تفسیر نتایج آزمایش خون

[solinaz]

قند و چربی های خون


برای اغلب ما این اتفاق افتاده است که نسبت به تفسیر نتایج آزمایش خون خود
یا نزدیکان مان حساس شده باشیم، البته اغلب نتایج آزمایشات خون همراه با
مقادیر مرجع و رفرانس هستند که کار را بسیار راحت نموده است.
با وجود
این، در بعضی موارد، علامت هایی اختصاری و یا در برخی موارد اطلاعات مختصر
ما در مورد نقش بعضی مواد شیمیایی در بدن، ممکن است ما را گیج کنند که
البته همین اتفاق، ما را به دانستن سریع تر نتیجه آزمایش حساس تر می کند.

در اغلب موارد، به دنبال بروز مشکل یا بیماری مکلف به انجام تست خون می
شویم، اما در موارد بسیاری هم تغییراتی در اجزاء خونی ما رخ می دهد که
بدون انجام آزمایش هیچ موقع متوجه آن نمی شویم و این تغییرات در درازمدت
بر روی سلامتی ما اثر سوء خود را نشان می دهند.

امروزه، نتایج
آزمایشات خون در قسمت های هماتولوژی، بیوشیمی، ایمونولوژی و ارزیابی
هورمون ها به تفکیک ارائه می شوند. می توان گفت بیشترین تأثیر تغذیه در
قسمت بیوشیمی خون قابل مشاهده است، چون مواردی نظیر قند خون، چربی خون،
اوره و... در این بخش اندازه گیری می شوند.

در این مقاله سعی شده
است اطلاعات مختصری راجع به اجزاء تفکیک شده در قسمت بیوشیمی خون آورده
شود. این توضیحات فقط به عنوان یک راهنمای اولیه ارائه می شوند تا شما با
مکانیسم عمل مواد شیمیایی حمل شده در خون بیشتر آشنا شوید. هر گونه تفسیر
دقیق نیاز به تداخل و دقت پزشک مورد نظر دارد و خارج از حوصله این بحث
است.

گلوکز یا قند خون (Fasting Blood Sugar = FBS):

این ماده
منبع اصلی تأمین انرژی در تمام موجودات زنده است. برای اندازه گیری قند
خون فرد حتما باید ناشتا باشد، به همین دلیل واژه Fasting به کار می رود،
یعنی بعد از مدت کوتاهی گرسنگی قند خون اندازه گیری شده است. این مدت حدود
10 تا 12 ساعت می باشد.
اگر سطح قند خون فردی بعد از 12 ساعت ناشتا
بیشتر از 105 میلی گرم در دسی لیتر باشد، نشان دهنده استعداد ابتلاء وی به
دیابت در طی ده سال آینده است.
میزان نرمال قند خون بین حداقل 65 تا
70 و حداکثر 100 تا 110 در محدوده بالا می باشد، البته افزایش خفیف قند
خون ممکن است در اثر دریافت اخیر فرد باشد، اما اگر در آزمایشات مکرر
میزان آن تغییری نکرد، فرد نیاز به توصیه های رژیمی برای پیش گیری از
ابتلا به دیابت در آینده دارد.

کلسترول (chol):
ماده چرب زرد رنگی است که در خون جریان دارد و افزایش سطح آن با افزایش ریسک بیماری های قلبی رابطه مستقیم دارد.

وجود کلسترول برای بدن حیاتی است، زیرا اعمال مهی در بدن انجام می دهد،
مثلا برای عملکرد فیبرهای عصبی، تشکیل نمک های صفراوی، حفظ ساختمان غشاء
سلول ها و به عنوان پیش ساز هورمون های جنسی در بدن کاربرد دارد.

