادت کشتار و گله کشی مبرا دانسته و بعد از انتقاد به تاخیر طولانی در انتشار این خبر (دی ماه گذشته)، به صراحت اتفاق رخ داده را به گرگ‌ها نسبت داده و هشدار داده است: در برخی موارد گله کشی گرگ ها به حساب پلنگ نوشته می شود و رمه دار خود را محق می‌داند با کشتن اولین پلنگی که دید از خسارات بیشتر جلوگیری کند.

در ادامه این مطلب، ضمن قابل ستایش خواندن اقدام دامدار لرستانی در شلیک نکردن به حیوان مهاجم (به زعم نویسنده: گرگ)، هدف اصلی نگارنده، مقابله با القای ترس اشتباه از بزرگترین گربه سان کشورمان خوانده شده و آمده است: القای این ترس منجر به تهدید جمعیت پلنگ خواهد شد چرا که مستند به آمار، بیشرین کشتار پلنگ در غرب کشور رخ می‌دهد؛ در مورد حاضر با توجه به تعداد بالای رمه دریده شده به نظر می رسد اعلام عمومی اینکه کشتار 44 بز توسط پلنگ انجام شده رفتاری منطقی نباشد و شاید بهتر است مسئولان سازمان محیط به صورت مستند و علمی پرده از راز این کشتار بردارند.

نگارنده در ادامه یادآور شده که مواردی از شکار جمعی توسط پلنگ گزارش شده و با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان در این زمینه می‌نویسد: در مناطقی که پلنگها در نزدیکی سکونتگاه‌های انسانی زیست می‌کنند، رژیم غذایی‌شان غالبا شامل سگ، گربه و دام اهلی مانند گوسفند، بز، گوساله و خوک می‌شود. مواردی از کشتار بیش از حد گاهی اوقات درمورد دامهای اهلی رخ می‌دهد و در هر بار ممکن است توسط پلنگ‌ها جانوران زیادی کشته شود (مثلا بیش از ۱۰ در یک شب) درحالی‌که تنها معدودی از آنها را واقعا می‌خورد.

دلایل تصویری برای اثبات بی گناهی پلنگ و نقش داشتن گرگ در ماجرا

با استناد به سخنان فوق، به نظر می‌رسد که اگر به سخنان راوی ماجرا تکیه کرده و بپذیریم که پلنگ تنها به چند دام جوان لرستانی حمله ور شده است، اتفاق عجیبی به وقوع نپیوسته است؛ اما این تمام انتقادات و استدلالات این پایگاه خبری فعال در عرصه محیط زیست برای تبرئه پلنگ از این کشتار و نسبت دادن آن به گرگ‌ها نیست.

دیده بان حقوق حیونات در ادامه در مطلبی با تیتر «در ادامه خبر خوشِ نکشتن پلنگ در لرستان؛ آیا پلنگ ۴۴ بز را دریده است؟!» بار دیگر بر خط خبر اشتباه منتشر شده در خبرگزاری‌ها رفته و فرض را بر دریده شدن 44 بز دانسته و پس از آن، تلاش کرده تشکیک خود مبنی بر گرگ بودن عامل هجوم را مبتنی بر استدلال و به روایت تصاویر مطرح نماید.

در این گزارش با استفاده از تصاویر منتشر شده از رویداد که توسط محیط بانان اداره کل محیط زیست استان تهیه شده است، نتیجه‌گیری شده که احتمال اینکه جانور مهاجم پلنگ باشد، «تقریبا محال است»، چراکه رد برجای مانده از دندان حیوان مهاجم بر پوست دام ها، به زعم نگارنده با اسلوب گازگرفتن پلنگ همخوانی نداشته و برعکس، با گاز گرفتن گرگ، مطابقت دارد.

از طرح گلایه‌های متعدد تا آشکار شدن برخی ابعاد ناگفته ماجرا

پایگاه خبری فضای سبز و محیط زیست ایران (سبزپرس) که از جمله سرشناس ترین فعالان عرصه رسانه در زمینه محیط زیست به شمار می‌آید، با تیتر «هیاهوی رسانه‌ای برای حادثه‌ای که یک سال پیش رخ داده است!» به سراغ این خبر رفته و به مانند همتای خود، گرفتن انگشت اتهام به سمت پلنگ را از این رو اشتباه خوانده که موارد بسیاری از تشخیص و شناسایی غلط گونه‌های مختلف در کشورمان سراغ دارد؛ از اشتباه گرفتن یوز با پلنگ، درنای سیبری با فلامینگو و حتی خرس با گوریل!

نویسنده در ادامه به قطعی نبودن تعداد بزهای تلف شده اشاره کرده که در خبر 44 راس ذکر شده اما دامدار در برنامه تلویزیونی آن را حدود 40 راس عنوان کرده و ضمن وارد کردن این ابهام که «این چوپان طبیعت دوست مدعی است همیشه با خود سلاح حمل می کند و در زمان وقوع حادثه نیز پلنگ را به چشم دیده چرا حتی اقدام به شلیک هوایی نکرده تا پلنگ را فراری دهد ... پس اگر از سلاح استفاده نمی‌کند، پس برای چه کاری آن را همیشه حمل می‌کند؟»

نگارنده در ادامه به سراغ مدیر کل محیط زیست استان لرستان رفته و ضمن آنکه به این نتیجه رسیده که زمان رویداد، زمستان گذشته بوده است، از این مسئول پرسیده چه مدارکی مبنی بر پلنگ بودن حیوان مهاجم در دست است؟ و پاسخ گرفته: ایشان آدم صادقی است و می گوید پلنگ را دیده و جای چنگال پلنگ نیز روی کمر گوسفندان بوده است. اما خودش هم اشتباهاتی داشته و نتوانسته همه گله را همان شب جمع کند و در نتیجه تعدادی دام در کوه می‌ماند و فردا با این حجم تلفات مواجه می‌شود؛ برخی دام ها از کمر دریده شده و برخی از ناحیه گلو و برخی نیز به نظر می‌رسد با یک چیز تیز شکم‌شان پاره شده که شاید در اثر پرتاب شدن و برخورد با صخره بوده است.

