کاروانسرا سنگی زنجان

[مجید موحد]

کاروانسرای سنگی زنجان

کاروانسرای سنگی در حال حاضر قدیمی‌ترین اثر تاریخی شهر زنجان است که در خیابان خیام در جاده کمربندی زنجان- میانه روبروی ایستگاه قطار شهرستان زنجان واقع شده است. این بنا از نوع کاروانسراهای برون شهری بوده که در قرن 11 هجری قمری به دستور شاه عباس دوم صفوی ساخته شده است. در سفرنامه سیّاحانی که برای مدتی در این محل استراحت نموده‌اند، ذکری از چگونگی بنا و توصیف عمومی آن بدست نیامده است اما بررسی آثار موجود مؤید این مطلب است که پلان کاروانسرا به سبک چهار ایوانی بوده و حجره‌ها در یک طبقه قرار داشته‌اند. نوع سقف‌ها قوسی از نوع قوس‌های خوزی^* (رومی) است. استفاده از سنگ به عنوان مصالح اصلی در ساخت این بنا باعث شده که با عنوان «کاروانسرای سنگی» و در زبان ترکی «داش کاروانسراسی» معروف شود.

در حال حاضر کاروانسرای سنگی به عنوان سفره‌خانه سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

*قوس خوزی که در معماری ایران به نام رومی معروف گردیده، به اعتبار این که این نوع قوس در مقبره اونتاش گال؛ پادشاه عیلام متعلق به هزاره دوم قبل از میلاد در هفت تپه خوزستان مشاهده شده و از نظر قدمت مقدم بر بناهای رومی است، لذا نام قوس خوزی (خوزستانی) برای قوس رومی پیشنهاد شده است.