میزان بالای آن در آزمایش نشان دهنده افزایش مصرف قند و کربوهیدرات و چربی
در رژیم است و سطوح پایین آن نشان دهنده چربی کم در رژیم، سوء تغذیه و ...
می باشد.
تقریبا 40 درصد کلسترول از منابع غذایی تأمین می گردد(بقیه
توسط خود بدن ساخته می شود)، بنابراین با رژیم کم کلسترول می توان آن را
به راحتی تنظیم نمود.
بیشتر منشا کلسترول رژیم، چربی های اشباع موجود در محصولات گوشتی حیوانی و فرآورده های لبنی پُرچرب هستند.
کلسترول خود شامل دو نوع HDL و LDL است.

LDL:



LDL به نام " کلسترول بد " هم خوانده می شود و در واقع برای بدن ضروری
است، چون کلسترول ساخته شده در کبد را برای نیازهای ساختمانی سلول حمل می
نماید. اما مقادیر اضافی آن در دیواره رگ های و بافت ها رسوب می کند.

توصیه پزشکان کاهش سطح LDL به کمتر از 130 میلی گرم در دسی لیتر است که
البته در افرادی که دچار بیماری های قلبی هستند، بهتر است حتی به کمتر از
100 میلی گرم در دسی لیتر هم برسد.
HDL:
HDL به " کلسترول خوب "
معروف است، زیرا وظیفه آن برداشت کلسترول اضافی از دیواره رگ ها و انتقال
آن به کبد برای دفع کلسترول می باشد.
میزان کم HDL در آزمایش، نشان
دهنده دریافت رژیم غنی از کربوهیدرات تصفیه شده است. میزان HDL حدود 20
درصد کل کلسترول است. در بعضی آزمایشات نسبت کلسترول به HDL نیز آورده می
شود که بهتر است کمتر از 5 باشد. مناسب ترین میزان آن در مردان بزرگسال
بیشتر از 40 و در زنان بزرگسال بیشتر از 50 است. هر چقدر این مقادیر بیشتر
باشند از نظر سلامتی مناسب تر است.
در واقع نسبت LDL به HDL ارزش
تشخیصی زیادی دارد و بهتر است این نسبت کمتر از 3 باشد. در افرادی که این
نسبت در آن ها بین 3 تا 6 قرار دارد، جزو گروه ریسک متوسط هستند و اگر این
نسبت بیشتر از 6 باشد، در گروه پُر خطر برای ابتلا به بیماری های قلبی
قرار می گیرند.

چربی خون( TG = تری گلیسیرید):
تری گلیسیریدها در واقع دسته ای از چربی های بدن هستند که به عنوان سوخت و تامین انرژی برای متابولیسم بدن به کار می روند.

افزایش سطح آن ها در خون معمولاً نشانه دریافت زیاد کربوهیدرات است و کاهش
آن در هیپوتیروئیدی، سوء تغذیه و سوء جذب مشاهده می شود و در مقایسه با
کلسترول، ارتباط ضعیف تری با بیماری های قلبی دارد.
سطح آن به دریافت
اخیر غذایی بسیار حساس است(خوردن غذای سبک قبل از آزمایش و حتی الامکان
مصرف آن عصر روز قبل به طوری که 12 ساعت ناشنا رعایت شود، یکی از همین
دلایل است).
میزان مناسب تری گلیسیرید، معمولاً زیر 150 تا 200 بوده و
در شرایط سنی مختلف متفاوت است. اگر میزان اندازه گیری شده، ضمن رعایت
رژیم غذایی مناسب، بالاتر از 200 بود، توصیه جدی به انجام تمرینات ورزشی
منظم روزانه می شود.
اختصارات آزمایش خون
سلام بر دوستان و با نام خدا

فکر کنم کسی نیست که تا به حال به آزمایش خون نرفته باشد چون همانطور که
در پستهای قبلی به اهمیت و ضروریت این تست پرداختیم ، تست خون یکی از
مهمترین آزمایشات در آزمایشگاه های طبی است و ارزش تشخیصی بسیار بالایی
دارد .
اما برای اینکه به اختصارات و اطلاعات لازم از برگه آزمایش دست
یابیم نیازمند یکسری تخصص و اطلاعات داریم تا از وضعیت بدنی خون آگاه
شویم . ما در این پست به شما کمک می کنیم تا اختصارات آزمایشی را به طور
خلاصه فراگیرید و خودتان بدون کمک کسی جواب تست های خونی خود را تفسیر
کنید . امیدوارم که مفید واقع شود .
• برای آگاهی از رنج نرمال هر یک از اندیکس ها به اینجا بروید .