از ثبت مستندات توسط ماموران تا مشابه بودن حادثه با حوادث پیشین

نگارنده در ادامه به نقل از بازگیر می‌افزاید: ماموران ما بعد از اطلاع به محل حادثه رفتند و عکس و فیلم تهیه کردند و مراتب توسط پاسگاه انتظامی منطقه نیز صورتجلسه شده است اما درباره تاخیر در انتشار خبر باید گفت وقتی از سایت دیده بان حیات وحش تماس گرفتند و می‌خواستیم یک گزارش کلی از خسارات حیات وحش به مردم که تاکنون پرداخت نشده منتشر کنیم، این موضوع را هم عنوان کردم.

این مسئول ضمن برشمردن برخی موارد مشابه با این رویداد، زمان ارجاع پرونده نوروز حیدری به تهران را حدود سه چهار ماه پیش ذکر کرده و می‌گوید: معمولا گزارش وضعیت‌های اینچنینی را 6 ماه یکبار به تهران می‌فرستیم. در این منطقه موارد دیگری هم از حمله پلنگ داریم: مثلا علی حیدری که او نیز 18 گوسفندش توسط پلنگ در سالهای قبل از بین رفت و خسارتش را هم گرفت. همین طور حاج هادی بختیاری که درباره تعداد گوسفندان تلف شده او حضور ذهن ندارم؛ این نخستین بار نیست که پلنگ به گله‌ای حمله می‌کند.

مدیر کل محیط زیست لرستان خسارت برآورد شده در این رویداد را 11 میلیون تومان ذکر کرده و در پاسخ به انتقاد کارشناسان که وارد آمدن این حجم تلفات توسط پلنگ را نمی‌پذیرند، گفت: توجه داشته باشید رفتاری که پلنگ در قفس دارد با رفتاری که پلنگ در جای دیگر مثلا در مازندران دارد متفاوت بوده و همه جا یکسان نیست. زمستان فصل جفت‌گیری پلنگ هاست و احتمالا به همین دلیل چند پلنگ در این واقعه حضور داشته اند؛ البته همه 44 بز آثار جراحت پلنگ را نداشته و برخی نشانه‌‌های برخورد با صخره داشته‌اند.

بدین ترتیب نگارنده در پایان با تاکید بر اینکه آمار ذکر شده در اخبار با تعداد دقیق دام هایی که در اثر حمله مستقیم حیوان مهاجم کشته شده‌اند، همخوانی نداشته و تحت تاثیر مواردی همچون حضور شبانه برخی دام‌ها در منطقه و پرت شدن از کوه، فزونی یافته، انتشار خبر با تاخیر و پیرو آن، به فکر افتادن مسئولان برای تجلیل از چوپان را از ابهامات پاسخ نیافته دانسته و بار دیگر تاکید دارد که «چرا چوپان از شلیک تیر هوایی خودداری کرده است؟»

«جفا در حق پلنگان!»

خبرگزاری مستقل محیط زیست ایران (ایرن) نیز دیگر رسانه محیط زیستی است که با انتشار یادداشتی با تیتر فوق، به این موضوع واکنش نشان داده و ضمن نادرست خواندن محتوای خبر «چوپانی مسلح در لرستان ایران به پلنگی که 44 بز او را دریده بود شلیک نکرد»، کشته شدن 44 بز در یک شکار توسط پلنگ را مردود دانست چرا که به باور نویسنده، «پلنگ حیوانی است شب شکار و تک شکار».

در ادامه این یادداشت -که خبر اشتباه نقل شده در خبرگزاری‌های مختلف (دریده شدن 44 بز توسط پلنگ) بنیان آن را شکل داده،- محدودیت‌های زمانی و توانی، از جمله دیگر استنادات نگارنده برای رد صحت خبر عنوان شده و نتیجه این دلایل به پرسشی ختم شده که با لحنی نه چندان مناسب بیان شده است: کشتن 44 بز مستلزم انرژی و توان بسیار زیادی است که قطعاً از محدوده توان یک پلنگ یا هر درنده دیگری خارج است. علاوه بر آن، اگر پلنگ برای گرفتن و کشتن هر بز به سه تا پنج دقیقه زمان نیاز داشته باشد، به حدود 132 تا 220 دقیقه زمان نیاز داشته تا بتواند اینچنین کشتار وسیعی انجام دهد. در این صورت باید از این چوپان قهرمان پرسید که آیا در این مدت نسبتاً طولانی به تشویق پلنگ نشسته یا خود نیز به کمک آن شتافته بود؟!

نویسنده در ادامه ترس پلنگ از انسان را یادآور شده و کشتن این تعداد دام را بعد از انسان، فقط در توانایی گرگ دانسته است؛ آن هم نه یک گرگ بلکه دسته گرگ که آزمندی و حریص بودن در شکار و دردیدن، از خصلت‌های آنان است. با این استدلالات، انتشار این خبرِ نادرست (که ممکن است انتشار نادرست یک خبر باشد) به مثابه جفا بر بزرگترین پستاندار کشور بوده و به زعم نگارنده ممکن است، موجب افزوده شدن این جانور به لیست دشمنان دام شود که نتیجه آن بدبینی به این موجود کم یاب و افزایش احتمال کشته شدن پلنگ است.