وقتی کودک در مورد خدا سوال کرد، چه جوابی بدهیم؟

[نارون1]

يكي از مسائلي كه بعضي اوقات پدر و مادرها را در پرورش كودكان مستاصل مي كند، سوال هاي عجيب و گاهي سخت كودكان از آنهاست. شايد پدر و مادرها پاسخ صحيح پرسش هاي آنها را بدانند اما نكته مهم اين است كه چطور آن را به كودكان تفهيم كنند تا حس كنجكاوي شان برطرف شود و در عين حال پاسخ را هم به نحوي دريافت كرده باشند.

در اينجا قرار است به پرسش هايي كه كودكان از والدين شان مي پرسند، پرداخته و بهترين شيوه پاسخ دهي به آنها ارائه شود. حيدر حسيني، روانشناس و مشاور در مورد سوالي كه كودكان درباره خدا مي پرسند توضيح مي دهد.





مرحله رشد كودك را درك كنيد!


براي پاسخ به سوال هاي كودك والدين او بايد ابتدا اين دانش را به دست آورند كه سطح تفكر و شناخت كودك در چه مرحله اي قرار دارد. براي كودكان چهار مرحله شناختي مي توان در نظر گرفت كه به ترتيب حسي ـ حركتي، پيش عملياتي، عملياتي و انتزاعي است كه با توجه به هر مرحله پاسخ مقتضي بايد ارائه شود، بنابراين بسيار مهم است كه والدين اول بفهمند كه كودك در چه سطحي از تفكر به سر مي برد و دوم اينكه بدانند كودك چرا اين سوال را مي پرسد؛ آيا اين را از كسي شنيده، در تلويزيون آن را ديده يا خودش به اين سوال رسيده است.

به اين ترتيب بايد ديد كودك در اين سن دنبال چه مي گردد. تركيب فهميدن علت سوال و حوزه شناختي كودك به دادن پاسخ مناسب كمك مي كند. نكته مهم ديگر آن است كه والدين حتماً بايد با توجه به باورهاي مذهبي اين پاسخ ها را بدهند.





تا ۲ سالگي سوالي ندارد


اولين مرحله شناختي كه مي توان براي كودك در نظر گرفت مرحله حسي ـ حركتي است. اين مرحله معمولاً تا ۲ سالگي را شامل مي شود و كودك در حد حس كردن اشيا و حركت كردن پيش مي رود و در مورد مفاهيم مختلف معمولاً سوالي ندارد.





در ۳ شكل


كودكان در مرحله پيش عملياتي خدا را ۳ منبع بيشتر نمي بينند؛ يكي اينكه خدا را در نقش خالق مي بينند كه همه چيز را به وجود آورده است يا خدا را در نقش يك موجود همه توان و قدرتمند مي بينند كه جايگزين پدر مي شود يا اينكه خدا را به عنوان حافظ و منبع امنيت محسوب مي كنند كه در اينجا ممكن است خدا جايگزين مادر شود.





كنجكاوي اش را بيشتر تحريك نكنيد


معمولاً كنجاوي بچه ها از توان مفهوم سازي شان جلوتر است، بنابراين نبايد پاسخي به كودك داده شود كه كنجكاوي اش را بيشتر تحريك كند. در زمينه هاي قابل دسترس مي توان كنجكاوي كودك را بيشتر تحريك كند. در زمينه هاي قابل دسترس مي توان كنجكاوي كودك را بيشتر كرد اما در زمينه هايي كه مفاهيم فلسفي وجود دارد، بهتر است پاسخي داده شود كه محرك كنجكاوي نشود. سعي نكنيد از همان ابتدا يك جواب كامل به او بدهيد بلكه با توجه به سنش جوابي كه در حد رفع نيازش بايد كمك مي كند.






با آنها مي شود از فلسفه حرف زد


در مرحله تفكر انتزاعي يعني با فرزندي كه در مرحله راهنمايي و دبيرستان است، مي توان راجع به مفاهيم فلسفي صحبت كرد. اينكه چند نظريه وجود دارد و برخي خدا را به گونه اي ديگر از برخي ديگر مي بينند. در سنين بالاتر استفاده از كتاب مي تواند كمك كند.





۲ تا ۶ ساله ها بيشترين سوالات را دارند


در مرحله پيش عملياتي كه ۲ تا ۶ سالگي را شامل مي شود كودك براساس مسائل عيني كه مي بيند، ممكن است سوال هايي بپرسد. در اين مواقع بهتر است به كودكان پاسخ هاي ساده، قابل لمس و عيني داده شود يعني مثلاً اگر مي پرسد خدا چيست؟ بهتر است كه به كودك جواب ساده اي بدهيد. مثلاً «كسي است كه همه دنيا را او ساخته است، آسمان ها و زمين مال اوست، ما را او به دنيا آورده» و چيزهايي شبيه اينكه قابل لمس باشد.

مي توان تصويري از بهشت به كودك ارائه داد و به ندرت تصويري از جهنم هم مي توان به كودك ارائه داد. وقتي كودك سوال مي كند آيا خدا يك سوپرمن است والدين مي توانند در پاسخ بگويند كه از آن هم قوي تر است يعني مي توان قدرت خدا را بيشتر از هر چيزي در ذهن كودك كرد.