• اندیکسهای زیر ، در همه آزمایشات خون (هماتولوژی) وجود دارند و اگر نیاز
به توضیح و یا معرفی اندیکس دیگری است کامنت کنین تا اضافه شود .
• برای مشاهده سلول های نرمال در زیر میکروسکوپ به اینجا بروید .


در گذشته
اندیکسهای خونی توسط تکنسین انجام میشد ولی رفته رفته به علت نیاز به
آزمایش خون ، افزایش جمعیت ، اساسی شدن آزمایش خون برای بسیاری از بیماری
ها ، افزایش هزینه و وقت زمانی که توسط تکنسین تست انجام میشد و ........
روش دستی ، جای خود را به دستگاه های پیشرفته و مجهز داد . امروزه در
بسیاری از آزمایشگاه ها و بیمارستان های کشور این دستگاه ها نصب و مورد
استفاده قرار می گیرد .با همه گستردگی این دستگاه ها باز هم انسان از این
پروسه خارج نشده است و کالیبراسیون دستگا ه ها توسط تکنسین انجام می شود .

هماتوکریت - Hematocrit

شاید مهمترین و معروفترین اندیکس خونی باشد که در بین عموم هم رایج است .
هماتوکریت درصد گلبولهای قرمز به حجم کلی خون است . واحد هماتوکریت لیتر
در لیتر است ولی معمولا به صورت درصد بیان می شود . مقادیر مرجع معمولی
برای مردان 41 الی 51 و برای زنان 36 الی 45 است . معمولا کمتر از این
مقدار را آنمی و بیشتر از آن را پلی سایتمی می نامند . مقادیر هماتوکریت
به سن و جنس و شرایط جغرافیایی بستگی شدیدی دارد به طوری که در ارتفاع
زیاد هماتوکریت زیاد (به علت اکسیژن کم) است و یا در افراد سیگاری مقدار
هماتوکریت زیاد است . در اطفال زیر ده سال 35 درصد و در نوزادان ممکن است
تا 60 درصد هم باشد . پس هماتوکریت نشان دهنده مقادیر کل گلبولهای قرمز
خون شما نسبت به کل خون است (کل خون انسان 6 لیتر است ) .

اندیکس های گلبول های قرمز

گلبولهای قرمز دارای ساختار مشخص مقعر و بیضی شکل خاصی دارند هر گونه
تغییر در اندازه ، رنگ و شکل ظاهری این سلولها نشان دهنده نوعی نا هنجاری
در بدن است . اما برای شناسایی این نا هنجاری ها باید اندیکس های خونی را
مورد تجزیه و تحلیل قرار داد . اندیکسهای خونی شامل یکسری اطلاعات از شکل ،
اندازه ، رنگ و .. گلبولهای قرمز هستند که توسط دستگاه و فرمولهای ویژه
اندازه گیری می شوند . هر گونه تغییر از مقادیر نرمال نشان دهنده تغییر در
ساختمان و یا منشا گلبولهای قرمز است . این اندیکس ها توسط هماتوکریت ،
غلظت هموگلوبین و تعداد گلبولهای قرمز به دست می آید .

Mean Cell Volume (MCV) | میانگین حجم سلولی

MCV حجم متوسط گلبولهای قرمز است و از هماتوکریت و شمارش گلبولهای قرمز به
دست می آید . واحد آن فمتولیتر است . در تالاسمی مقدار این اندیکس کاهش
میابد .


