هزینه یابی استاندارد

[نارون1]

هزینه یابی استاندارد:

هزینه یابی استاندارد پی آمد طبیعی کاربرد کنترل بودجه ای است .در کنترل بودجه ای نتایج واقعی عملیات یک دایره با نتایج برنامه ریزی شده مقایسه می شود ، در حالی که در هزینه یابی استاندارد نتایج واقعی تولید و فروش یک محصول را با نتایج برنامه ریزی شده آن می سنجند .

هزینه یابی استاندارد روشی برای تعیین هزینه هاست که طبق آن آماری در بر گیرنده اطلاعات زیر تهیه می شود :


الف) هزینه استاندارد

ب) هزینه واقعی

ج) تفاوت بین هزینه استاندارد و هزینه واقعی که آن را مغایرت یا انحراف از استاندارد می نامند .



در روش هزینه یابی استاندارد ، قیمت تمام شده پیش بینی و سپس عملکرد واقعی با آن مقایسه می گردد و علل این مغایرت مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد .



هزینههای استاندارد > هزینه های واقعی = انحراف مساعدهزینه های استاندارد < هزینه های واقعی = انحراف نامساعد


استاندارد هزینهبرای هر یک از عوامل هزینه زیر باید جداگانه تعیین شود :

الف) مواد خام (مستقیم)

ب) دستمزد مستقیم

ج) سربار متغیر

د) سربار ثابت


انحراف مواد :


الف) انحراف نرخ مواد (قیمت مواد) = مقدار واقعی ( نرخ استاندارد - نرخ واقعی )


ب ) انحراف مصرف مواد (مقدار مواد) = نرخ استاندارد ( مصرف استاندارد - مصرف واقعی)

ج ) انحراف کل مواد = انحراف مصرف - انحراف نرخ



انحراف دستمزد :


الف) انحراف نرخ دستمزد = ساعات واقعی ( نرخ استاندارد - نرخ واقعی )


ب ) انحراف کارایی دستمزد = نرخ استاندارد ( ساعات استاندارد - ساعات واقعی)


ج ) انحراف کل دستمزد = انحراف کارایی دستمزد - انحراف نرخ دستمزد




انحراف سربار :


الف)انحراف حجم = نرخ استاندارد سربار ثابت ( ساعت استاندارد - ظرفیت عادی )

برای تولید واقعی زمان تولید واقعی شرکت


ب ) انحراف قابل کنترل = ( سربار استاندارد - سربار واقعی )


سربار استاندارد = (ظرفیت عادی*نرخ استاندارد سربار ثابت) - (ساعات استاندارد*هزینه های متغیر)

سربار واقعی = ( سربار متغیر واقعی + سربار ثابت واقعی)





ج ) انحراف کل سربار = انحراف قابل کنترل - انحراف حجم

(ظرفیت عادی*نرخ استاندارد) - (ساعت استاندارد*هزینه های متغیر)



شالوده نظام هزینه یابی استاندارد این است که هزینه های واقعی تولید در حساب ها جایگزین هزینه ها در شرایط خاص تولید و کار آینده بشوند . به این ترتیب هزینه یابی استاندارد هزینه های از پیش برآورد شده را گویند که دقیقاً تعیین می کند هزینه تولید واحد محصول باید به چه میزان باشد .




استاندارد هزینه مواد خام :

ابتدا قیمت مواد خام با توجه به قیمت های جاری و تغییرات مورد انتظار در آینده نزدیک پیش بینی می شود . کمیت و کیفیت مواد طبق شرح مندرج در مشخصات تولید مورد توجه قرار می گیرد و از قبیل افت و کاهش و ضایعات ، کالای وازده و معیوب و کاهش ها و کسری های عادی احتراز ناپذیر در تعیین استاندارد در نظر گرفته می شوند.





استاندارد هزینه دستمزد مستقیم :

طبقات مختلف کارگر بر حسب تعداد و درجه مهارت لازم برای تولید محصول ، تعیین و دستمزد آنها به نرخ های استاندارد ساعتی کار محاسبه و استانداردهای فعالیت تثبیت می شود .




استاندارد هزینه سربار :

تعیین استاندارد سربار یا هزینه های عمومی مشکل تر از تعیین استاندارد هزینه های مستقیم است . زیرا این استاندارد بستگی به دو عامل دارد که یکی مبلغ هزینه های غیر مستقیم و دیگری سطح فعالیت تولیدی است .

هزینه های عمومی یا غیر مستقیم شامل اغلام متعدد و متنوعی است که نمی توان آنها را مستقیماً با واحد محصول به خصوصی مرتبط دانست ، این هزینه ها به دو دسته عمده تقسیم می شوند .

دسته اول هزینه های متغیر است که جمع آنها با میزان تولید تغییر می کند ، یعنی متناسب با سطح تولید است . مواد غیر مستقیم و نیروی برق مصرفی از این دسته هستند که اگر تعداد تولید محصول بیشتر شود مصرف آنها نیز افزایش می یابد.

