ظرفیت شما چقدر است؟

[zoh_reh]

ظرف شما چه قدری است؟

---

منظور از ظرفیت همان سعه ی صدر است که در فارسی بهتر از دو واژه ی گنجایش و تحمل، معادلی برای آن نمی توان یافت این معنا برای ظرفیت، در لغتنامه معین هم آمده است. پس ظرفیت یعنی گنجایش روحی برای تحمل کردن. آنهم نه تحمل درد، بلکه تحمل سختی ها و احساسات مختلف و بالاتر از آن، تحمل احساسات متضاد در کنار هم.

---

ظرفیت، همان چیزی است که برای گذشت کردن، عفو و اغماض و برای بسیاری از لوازم خوش خلقی به آن احتیاج داریم. ظرفیت، که افزایش یابد کارهای بزرگ هم کوچک جلوه می کنند، اضطراب کم می شود و آرامش پایدارتری به دست می آید.

با افزایش ظرفیت، کمتر چیزی می تواند شخص را نارحت و رنجیده کند. انسانی که آستانه ی تحملش بالاست و با هر حرف و سخنی رنجیده نمی شود، به سهولت می تواند به دیگران محبت کند و خود نیز دنیای شادی داشته باشد. اما وقتی ظرفیت کم باشد، همیشه چیزی برای ناراحت شدن، دلیلی برای قهر کردن، مشکلی برای خجالت کشیدن، و بهانه ای برای شرکت نکردن مخصوصا در فعالیتهای جمعی و کارهای خیر وجود دارد.

خوشبختانه ظرفیت نعمتی است که کاملا اکتسابی است. البته برخی از صفات خوب مثل شجاعت و خوش قلبی راه کسب ظرفیت را هموارتر و برخی از صفات همچون عجز و کم جراتی، تکبر و خودخواهی آن را دشوار می کند. اما در هر حال سطح ظرفیت را می توان با تمرین ارتقا داد.

تمرین های زیر در جهت ارتقاء سطح ظرفیت موثر است:
توکل و دعا: ابتدائا باید به خدا توکل کرد و همواره از او خواست. خواندن آیات 25تا 28 سوره طه در این خصوص بسیار سودمند است.
قالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِی یَفْقَهُوا قَوْلِی:
موسی علیه السلام گفت پروردگارا سینه ام را گشاده گردان. کارم را برایم آسان کن. گره از زبانم بگشا و گفتارم را به دیگران بفهمان (موثر قرار ده)

تحمل سختیها : ظرفیت انسان با تحمل سختیهای زندگی زیاد می شود. امکان ندارد کسی که در زندگی اش با شدائد و نابسامانیهای زیادی دست و پنجه نرم کرده( به شرطی که از زیر بار مسئولیتها فرار نکرده باشد) ،انسان کم تحملی باقی بماند. تفاوتهای چنین شخصی با دیگران در موقعیتهای مختلف، مشخص خواهد شد. بنابراین برای افزایش ظرفیت باید به انجام کارهای سخت رو کرد. اگر چه این کارها کاملا جنبه جسمانی داشته باشند. در پادگانهای نظامی برای تمرین تحمل سختیهای جنگ با دشمن ، تمرینهای سخت رزمی را با شدت و سخت گیریهای زیادی انجام می دهند. این سخت گیریها واقعا تاثیر زیادی در تحمل سختیهای فوق العاده ی جنگی دارد. از این رو می توان ادعا کرد تحمل مرارتهای مخصوص رشته های مختلف ورزشی هم می تواند موجب افزایش تحمل اخلاقی افراد شود.

دانش : دانش ما هرچه بیشتر و جهلمان هرچه کمتر می شود، قدرت تسلط ما بر زندگی بیشتر می شود. و این دقیقا لازمه ی ظرفیت اخلاقی است.

تمرینهای احساسی: ظرفیت را با تمرینهای احساسی هم می توان افزایش داد. تمرین کنید از یک احساس به احساس دیگر منتقل شوید. مثلا اگر می توانید تمرین کنید وقتی عصبانی هستید با لبخند و آرامش سخن بگویید. یا وقتی خجالت می کشید، با جرات رفتار کنید.

اگر می توانید همان وقت که با همسرتان دعوا می کنید با فرزندتان با مهربانی سخن بگویید. یا همان وقت که بسیار ناراحتید با آرامش نماز بخوانید.

تمرین کنترل خشم، تمرین کنترل رفتار در هنگام شرم و خجالت، تسلط بر اعصاب در هنگام ناراحتی های شدید، تقویت جرات با تمرین حرف زدن در حضور جمں سخنرانی؛ آواز خواندن برای دیگران و ... همه از تمرینهای عملی موثر در ارتقائ ظرفیت افراد هستند. اما این تمرینها بسیار سخت اند و خودشان نیازمند یک حدی از ظرفیت هستند. بسیاری از افراد اگر در یک روز به شدت بترسند یا به شدت هیجان زده شوند ممکن است دچار سردرد، تپش قلب، افت فشارخون شوند یا ممکن است سکته کنند. این در حالی است که یک احساس را در حد زیاد تجربه کرده اند.

اگر انسان در یک روز به خاطر دیدن یک حادثه تصادف دلخراش به شدت ناراحت شود، و سپس مثلا در همان روز با نامزدش دیدار کند و احساسات عاشقانه او را هیجان زده کنند، و در انتهای همان روز با شنیدن یک انتقاد، حسابی خشمگین شود، آخرالامر چه حالی خواهد داشت؟ کسی که ظرفیت زیادی داشته باشد هیچ. اما آنکه هنوز ظرفیتش رشد نکرده باشد، قطعا تعادلش را از دست داده و ناهنجاریهای رفتاری نشان خواهد داد.

در مقاله بعد راهکارهای عملی افزایش ظرفیت را در حیطه روابط خانوادگی و فامیلی خواهید خواند.


تبیان

[zoh_reh]

در خانواده خود ساخته می شوید

راهکارهای افزایش ظرفیت (2)

---

در مقاله قبل به طور کلی به تعریف و توضیح افزایش ظرفیت پرداختیم. اما در این مقاله ، سخن از افزایش ظرفیت در حوزه روابط خانوادگی و قوم و خویشی است.

---

زندگی خانوادگی و پیوست به شبکه ی اقوام، شرایطی فراهم می کند که می توان با استفاده درست از آن شرایط، برای افزایش ظرفیت کمک گرفت و در فضاهای مطلوب آن به تمرین تحمل پرداخت.


در خانواده ای که با یک انتقاد دعوا درست می شود، مشکل اصلی کمبود ظرفیت و یاد نگرفتن مهارتهای ارتباطی است. مشاورین خانواده باید برای حل مشکلات این دسته از خانواده ها، تمرینهای لازم برای ارتقائ ظرفیت را به آنها بیاموزند.

مثلا باید بیاموزیم به سلیقه و رای مخالف هم بها بدهیم و نظر خودمان را هر چند بسیار ایده آل می دانیم به زور تحمیل نکنیم. باید بیاموزیم از محبت همسر سوء استفاده نکنیم. محبت زیاد دلیلی بر دخالتهای بیجا نیست. این مسئله بسیار مهمی است که اغلب جوانان هیچ توجهی به آن ندارند. اگر همسرمان عاشق ماست دلیل نمی شود به وظایفمان عمل نکنیم و مسئولیتهای خودمان را بر دوش او سوار کنیم یا با توقعات زیاد، وی را خسته کنیم. این بی ملاحظگی ها قطعا بعد از گذشت زمانی نه چندان طولانی خودش را نشان خواهد داد. واقعا کسی که از محبت دیگران سوء استفاده نمی کند انسان با ظرفیتی است.

خیلی از افراد قبل از ازدواج هیچگاه در شرایطی قرار نگرفتند که مجبور به تحمل رفتارهای مغایر با میلشان قرار گیرند. لذا خودساختگی اینها و ظرفیتشان خیلی کم است. این افراد بعضا سالهای اولیه زندگی را با اشتباهات زیادی پشت سر خواهند گذاشت تا ظرفیت و تجربه لازم برای تحمل چیزهای نامطلوب را به دست آورند و این یک ریسک خطرناک است. چرا که در خیلی موارد قبل از ایجاد یک نتیجه مطلوب کار به طلاق می کشد. اما در برخی موارد نیز که طرفین باهوش تر هستند، قبل از رسیدن به بن بست، ظرفیتهای اخلاقی به دست می آید.


ارتباطها را زنده نگه داریم

ارتباط های انسانی یکی از مهمترین عوامل موثر در تمرین تحمل و یادگیری مهارتهای اخلاقی است. تسلط بیشتری که افراد تحصیل کرده روی کلام و رفتار خود (هرچند ممکن است ظاهری باشد) دارند،نه به جهت چیزهایی است که یاد گرفته اند بلکه بیشتر به جهت روابط انسانی است که تجربه کرده اند. یک دانشجو در رابطه با استاد برخی از احساسات و مهارت هایش، و در رابطه با همکلاسی و دوست، برخی دیگر از احساسات و مهارتهای اجتماعی اش را رشد خواهد داد. بنابراین افزایش روابط انسانی و توجه دقیق به رفع مشکلات آن ،بسیار سازنده و اخلاقی است. در این میان ارتباطهای قوم و خویشی مهمتر بوده و امتیاز بیشتری به دست می دهد. زیرا شناخت و آبروداری در این روابط ، دو عامل اساسی در کنترل رفتار ما خواهد بود. ما در روابط با غریبه ها می توانیم بر عکس آنچه هستیم خودمان را نشان دهیم اما در روابط با اقوام باید خودمان باشیم و مجبوریم عیبهایمان را اصلاح کنیم نه پنهان.

کسی که صله رحم را رعایت می کند و اهل معاشرت است، قطعا ظرفیت اخلاقی اش رشد خواهد کرد. چرا که در همین معاشرتها باید انتقادها، برخوردهای نامطلوب، و رفتارهای مغایر با میلش را تحمل کند. مگر اینکه روابطش را با هر که نمی پسندد، قطع کند. قطع روابط و قهر همیشه شیوه ی افراد ضعیف است. در صورتی که اگر حوصله کنند و از قهر و قطع روابط پرهیز نموده و با درستکاری ادامه دهند، به تدریج رفتارهای بزرگوارانه را خواهند آموخت.


روابط با خانواده همسر


حسن روابط با خانواده همسر از امتیاز بیشتری در زمینه اخلاق برخوردار است. چرا که نحوه معاشرت با اقوام خود فرد، از قدیم توسط والدین و اطرافیان ،شکل گرفته و شخص خودش چندان نقشی در کیفیت آن نداشته است. اما چگونگی معاشرت با اقوام همسر کاملا بستگی به خلقیات و مهارتهای ارتباطی خود فرد دارد. لذا حفظ تعادل و حسن معاشرت در این روابط، نشان دهنده ی تواناییهای اخلاقی افراد است. مخصوصا که در بسیاری از موارد حساسیت های موجود این معاشرتها را مشکل تر می کند. لذا فرار نکردن و یاد گرفتن تعادل در روابط در این عرصه واقعا سازنده است.

تبیان