كنكور يا معدل؟


كنكور يا معدل؟

پذيرش دانشجو در تمام كشورها ازمهم‌ترين موضوع‌هاي مربوط به آموزش عالي است.

در اين مقاله نگاهي داريم بهنظام‌هاي مختلف پذيرش دانشجو در نقاط مختلف جهان.در ايران نيز پس از انقلاب، كنكور براي انتخاب داوطلبان شايسته حضور در نهادهايآموزش عالي طراحي شد. اين رويه در طول سال‌ها دستخوش تغييراتي شد، اما شالوده آن كهيك آزمون سراسري است، دست نخورده باقي مانده است. براساس مصوبه مجلس، قرار است تاسال 1390 اين رويه از آموزش عالي كنار گذاشته شود، هر چند كه برخي از كارشناسان ودست‌اندركاران نسبت به عملي‌بودن اين امر ابراز ترديد مي‌كنند.كشورهاي مختلف جهان از الگوهاي مختلفي براي پذيرش دانشجو در مقاطع كارشناسي وكارداني استفاده مي‌كنند كه تلفيقي از آزمون و عوامل ديگر است. در مطلبي كه از پيمي‌آيد، با 5 الگوي رايج در اين زمينه آشنا مي‌شويد كه با اندك تغييرات در بسيارياز كشورها براي پذيرش دانشجو به كار مي‌رود.آموزش عالي بيش از آنكه نقطه تكميل هرم آموزش سنتي باشد، از ستون‌هاي اصلي توسعهانساني در سراسر جهان است. آموزش عالي نه فقط مهارت‌هاي پيشرفته براي رفع نيازهايبازارهاي «كار دانش‌بنياد» عرضه مي‌كند، بلكه آموزش معلمان، پزشكان، پرستاران،كارمندان، مهندسان، كارآفرينان، دانشمندان و... را امكان‌پذير مي‌كند. وجود اينافراد تحصيل‌كرده براي توسعه ظرفيت و مهارت‌هاي تحليلي كه براي فعاليت اقتصاد، حفظدستگاه اداري و تصميم‌گيري‌هايي كه بر كل جامعه تأثير مي‌گذارد، ضروري است.رويه پذيرش در دانشگاه در تعيين افرادي كه به آموزش عالي و در نتيجه به بسيارياز فرصت‌ها و مزايا دسترسي دارند، نقش مهمي ايفا مي‌كند. رويه‌ها و اولويت‌هاي اينفرايند در كشورهاي مختلف تفاوت زيادي دارد. برخي رويه‌ها نسبتاً‌ بي‌طرفانه است وفقط نمره يك امتحان ورودي را در نظر مي‌گيرد. ديگر رويه‌ها كاملاً متأثر از عواملمختلف است و مجموعه‌اي از نمرات آزمون، بازده در مدرسه، افراد معرف و فعاليت‌هايفوق برنامه افراد را در بر مي‌گيرد. ممكن است در كشوري نيز نظام‌هاي چندگانه پذيرشمورد استفاده قرار بگيرد. اين نظام‌ها گاه بين نهادهاي خصوصي و دولتي متفاوت است.دراين مقاله، انواع رويه‌هاي پذيرش كه در اين مطالعه مورد بررسي قرار گرفته، مطرح شدهاست. نوع اول: آزمون‌هاي پايان دورهمتوسطهنظام‌هاي پذيرش نوع اول متكي بر نمرات داوطلبان در يك يا چند آزمون پايان دورهمتوسطه است. اين آزمون‌ها را كه معمولاً دولت در سطح منطقه‌اي يا سراسري برگزارمي‌كند، بر بازده داوطلب تكيه دارد و ممكن است چند درس را در بر بگيرد. همچنيندانش‌آموزان مي‌توانند موضوع‌هاي آزمون را براساس برنامه آموزشي دبيرستان يا رشتهمورد نظرشان در دانشگاه