قدرت باروری، مردان مسن

[ساناز فرهیدوش]

با افزایش سن مرد، مدت زمان انتظار تا حاملگی افزایش یافته، میزان حاملگی کاهش می یابد. علاوه بر آسیب به اغلب دارای زنان مسن و اختلالات جنسی مثل اختلال نعوظ می باشند. مطلب مهم در مردان مسن، افزایش اختلالات کروموزمی می باشد.
در دو دهه گذشته سن ازدواج در جوامع شرقی نیز افزایش یافته و علاوه از آن جمعیت کره زمین نیز رو به پیری گذاشته است. در کشور ما نیز علاوه از پیر شدن جمعیت، هم سن ازدواج افزایش یافته و هم این که به علت افزایش طلاق، ازدواج مجدد در سنین بالا و به دنبال آن تقاضا برای بچه دارشدن بیشتر شده است. در آمریکا از سال 1980 میزان زایمان در خانم های بالای 35 سال 60 درصد و زایمان در خانم های ما بین 34-20 سال 10 درصد افزایش یافته است. این در مورد مردان نیز صدق می کند. از سال 1980 میزان پدر شدن در مردان با سن دهه 30 زندگی 21 درصد و در مردان دهه 40 زندگی 30 درصد افزایش یافته است. برعکس میزان پدر شدن در مردان زیر 30 سال 15 درصد کاهش یافته است.
مطالعات نشان می دهند که با افزایش سن مرد، مدت زمان انتظار تا حاملگی افزایش یافته و میزان حاملگی کاهش می یابد. اگر مردان 40 ساله را با مردان 30 ساله مقایسه کنیم، میزان حاملگی در مردان 40 ساله 30 درصد کاهش می یابد. علاوه از آسیب به قدرت باروری، مردان مسن اغلب دارای زنان مسن و اختلالات جنسی مثل اختلال نعوظ می باشند. کاهش فعالیت جنسی از میزان حامله شدن می کاهد. میزان رابطه زناشویی در مردان زیر 40 سال به طور متوسط 6 بار در ماه است، این میزان به یک تا دو بار در ماه بعد از 50 سالگی کاهش می یابد. اسپرم مرد دارای 3 پارامتر است، تعداد، حرکت و شکل طبیعی. با افزایش سن از تعداد و حرکت اسپرم کاسته شده و به تعداد اسپرم های با شکل غیرطبیعی افزوده می شود. اسپرم در مردان در لوله های منی ساز بیضه تولید می شود. در مردان ما بین 30-20 ساله، 90 درصد لوله های منی ساز حاوی اسپرم هستند ولی این میزان در دهه 50 زندگی به 50 درصد کاهش می یابد. در مردان بالای 80 سال فقط 10 درصد لوله های منی ساز حاوی اسپرم هستند. این سبب می شود که با افزایش سن از تعداد اسپرم ها کاسته شود. حرکت اسپرم یکی از پارامترهای بسیار مهم در باروری مردان می باشد. با افزایش سن به ازای هر سال نیم درصد از تعداد اسپرم های متحرک کاسته می شود؛ یعنی هر 20 سال 10 درصد از تعداد اسپرم های متحرک کاسته می شود. علاوه بر حرکت، با افزایش سن از تعداد اسپرم های با شکل طبیعی نیز کاسته می شود. میزان کاهش در تعداد اسپرم های با شکل طبیعی مشابه کاهش در تعداد اسپرم های متحرک می باشد؛ یعنی هر 20 سال 10 درصد از تعداد اسپرم های با شکل طبیعی کاسته می شود. حجم منی نیز به میزان 2 دهم درصد در سال کاهش می یابد.
مطلب مهم در مردان مسن افزایش اختلالات کروموزمی می باشد. با زیاد شدن سن، کروموزوم های اسپرم از نظر تعداد و ساختمان دچار تغییر می شوند. یک اصطلاح مهم در علم ژنتیک، اندکس شکسته شدن کروموزم می باشد. حداکثر میزان طبیعی اندکس شکسته شدن کروموزم اسپرم ها 30 درصد است. مطالعات نشان داده اند که اگر اندکس شکسته شدن کروموزم در زوجی کمتر از 30 درصد باشد احتمال حاملگی آن ها 7 برابر زوجهایی است که اندکس شکسته شدن کروموزم آن ها بیش از 30 درصد می باشد. با افزایش سن اندکس شکسته شدن کروموزم در مردان افزایش یافته و در سن 47 سالگی به 30 درصد می رسد.
در موارد زیر لازم است اندکس شکسته شدن کروموزم اسپرم ها در مرد اندازه گیری شود:
• تمام زوج ها با ناباروری غیر قابل توجیه
• سابقه سقط مکرر
• مردان بالای 40 سال
• مردانی که در مواجهه با مواد سمی بوده اند
• مردانی که دارای واریکوسل با علامت سوال برای جراحی هستند.
در مردانی که دارای اندکس شکسته شدن کروموزمی بالا هستند اقداماتی وجود دارد که از میزان اندکس شکسته شدن کروموزم می کاهد، ازجمله استفاده از آنتی اکسیدان ها و اجتناب از محیط گرم مثل جکوزی. اختلالات کروموزومی سبب نقائص ژنتیکی در فرزندان می شود. یکی از یافته های مهم این است که با افزایش سن مرد، صرف نظر از سن زن، میزان سقط های خود به خودی افزایش می یابد. در یک بررسی میزان بیماری اسکیزوفرنی در فرزندان مردان مسن بیشتر از مردان جوان بوده است. یکی از تغییرات مهم با افزایش سن در مردان، ایجاد حالتی به نام یائسگی در مردان می باشد. در این حالت از میزان هورمون های مردانه کاسته می شود.
به طور خلاصه با افزایش سن تغییرات زیر در باروری مردان حادث می شوند:
• کاهش تعداد و حرکت اسپرم و کاهش اسپرم های با شکل طبیعی
• کاهش میزان حاملگی
• افزایش جهش ژنی
• افزایش میزان سقط
• افزایش نقائص مادرزادی در نوزادان
• افزایش احتمال مرگ جنین
• افزایش تعدادی از بیماری های ژنتیکی در فرزندان مثل سندرم داون