دسته دوم هزینه های ثابت است که در واحد محصول با سطح تولید نسبت عکس دارد ، در حالی که جمع این هزینه ها در محدوده ی مشخصی از سطح فعالیت و زمان ثابت است ، از قبیل اجاره محل ، استهلاک تجهیزات و ماشین آلات و حق بیمه آتش سوزی.




مثال 1 :


شرکت گلدشت تنها یک محصول به نام گلنارتولید می کند . مهندسان تولید برآورد کرده اند که از هر تن ماده خام مصرفی که نرخاستاندارد آن تنی 120.000 ریال است 400 واحد گلنار تولید شود . طی هفته آخر فروردین 20 تن مواد خام از انبار به قسمت تولید صادر شد که بهای خرید آن تنی 121.500 ریالبود . تولید واقعی در همان هفته 7.750 واحد محصول بود ، مطلوبست محاسبه انحراف موادو صدور ثبت های مربوطه :

الف) انحراف نرخ مواد (قیمت مواد) = مقدار واقعی (نرخ واقعی- نرخ استاندارد)


نامساعد (30.000) = 20 * ( 121.500 - 120.000)



ب ) انحراف مصرف مواد (مقدار مواد) = نرخ استاندارد (مصرف واقعی - مصرف استاندارد)

نامساعد (75.000) = 120.000 ( 20 -375 /19 )



ثبت مصرف مواد :

حساب کالای در جریان ساخت- مواد مستقیم 2.400.000

حساب انحراف نرخ مواد مستقیم 30.000


حساب کنترل انبار-مواد مستقیم 2.430.000




ثبت انتقال محصول به انبار کالای ساخته شده:

حساب کالای ساخته شده 2.325.000

حساب انحراف مصرف مواد خام 75.000


حساب کالای در جریان ساخت 2.400.000


20 تن مواد خام خریداری شده بود که استاندارد به ما میگفت از هر تن باید 400 واحد محصول به دست آوریم ، یعنی 8.000=400*20 اما محصول تولید شده 7.750 واحد بود پس ما در مصرف مواد انحراف نامساعد داریم که باید از مدیر یا سرپرست تولید درباره علت کاهش تولید توضیح خواسته شود .


استاندارد برای خرید هر تن 120.000 ریال بوده ، اما قیمت خرید واقعی 121.500 ریال بوده است که باید درباره ی نامساعد بودن قیمت ها از اداره ی خرید توضیح خواست.


مثال 2 ( انحراف دستمزد و سربار) :
در شرکتی هزینههای واقعی دستمزد شامل کار مستقیم 18.000 ساعت از قرار هر ساعت 625 ریال ،
هزینههای استاندارد دستمزد شامل کار مستقیم 17.500 ساعت از قرار هر ساعت 650 ریال،
سربار متغیر واقعی 3.200.000 ریال و نرخ استاندارد هزینه های متغیر 450 ریال،
سربار ثابت واقعی 1.800.000 ریال و نرخ استاندارد سربار ثابت 250 ریال ،ظرفیت عادی تولید 20 هزار ساعت می باشد ،
مطلوبست محاسبه انحرافات دستمزدوسربار

الف)انحراف نرخ دستمزد = ساعات واقعی ( نرخ استاندارد - نرخ واقعی )

مساعد 450.000 = 18.000 ( 650 - 625 )





ب ) انحراف کارایی دستمزد = نرخ استاندارد ( ساعات استاندارد - ساعات واقعی )

نامساعد (325.000) = 650 ( 17.500 - 18.000 )




ج ) انحراف کل دستمزد = (نرخ استاندارد*ساعات استاندارد) - (نرخ واقعی*ساعات واقعی)

مساعد 125.000 = ( 650 * 17.500 ) - ( 625 * 18.000 )



یا

انحراف کل دستمزد = انحراف کارایی دستمزد - انحراف نرخ دستمزد

مساعد 125.000 = نامساعد (325.000) - مساعد 450.000



الف)انحراف حجم سربار = نرخ استاندارد سربار ثابت ( ساعت استاندارد - ظرفیت عادی )

برای تولید واقعی زمان تولید واقعی شرکت

نامساعد(625.000) = 250 ( 17.500 - 20.000 )





ب ) انحراف قابل کنترل = ( سربار استاندارد - سربار واقعی )

مساعد 7.875.000 = ( 12.875.000 - 5.000.000 )


سربار استاندارد = (ظرفیت عادی*نرخ استاندارد سربار ثابت) - (ساعات استاندارد*هزینه های متغیر)

12.875.000 = ( 20.000 * 250 ) - ( 17.500 * 450 )





سربار واقعی = ( سربار متغیر واقعی + سربار ثابت واقعی)

5.000.000 = ( 3.200.000 + 1.800.000 )



ج ) انحراف کل سربار = انحراف قابل کنترل - انحراف حجم

مساعد 7.250.000 = مساعد 7.875.000 - نامساعد (625.000)





منبع:
حسابداری نوین