انتخاب كنند. نمره داوطلب شايد تنها عامل مورد نظر درفرايند پذيرش باشد يا ممكن است با عوامل ديگر مانند معدل دوره دبيرستان آميخته شود. اين فرايند ممكن است متمركز باشد و دولت حداقل نمره پذيرش را مشخص كند. چه‌بسانهادهاي آموزش عالي خود فرايند پذيرش را مديريت و معيارهاي انتخاب را معين كنند. الگوهاي مبين نظام‌هاي پذيرش نوع اول در ايرلند و تانزانيا استفاده مي‌شود. ايرلند:دانش‌آموزان در پايان دبيرستان آزمون سراسريفارغ‌التحصيلي را مي‌گذرانند كه زير نظر كميسيون امتحانات دولتي برگزار مي‌شود. نهادهاي آموزش عالي ظرفيت موجود را در هر رشته معين مي‌كنند، اما فرايند پذيرش توسطدفتر مركزي پذيرش هماهنگ مي‌شود. داوطلبان، رشته‌هاي مورد نظرشان را به كميسيونمي‌فرستند و به‌طور خودكار و براساس علائق خود و نمرات آزمون توسط كامپيوتر به يكرشته در يك دانشكده معرفي مي‌شوند.تانزانيا:داوطلبان مستقيماً‌ تقاضاي خود را برايدانشگاه‌هاي مورد نظر (حداكثر سه مورد) مي‌فرستند. علاوه بر ارسال تقاضا بهدانشگاه‌ها، داوطلبان بايد دانشگاه‌هاي مورد نظر خود را به كميسيون اطلاع دهند. انتخاب دانشگاه براساس چند عامل از جمله جنسيت، تقاضاي بازار كار، نيازهاي ملي،اقتصادي و اجتماعي و ساير ملاحظات (مانند معلوليت) صورت مي‌گيرد. نوع دوم: آزمون وروديآزمون‌هاي ورودي دانشگاه اغلب مانند آزمون فارغ‌التحصيلي از دبيرستان به‌طورسراسري يا منطقه‌اي توسط دولت برگزار مي‌شود. در اين موارد، رويه پذيرش اغلب به‌طورمتمركز هماهنگ مي‌شود. اما در برخي نظام‌ها، آزمون‌هاي ورودي توسط دانشگاه‌هابرگزار مي‌شود كه نمره مورد نياز و ساير معيارهاي پذيرش را معين مي‌كنند. آزمون‌هايورودي مانند امتحانات پايان دوره متوسطه، عموماً ميزان دانش داوطلبان را در دروسيكه در دبيرستان خوانده‌اند، مي‌سنجد و ممكن است به تنهايي يا همراه با عوامل ديگردر فرايند پذيرش در نظر گرفته شود. الگوهاي نوع دوم در كشورهايي مانند چين وصربستان به كار مي‌رود.چين:داوطلبان در يكي از دو گروه‌بندي در آزمونسراسري شركت مي‌كنند: علوم انساني يا علوم و مهندسي. نظام دانشگاهي طراحي متمركزدارد و پذيرش نيز توسط دولت مركزي هماهنگ مي‌شود كه ظرفيت در هر رشته و دانشگاه رامعين مي‌كند. داوطلبان، نهادها و گروه‌هايي را كه مايل به ورود به آن هستند، انتخابمي‌كنند و دولت آنان را براساس عملكرد آزمون و علايق، به رشته و دانشگاه مشخص هدايتمي‌كند. نوع سوم: آزمون‌هاي استاندارداستعدادسنجيهدف آزمون‌هاي استاندارد استعدادسنجي اندازه‌گيري توانايي‌هاي شناختي كلي است،نه سنجش ميزان يادگيري داوطلبان. معمولاً‌ در فرايند پذيرش، اين نوع آزمون‌ها باديگر عواملي كه معلومات اكتسابي قبلي و يادگيري را مي‌سنجد (به غير از الگوي سوئد)،به كار مي‌رود. الگوهاي مبين نوع سوم در نظام‌هاي آموزش سوئد و ايالات متحدهاستفاده مي‌شود.