سهم ناچیز نویسندگان زن از نوبل ادبیات/ هر 10 سال یک جایزه

[چکامه91]

نگاهی به تاریخچه‌ جایزه‌ نوبل ادبیات نشان می‌دهد، از 109 نویسنده‌ای که تاکنون مفتخر به دریافت این جایزه شده‌اند، 97 نفر مرد بوده‌اند که این به معنای آن است که سهم نویسندگان زن از نوبل ادبیات تنها 12 نفر بوده است.

کسب جایزه‌ی نوبل ادبیات مطمئنا بزرگترین آرزوی هر نویسنده‌ای است، اما سهم مردان و زنان در کسب این جایزه‌ هرگز برابر نبوده است؛ بطوریکه هر 9.3 سال یک‌بار این جایزه نصیب یک نویسنده زن شده است.

هنرمندان و نویسندگان زن در طول تاریخ دوشادوش همتایان مرد در خلق آثار ماندگار کوشیده‌اند؛ اما وقتی صحبت از تقدیر از دستاوردهای آنان می‌شود، شرایط متفاوت است.

در دنیای سینما نیز اینگونه است؛ در طول 66 سال از برگزاری جشنواره‌ کن به عنوان قله سینمای دنیا فقط یک کارگردان زن (جین کمپیون) جایزه‌ی نخل طلا را کسب کرده و در تمام ادوار این فیلمسازان مرد بوده‌اند که حرف اول را زده‌اند.

در ذیل نگاهی به فهرست 12 نویسنده زن می‌اندازیم که توانسته‌اند جایزه نوبل را از چنگ همتایان مرد خود درآورند:

«سلما لاگرلوف» سوئدی نخستین زنی بود که در سال 1909 یعنی هشت سال پس از اعطای اولین نوبل ادبیات موفق شد این افتخار را برای جامعه زنان کسب کند.

نویسندگان زن برای دریافت دومین جایزه‌ی نوبل ادبیات 17 سال انتظار کشیدند! زیرا اعضای تصمیم‌گیرنده بنیاد نوبل چهره‌هایی چون «موریس مترلینگ»، «رابیندارانات تاگور»، «رومن رولاند»، «ویلیام باتلریتیس»، «جورج برنارد شاو» و ... در هر دوره نویسندگان نه‌چندان شناخته شده را برای کسب این افتخار شایسته‌تر دانستند.

«گراتزیا دلدا»، نویسنده‌ی ایتالیایی بود که در سال 1926 به دلیل تصویر روشنی که از زندگی در جزیره‌ی بومی خود «ساردینیا» در آثارش ارائه کرده بود، نوبل ادبیات را از آن خود کرد.

پس از او «زیگرید اوندست» از نروژ به عنوان برنده‌ی نوبل معرفی شد. وی نویسنده‌ای بود که در توصیف فضای اسکاندیناوی در قرون وسطی تبحر داشت.

«پرل باک»، نویسنده آمریکایی بود که 10 سال بعد از ان در سال 1939 برای شرح روشن زندگی در چین مدال نوبل ادبیات را به گردن آویخت.

پنجمین جایزه‌ی نوبل ادبیات برای زنان در سال 1945 به شاعری شیلیایی به نام «گابریل میسترال» رسید. در فاصله بین سال‌های 1945 تا 1966 که «نلی ساش»، شاعر و نمایشنامه‌نویس سوئدی برنده‌ نوبل شد، نویسندگان مشهوری چون «هرمان هسه»، «آندره ژید»،‌ «تی اس الیوت»، «ویلیام فاکنر»،‌«برتراند راسل»، «ارنست همینگوی»، «آلبر کامو»، «جان اشتاین بک»، «ژان پل سارتر» و «میخاییل بولگاکف» برگزیده‌ی اعضای آکادمی سوئدی نوبل بودند.

«نادین گوردیمر» هفتمین نماینده‌ی نویسندگان زن بود که در سال 1991 موفق به کسب این افتخار بزرگ شد. پس از او «تونی موریسون» به عنوان اولین زن آفریقایی آمریکایی در سال 1993 جایزه‌ی ارزشمند نوبل را به چنگ آورد.

به فاصله‌ سه سال از خالق رمان «معشوق»، شاعری بزرگ از کشور لهستان به نام «ویسلاوا شیمبورسکا» که در فوریه 2012 برای همیشه قلمش را زمین گذاشت، مدال نوبل ادبیات را دریافت کرد.

نویسنده‌ی زن بعدی که موفق به دریافت مهم‌ترین جایزه‌ای ادبی جهان شد، «الفرید جلینک» بود. اما پیش از او چهره‌های سرشناسی چون «داریو فو»، «ژوزه ساراماگو»، «گونتر گراس» و «وی. اس نایپل» به عنوان نمایندگان جامعه‌ مردان از سوی اعضای آکادمی نوبل برگزیده شدند.

«جلینک» اتریشی که به قدرت زبانی و موسیقایی خارق‌العاده‌ی آثارش شهرت دارد، در سال 2004 جایزه‌ی نوبل را به دست آورد و سه سال پس از او «دوریس لسینگ»، نویسنده ایرانی‌تبار انگلیسی جایزه‌ی نوبل 2007 را به خانه برد. اعضای آکادمی نوبل وی را به برای توصیفات برجسته در زمینه‌ی تجربیات زنان مورد تقدیر قرار داد.

در فهرست نویسندگان زن برنده‌ی نوبل ادبیات آخرین اسمی که به چشم می‌خورد «هرتا مولر» آلمانی است. وی به عنوان برنده‌ی سال 2009 معتبرترین جایزه‌ی عرصه ادب معرفی شد.

منبع:
ایسنا