دویدم و دویدم (به روایت های گوناگون )

[*FATIMA*]

روایت یازدهم
روایت مشهد

سرما خوردم و لرزیدم

سرما خوردم و لرزیدم

به زیر زمی خزیدم

زمی به مو آب دا

آبه دادم به ناهال

ناهال به مو بلگ دا

بلگه دادم به بزک

بزک به مو پشکل دا

پشکل دادم به زمی

زمی به مو گندم دا

گندمه دادم آسیا

آسیا به مو آردک دا

آردک دادم به تغار

تغار به مو خمیرک دا

خمیرک دادم به تنور

تنور به مو کلچی دا

کلچه ره دادم به خالو

خالو به مو خرمای دا

خوردم شیرینک بو

شمردم چهل و یک بو

گفتم خالو جان یکه دگه

خالو زد بیخ کلم

کلم به حصار افتید

دستام د منار افتید

پاها دِ چنار افتید

بچم به مزار افتید

رفتم کلمه وردرم ، یک قاز یافتم

رفتم دستامه وردرُم ، دو قاز یافتم

رفتم پاهام وردرم ، سه قاز یافتم

رفتم بچمه وردرم ، چار قاز یافتم

یک قاز دادم به پمبه ، یک قاز دادم شکمبه ، بک قاز دادم به دمبه

رفتم به خُنَه هَمسیه آتیش بیرم

وخت اُمدم دیدم

آتیش به پمبه افتیده

سگ به شکمبه افتیده

گربه به دنبه افتیده

به سگ گفتم : چخ چخ

گفت : برو گم شو کله ، پخ پخ

به گربه گفتم : پیش پیش

گفت : دُمَنِت پر نخود کیشمیش

------------------------------------------
زمی = زمین
مو = من
دا = داد
بلگ = برگ
کلچی = کلوچه
خالو = دایی
بو = بود
دگه = یکی دیگر
کلّم = کله ام ، سرم
افتید = افتاد
دِ منار = در منار
کلمه وردرم = کلاهم را بردارم
قاز = کمترین واحد پول ، پشیز
همسیه = همسایه
خُنَه = خانه
وخت = وقتی
کیشمیش = کشمش

منبع متل ها و افسانه های ایرانی
گردآورنده دکتر احمد وکیلیان
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

روایت دوازدهم
روایت جهرم

دادم داد

دعا کردم به الله

الله به من بارون داد

جو ریختم به صحرا

صحرا به من علف داد

علف دام به کَرَّه

کَرَّه به من پشکل داد

پشکل دادم به نونوا

نونوا به من کماچ داد

کماچ دادم به آخوند

آخوند به من قرآن داد

قرآن دادم به الله

الله مراد من داد

------------------------------------------
کَرَّه = بچه گوسفند ، بره

منبع متل ها و افسانه های ایرانی
گردآورنده سید احمد وکیلیان
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

روایت سیزدهم
روایت سنگسر سمنان

دادم داد

سنگو بِشو دارویی گِنِه ( سنگ به درخت خورد )

داری مَدِه وَلگو هادِ ( درخت به من برگ داد )

ولگو دِ بِبَه میشویی ( برگ هایش را به میش دادم )

میشو مده دمبه هاد ( میش به من دنبه داد )

دمبه بِبَه الله ای دِ ( دنبه را به خدا دادم )

الله یَم مده گَنوم هاد ( خدا هم به من گندم داد )

گنوم دِ بِبَه آروونی دِ ( گندم را به آسیابان دادم )

آروونی مده آرتو هاد ( آسیابان به من آرد داد )

آرتو بِبَه وُ اوی دِ ( آرد را به آب دادم )

اویم مده حَمیر هاد ( آب هم به من خمیر داد )

حَمیر دِ بِبَه کَلووی دِ ( خمیر را به اجاق دادم )

کَلو مده کُلّو هاد ( اجاق به من کلوچه داد )

کَلّو دِ بِبَه نَه نَی دِ ( کلوچه را به مادرم دادم )

نَه نَی مده جوجو هاد ( مادرم به من شیر داد )

منبع متل های و افسانه های ایرانی
گردآورنده سید احمد وکیلیان
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

روایت چهاردهم
روایت کهنوج کرمان

دادم داد

قصیده سَکُل مَکُل

گاوی کشتم سرِ پل

مگسو اومد مهمون شد

تیری زدُم پنهون شد

گوشتا دادُم به مردُم

مردُم به مو گندم دادند

گندم دادُم به آسو

آسو به مو آرت داد

آرتو دادُم به کاسه

کاسه به مو خمیر داد

خمیر دادُم به تنور

تنور به مو کُرسو داد

کُرسو دادُم به چوپون

چوپون به مو تازه داد

تازه دادم به ملا

ملا به مو قرآن داد

قرآن دادُم به خدا

خدا به مو شفا داد

--------------------------------------
قصیده = قصه
سکل مکل = کوچک موچک
گوشتا = گوشت را
آسو = آسیا
آرت = آرد
کاسه = ظرفی که در آن خمیر می گیرند
کرسو = نان است محلی و گرد
تازه = شیر

