معماري، مصالح و انرژي

[my dream]

(فرزان برادران رحيمي) - دانشجوي كارشناسي معماري دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد

در كاربرد مصالح، هميشه بايد كشوري را كه در آن معمار به تجربه مي پردازد، فناوري ساختماني آن كشور و معيارهايي را كه مردم آنجا به كار مي بندند، در نظر داشت. اين واقعيت كه عماران در كشورهاي جهان سوم يا در كشورهاي كمتر توسعه يافته به مصالح بسيار معدودي دسترسي دارند، تفاوت هاي زياد ميان اين دو دسته را مبرهن مي سازد. با چنين نگرشي تنها در صورتي مي توان از معماري در مقياسي جهاني سخن به ميان آورد كه تمام گونه ها، اجزاء و تعداد و شيوه هاي كاربرد مصالح مدنظر قرار گيرند. بنابراين شايد در تصميم گيري درباره قياس، تمايز و استنتاج هاي عمومي در مورد معماري هاي مختلف ـ وراي كيفيت هاي عام فضايي و موضوعات كلي سازه و ريتم فناوري ساختمان و مصالح عاملي اساسي به حساب مي آيند.
هر ماده دربردارنده توان بالقوه ساختاري خاص خود است و از نظر فرم پذيري خواص ويژه‌اي دارد. اين بدان معني است كه هر ماده‌اي فرم خاص خود را مي‌طلبد و برخي فرم هاي حجمي و فضايي خاص را مطرح مي سازد و بدين ترتيب صورت فضاي معماري را تحت تأثير قرار مي‌دهد.

بطور كلي انواع مختلف مواد و مصالح مورد استفاده در معماري را از نظر مقياس و نحوه كاربرد در ساختمان، مي توان به دو دسته تقسيم نمود:
1. مصالح مورد استفاده در مقياس كلان (بزرگ) معماري كه ممكن است بر نظام سازه اي و سامان دهي عملكردي بنا تأثيرگذار باشند.
2. مصالح مورد استفاده در مقياس خرد (كوچك) معماري كه ممكن است بر جزئيات معماري و بافت هاي داخلي و خارجي تأثير بگذارند. اين دو دسته كه به ترتيب ابعاد ساختاري و زيبايي شناختي كاربرد مصالح در معماري را تشكيل مي دهند، پيامدهايي را براي موضوعات عام معماري به دنبال دارند: مصالح دسته اول در شخصيت عمومي ساختمان تأثير مي گذارند و سازمانژدهي سازه اي، تناسبات، كيفيت موزون ساختمان (فضاهاي پر در برابر خالي) و نيز وزن ساختمان را تحت تأثير قرار مي دهند، در حالي كه مصالح دسته دوم از نظر نوع و ميزان كاربرد، تأثيري فوق¬العاده بر هزينه كلي ساختمان دارند و از اين رو شايد از شاخصه هاي بي نظير معماري كم هزينه يا بالعكس پرهزينه به شمار آيند عموماً در انتخاب دسته اول مصالح مشكلي پيش نمي آيد. برخورداري از تجربه پايه اي و تجربه كار در زمينه¬اي مشخص و نيز پژوهش بنيادي درباره گونه هاي مشخص ساختماني مي تواند زمينه هايي را براي انتخاب بهينه مصالح فراهم كند. البته در اين مورد مشاوران سازه اي نيز مي توانند كمك شايان توجهي براي معمار باشند. اما در مقابل، كاربرد مصالح در مقياس خرد، مشكلات متعددي را در مورد انتخاب بوجود مي آورد، زيرا اين نوع مصالح بر بافت عمومي ساختمان و لطايف بصري آن ـ چه در خارج و چه در داخل بنا ـ تأثير مي گذارند. همچنين كيفيت مصالح مورد استفاده در مقياس خرد، سازگاري ميان آنها و نيز سازگاري با مصالح سخت تر بكاررفته در سازه بنا، بر كيفيت بصري ساختمان در طول زمان، در قالب فرسايش و مقابله با وضعيت هاي جوي نيز تأثير خواهد گذاشت. اين موضوع به كاهش هزينه¬هاي انرژي در درازمدت كمك مي كند و يا برعكس باعث افزايش آن مي شود. بدين ترتيب معمار بايستي در انتخاب مصالحي كه در يك ساختمان مورد استفاده قرار مي گيرند، خصوصاً مصالح مورد استفاده در مقياس خرد معماري، توجه و دقت فراواني از خود نشان دهد تا بتواند به نتايجي مقبول در عرصه معماري، از جنبه هاي مختلف زيبايي شناختي و كاربردي، دست يابد.
بخش ساختمان با مصرف يك سوم انرژي مصرفي كشور نه تنها ازش ريالي زيادي را به خود اختصاص داده بلكه موجبات آلايندگي فراواني را نيز فراهم مي آورد. لذا در دهه هاي اخير درر مورد كاهش مصرف انرژي در ساختمان فعاليتهاي زيادي انجام شده كه بيشتر آنها در مورد پنجره ها ، عايق هاي حرارتي و همچنين طراحي ساختمان ها بر اساس كمترين پرت حرارتي ممكن است . تهيه و توليد و عرضه انواع پنجره ها و شيشه هاي جديد كه مانع تبادل حرارت بين داخل و خارج ساختمان گرديده و همچنين امكان بهره گيري از نور طبيعي و در نتيجه كاهش مصرف انرژي الكتريسيته را فراهم مي آورد و استفاده از عايق هاي حرارتي در پوسته ساختمان نيز از ديگر راهكارها در اين زمينه به حساب مي آيند



سایت مرجع معماران