سوئد:داوطلبان دانشگاه بايد آزمون استعدادسنجي راپشت‌سر بگذارند كه توسط يك مؤسسه دولتي به نام سازمان ملي آموزش عالي سوئد برگزارمي‌شود. قبولي ممكن است براساس نمره داوطلب در اين امتحان يا نمرات دبيرستان باشد. دست كم يك سوم ظرفيت هر رشته بايد براساس نمرات آزمون و دست كم يك سوم هم براساسنمرات دبيرستان اختصاص پيدا كند. ايالات متحده:هر دانشگاه مي‌تواند اهميت مورد نظرخود را براي عوامل مختلف مربوط به داوطلب قائل شود. بيشتر دانشگاه‌ها نتيجه يكآزمون استاندارد استعدادسنجي را در نظر مي‌گيرند. نوع چهارم: آزمون‌هاي متعدددر اين نوع نظام پذيرش، نتيجه يك آزمون سراسري پايان دوره متوسطه يا امتحانورودي در كنار نتيجه يك يا دو امتحان ديگر در نظر گرفته مي‌شود. امتحانات ديگر ممكناست توسط دولت يا دانشگاه‌ها يا سازمان‌هاي مستقل برگزار شود. از جمله كشورهايي كهاين الگو را به كار مي‌گيرند، هند است.هند:داوطلبان در هند براساس نمره يك يا چند امتحانپايان دوره متوسطه يا آزمون ورود به دانشگاه پذيرش مي‌شوند. اين امتحانات توسطنهادهاي مختلفي برگزار مي‌شود، از جمله دولت مركزي، دولت‌هاي ايالتي و سازمان‌هايمستقل. نوع پنجم: بدون آزمونهمان طور كه پيشتر ذكر شد، بيشتر نظام‌هاي دانشگاهي در سراسر جهان شامل يك ياچند فرايند پذيرش هستند. با اين حال، برخي نظام‌ها نيازمند آزمون نيستند. انتخابدانشجو در اين نظام‌ها با توجه بسيار بهعملكرد داوطلبان در دوره متوسطه صورتمي‌گيرد. رويه‌هاي پذيرش بدون آزمون به علاوه در بخش‌ خصوصي كشورهايي مانند ايالاتمتحده تدريجاً‌ به كار گرفته مي‌شود. اين نوع نظام در كشوري مانند نروژ و برخي ازمؤسسات آموزشي در ايالات متحده برقرار است. نروژ:فرايند پذيرش دانشگاه در نروژ به‌طور متمركزتوسط دفتر پذيرش دانشگاه‌ها و دانشكده‌هاي نروژ كه يك سازمان دولتي است، هماهنگمي‌شود. داوطلبان 10 رشته آموزشي را به‌ترتيب علاقه خود مشخص مي‌كنند و براساسنمرات دبيرستان به آنان امتياز تعلق مي‌گيرد. برخي رشته‌ها، متغيرهاي جمعيتي و خدمتسربازي امتيازات ديگري براي داوطلب دارد. آگاهي بيشتر از الگوهاي متداول پذيرش دانشجو و بررسي بيشتر مسائل و چالش‌هاي آنبه دولت‌ها و دانشگاه‌ها كمك خواهد كرد رويه‌هايي را تدوين كنند كه به بهترين شكلنيازهاي آنها را بر طرف كرده، عدالت را برقرار و برابري را تقويت كند و نهايتاً‌بازده آموزش عالي را براي بهبود وضعيت اقتصادي و اجتماعي جهان بهبود بخشد. تحقيقاتبيشتري براي فهميدن پيچيدگي‌هاي پذيرش مورد نياز است. منبع: فصلنامه آموزش عالي بين‌الملل، زمستان 2009موضوع: حذف كنكور