منبع متل ها و افسانه های ایرانی
گردآورنده سید احمد وکیلیان
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

روایت پانزدهم
روایت روح افزاء دماوند

آستونک تا بَه تا

مارَم مَنَه گندم هادا

گندم هادام اِسیّو

اسیّو مَنَه آرد هادا

آرد هادام لوئک

لوئک مَنَه خمیر هادا

خمیر هادام کِلا

کِلا مَنَه نون هادا

نون هادام باغَبون

باغَبون مَنَه عَلَف هادا

علف هادام گوئک

گوئک منه شیر هادا

شیر هادام غَزغُن

غَزغُن منه ماست هادا

ماست هادام ملا

ملا منه داعا هادا

داعا هادام خدا

خدا منه یک پیت خرما هادا

یکی هادام محمود

یکی هادام احمد

یکی هادام منصور

یکی که خودم ما خواستیم بَخُورَم

قَلاجَک توک بَزُ بَبُرد

-----------------------------------------------
آستونک = قصه کوتاه یا متل
مارم = مادرم
منه = مرا
هادا = داد
هادام = دادم
اسیو = آسیاب
لوئک = تست
کلا = تنور
گوئک = گاو
غزغن = دیگ
داعا = دعا
ماخواستم = می خواستم
قلاجک = کلاغک
توک = نوک
بز ببرد = بزد و ببرد

منبع متل ها و افسانه های ایرانی
گردآورنده سید احمد وکیلیان
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

روایت شانزدهم
روایت نیشابور

اوسنه بَلَدُم سِه گیزی

اوسَنَه بَلَدُم سه گیزی

مِنجَک زَردُم دی گیزی

رَفتُم به زیر زیمی

دیدُم یک نهال

نهال رَ آب دایُم بار دایُم

نهال به من بلگکی داد

نهال رَ دادُم به گیدی

گیدی به من پشگلی داد

پشگل رَ دادم به تنور

تنور به من کُلچَی داد

کلچه ر دادم به بابام

بابام به من خرمایی داد

خرما ر خوردم شیرینک ( بو )

دَنَ شه شُمَردُم چلِیَک ( بو )

گفتم بابا بابا یکی دیگرم بده

زد از بخِ کَلَّم

کلَّم به حصار افتاد

دست هام به مزار افتاد

پاهام پی کوی خار افتاد

رفتم پی کلم

یک پول یافتم

رفتم پی دستهام

یک پول یافتم

رفتم پی پاهام

یک پول یافتم

یکی ر دادم شُگُمبَه

یکی ر دادم به پُنبَه

یکی ر دادم به دمبه

گربه به دمبه افتاد

آتیش به پنبه افتاد

سگ به شگمبه افتاد

هَچخ ، هَبُف ، هَپیشت

-------------------------------------
اوسنه = متل ، افسانه
سه گیزی = سه گزی
منجک = زنبور
دی گیزی = نیش زد
رَ = را
زیمی = زمین
دایم = دادم
بلگکی = برگ کوچک
گیدی = بزغاله
کلچی = کلوچه
شیرینک = شیرین بود
دن شه = دانه هایش را
چل یک = چهل و یک
بخ کلم = بیخ کله ام
حصار = زیارتگاهی در نزدیگی نیشابور
هچح = صدایی برای دور کردن سگ
هپف = فوت کردن و خاموش کردن آتش
هپیشت = صدایی برای دور کردن گربه

منبع متل ها و افسانه های ایرانی
گردآورنده سید احمد وکیلیان
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

روایت هفدهم
برگردان از لهجه تاتی به فارسی

کَجَلَه کَجَلَه مان بَه تِه چیچ بِکاردَه
ای زاغ ای زاغ من به تو چه کرده بودم

ای زاغ ای زاغ من به تو چه کرده بودم

رفته بودی برای درخت گفته بودی

درخت به تو برگ داده بود

برگ داده بودی به گوسفند

گوسفند به تو شیر داده بود

شیر را به مادربزرگ داده بودی

مادربزرگ برای تو کلوچه درست کرده بود

کلوچه را به ملا داده بودی

ملا به تو درس داده بود

درس را به خدا داده بودی

خدا به تو عمر داده بود

به مادربزرگ هم مرگ داده بود

منبع متل ها و افسانه های ایرانی
گردآورنده سید احمد وکیلیان
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان