نوجوانی مرحله خاصی از زندگی است که بر جنبه‌های گوناگون جسمی و روحی فرد تأثیر می‌گذارد. نوجوان در این سن، علاقه‌ای ندارد که جزئیات زندگی و کارهای روزمره‌‌اش را برای والدین تعریف کند و دوست دارد مستقل باشد. البته این مسائل در سنین نوجوانی یعنی بین ١٣ تا ١٩ سالگی طبیعی است، اما گاهی این طرز رفتار آنها و میل به تنها‌بودن، والدین را عصبی و تا حدی نگران می‌کند. والدین باید بدانند چگونه در عین ارتباط با فرزندانشان در سنین نوجوانی به حریم آنها تجاوز نکنند.....


متخصصان روانشناسی می‌گویند که والدین باید بیاموزند چگونه رفتار کنند تا فرزندان مایل باشند با آنها صحبت و گفت‌ و گو کنند و چگونه حرف دل نوجوان را بشنوند. پدر و مادرها باید بدانند که افراد در سنین نوجوانی بیشتر به دوستان‌شان اعتماد دارند تا به اعضای خانواده و این یکی از مراحل طبیعی در روند رشد است؛ پس باید به راه‌هایی متوسل شد که والدین بدون تجسس و کنجکاوی بیش از حد در امور نوجوانان بدانند در زندگی آنها چه می‌گذرد، در غیر این صورت، اگر بخواهند همواره از بالا به نوجوان نگاه کنند و برای مثال بپرسند "کجا می‌روی؟" پاسخ خواهند شنید که "هیچ کجا" یا اگر بپرسند "چه می‌کنی؟" می‌شنوند "هیچ کار" و گاهی نیز از این پرسش و پاسخ‌های بی‌نتیجه عصبی و خسته می‌شوند.

متخصصانی که سال‌ها روی رفتار با نوجوانان تحقیق و کار کرده‌اند، چند راهکار را برای این مسئله ارائه کرده‌اند که با کمک آنها شما والدین می‌توانید بدون ایجاد تنش و درگیری در خانواده از اوضاع و احوال فرزندتان آگاه شوید.

اول این که بکوشید بزرگسالان بیشتری را وارد زندگی نوجوان کنید. هر چه محیط اطراف نوجوان را بهتر بشناسید و با آموزگار، مربی ورزش، والدین دوستان فرزندتان و ... بیشتر آشنا باشید، بهتر می‌توانید از کارهای او آگاه شوید. آنها می‌توانند مسائل و بحران‌هایی را که نوجوان‌تان با آنها روبه‌روست، به اطلاع شما برسانند. با وجود این که ممکن است فرزندتان به شما اجازه ندهد به عنوان یک مدیر و ارشد، کارهای او را کنترل و تنظیم کنید، اما همچنان به‌وجود افراد بزرگسال در زندگی خود نیازمند است. او ممکن است هر کسی غیر از شما را بپذیرد، زیرا احساس می‌کند به این ترتیب آسیب کمتری به استقلال او وارد می‌شود.
دوم این که، برخی اوقات، او را در مسیر مدرسه یا هر جای دیگری که می‌خواهد برود، همراهی کنید. خودرو یکی از مکان‌های حساس در سنین نوجوانی است که بعضی از روانشناسان آن را میز شام دوران نوجوانی می‌نامند؛ برای مثال اگر فرزند شما و دوستانش قصد دارند خرید بروند، پیشنهاد کنید حاضرید آنها را برسانید. با توجه به این که در سنین نوجوانی، همه چیز برای فرد اهمیت دارد یعنی این که فلانی چه کسی را دوست دارد، چه کسی مثلاً مشکل دارد، چه کسی مادرش عصبانی است و مسائلی از این قبیل، وقتی نوجوانان با یکدیگر هستند به راحتی درباره همه چیز صحبت می‌کنند و شما می‌توانید در جریان کارها قرار بگیرید. اگر درباره مسئله‌ای نگران شدید، سعی کنید در فرصتی مناسب به آن بپردازید.
می‌توانید حتی از طریق فرد دیگری، به‌طور غیرمستقیم آن را پیگیری کنید. وقتی در جمع نوجوان و دوستانش هستید، بکوشید بیشتر سکوت کنید و اجازه دهید آنها صحبت کنند. در ضمن شاید برایتان جالب باشد بدانید که بسیاری از صحبت‌هایی که در منزل مطرح نمی‌شوند در خودرو بیان می‌شوند، چرا؟ چون خودرو، جای مناسبی است برای این که افراد رودررو قرار بگیرند، پس، بسیاری از مطالبی که نوجوان نمی‌تواند در منزل یا جای دیگر با والدین خود در میان بگذارد، در خودرو مطرح می‌شود. بسیاری از والدین معتقدند خودرو بهترین مکان برای گفت‌وگو با نوجوان است.
سوم این که، مکان‌هایی را برای گفت و گو با نوجوان انتخاب کنید که زمینه را برای بیان احساسات آماده کنند؛ برای مثال، وقتی با نوجوان خود به کافی‌شاپ، رستوران یا پارک بروید، زمینه گفت و گو خود به خود فراهم می‌شود و بدون هیچ مزاحمتی می‌توانید درباره کارهای مختلف با یکدیگر صحبت کنید و نگران سکوت ایجاد شده در لحظات اول هم نباشید، زیرا به‌طور قطع پس از سکوتی کوتاه، نوجوان شروع به صحبت خواهد کرد.
چهارم این که، سعی کنید صحبت‌های شما به آنها حالت تدافعی ندهد. بکوشید موضوعات و عناوینی را انتخاب کنید و در آن خصوص با نوجوان به تبادل اطلاعات بپردازید، نه این که انگشت اشاره‌تان به سمت او باشد؛ برای مثال به جای این که از فرزند نوجوانتان بپرسید که "آیا تا به حال سیگار کشیده‌ای؟" می‌توانید در باره این که در جایی خوانده‌اید شمار نوجوانانی که سیگار می‌کشند رو به ‌افزایش است با او صحبت کرده و بخواهید او نیز نظرش را بدهد.
پنجم این که، به رفتارهای غیر کلامی نوجوان توجه کنید. به خاطر داشته باشید که لزوماً همه اطلاعات از طریق صحبت یا پرسش و پاسخ به دست نمی‌آید، پس به رفتارها و حرکاتی که او می‌کند، دقت کنید.
گاهی اوقات وقتی نوجوان طوری رفتار می‌کند که انگار ناراحت یا عصبانی است یا دلش می‌خواهد تنها باشد و فقط کنار دوستانش احساس راحتی می‌کند، پیامی در این رفتار است که شما باید آن را دریابید و آن اینکه «الان زمان مناسبی برای گفت‌وگو با او نیست، زیرا او آمادگی لازم را ندارد»، پس در چنین شرایطی سعی نکنید که مرتب از او بپرسید و علت ناراحتیش را جویا شوید. از طرفی، وقتی هم می‌خواهد با شما تلویزیون ببیند یا سعی می‌کند همه اعضای خانواده غیراز شما از منزل بیرون بروند، یعنی آمادگی لازم برای صحبت و بیان افکارش با شما را دارد و می‌خواهد با او گفت و گو کنید.