چگونه تفکر مفهومی خویش را افزایش دهیم؟

[محمد نظری گندشمین]

چگونه تفکر مفهومی خویش را افزایش دهیم؟

• 
  
  

تفکر مفهومی به یافتن، تجزیه کردن و ترکیب کردن مفاهیم می پردازد. مفاهیم به مثابه ویژگی ها، الگوها و طبقه بندی های کلی هستند. ما به واسطه این مفاهیم، امور و جهان را فهم و تفسیر می کنیم. مثلاً وقتی می شنویم که یک چیز قرمز در خیابان افتاده، شاید چندان توجه نکرده و واکنش نشان ندهیم. اما اگر بشنویم فردی غرق در خون در خیابان افتاده، واکنشی کاملاً متفاوت نشان می دهیم. قضاوت ما از آنچه می بینیم و می شنویم بر اساس مفاهیمی است که در ورای آن امور در ذهن ما متبادر می شود. تفکر مفهومی تنها متکی بر واقعیتها نیست بلکه بر اساس این هم هست که امور چه می توانند و یا باید باشند. همچنین مفاهیم باعث می شود که پیچیدگی های جهان را کاهش دهیم و آن را ساده کنیم.
جهت تفکر ما از کلیات به جزئیات و از موضوعات انتزاعی به موضوعات عینی است. بر اساس این روش تفکر است که می توانیم امور را توضیح دهیم. اما اگر بخواهیم به فهم امور برسیم باید مسیر عکس آن را طی کنیم؛ یعنی از جزئیات به کلیات و از عینیات به انتزاع حرکت کنیم. تمرکز کردن بر عینیات و آنچه که آشکار است باعث می شود که در این دام بیافتیم که در آینده همان رخ می دهد که در حال وجود دارد و یا در گذشته وجود داشته. اگر می خواهیم خود را برای آینده آماده کنیم باید بتوانیم تفکر مفهومی را در خود تقویت کنیم.
برای کسب مهارت در تفکر مفهومی، اقدام های زیر می تواند موثر باشد:
- در شناخت مسائل تنها به قوانین ساده، حواس پنجگانه، و تجربیات گذشته اکتفا نکنیم.
- وقتی که در معرض اطلاعاتی قرار می گیریم، سعی کنیم که الگوها، روندها و قطعات گمشده آن را بیابیم.
- مفاهیم پیچیده ای که کنونی در ذهن داریم را از طریق تئوری ها و یا اطلاعات ، بهبود دهیم.
- پدیده های پیچیده را از طریق به کار بردن ایده های خلاقانه و مشاهدات خود به صورتی واضح و آشکار توضیح دهیم.
- تلاش کنیم تا مفاهیم جدید بیافرینیم؛ مفاهیمی که بر اساس دانش و تجربیات گذشته مان نباشد. ازاین مفاهیم جدید برای توضیح پدیده ها و یا حل مسائل، استفاده کنیم.