MCH = Mean Cell Hemoglobin | محتوای متوسط وزن هموگلوبین

MCH محتوای متوسط وزن هموگلوبین گویچه قرمز است و با استفاده از غلظت
هموگلوبین تقسیم بر شمارش گلبولهای قرمز به دست می آید . 45 درصد خون ما
از سلولها خونی تشکیل شده است و 55 درصد از پلاسما . از این 45 درصد ، 33
درصد سلولها خونی شامل گلبولهای قرمز است و 33 درصد هر گلبول قرمز از
هموگلوبین تشکیل شده است .

Mean Cell Hemoglobin Concentration (MCHC) | میانگین غلظت هموگلوبین سلولی

MCHC غلظت متوسط هموگلوبین در حجم معینی از گلبولهای قرمز است . و با
تقسیم هموگلوبین بر هماتوکریت به دست می آید مقدار نرمال ان 33 گرم در دسی
لیتر است .

Red Cell Distribution Width (RDW) | پهنای یا عرض گسترش گلبولهای قرمز

این یکی از اندیکس های تازه به دوران رسیده است و چند مدتی است که در
تستها درج می شود . تا به حال خودم هم تو این مشکل داشتم . همانوطر که
گفتیم گلبولهای قرمز اندازه های تقریبا یکسانی دارند . هر گونه تغییر در
اندازه انها را انیزوسیتوز می گویند و این اندیکس نشان دهنده مقدار
انیزوسیتوزی گلبولهای قرمز است . مثلا در کمبود اهن نزدیک 18 است .
امیدوارم که مفهمو را رسانده باشم .با توجه به اطلاعاتی که دوست عزیر آقای
فریبرز در اختیار ما قرار دادند مقادیر RDV از روابط زیر به دست می آید :
RDW=SD/MCV * 100

SD= اندازه بزرگترين RBC - اندازه كوچكترين RBC (بر حسب FL)

اندیکس های مربوط به شمارش سلولهای خونی

مواردی که در بخش قبلی مطرح شد مربوط به گلبولهای قرمز خون بود . ولی در
یک جواب آزمایش شمارش سایر سلولها هم انجام و گزارش می شود که کمک فراوانی
در شناسایی و تشخیص بیماری می کند . برای نمونه در انمی تعداد گلبولهای
قرمز کاهش می یابد و یا در عفونت مقادیر نوتروفیل ها افزایش می یابد . در
عفونت و یا لوسمی مقادیر لوکوسیتها (گلبولهای سفید ) افزایش میابد . و یا
در ترومبوسایتوپنی مقادیر پلاکت کاهش میابد .
• گلبولهای قرمز

این سلول ها کوچک (8 میکرومتر ) جز کوچکترین سلولهای بدن هستند و 25% کل
سلولهای بدن را شامل می شوند . افزایش و کاهش انها نشان دهنده پلی سایتمی و
یا انمی است

• گلبولهای سفید
گلبولهای سفید نقش دفاعی در
بدن را بر عهده دارند . در برگه آزمایش تعداد نوتروفیلها ، بازوفیلها و
ائوزینو فیلها و مونوسیت ها ذکر می شود . 60 – 70 درصد گلبولهای سفید از
نوتروفیل ها تشکیل شده است . افزایش انها می تواند نشان دهنده لوسمی یا
سرطان خون باشد .

• پلاکت ها
مقادیر پلاکتی هم جزئی دیگر از برگه آزمایش است . پلاکتها وظیفه انعقاد خون را بر عهده دارند .

ESR

مقدار رسوب گلبولهای قرمز است و یک آزمایش عمومی برای بسیاری از ناهنجاری
ها است . عوامل مختلفی بر ESR تاثیر دارند . مثلا فیبرینوژن پلاسما و
گلوبولین ها و کلسترول درجه رسوب را زیاد و آلبومین پلاسما و لیسیتین درجه
رسوب را کاهش می دهد . تغییرات مرفولوژی هم بر ان اثر میگذارد .