آيين نوروزي آهو چره ( رابچره ) در شرق گيلان

[سونای]

نویسنده: گیلانیکا

آيين نوروزي آهو چره ( رابچره ) در شرق گيلان

با يك دوبيتي گيلكي شرق گيلان؛ سراينده: داوود خاني خليفه محله

**

بَنَـفْـشِه بو فيپيت سَلَ كنارَه

هَنَه بولْــبُولَ چَهْچَه رادَوارَه

بَـبُو صَحْرا پُورِ سورخَ گُولَ جي

بَهار بوما، بَهار بومـــا، بَهارَه

Banafŝe bu fipit salā kanărâ

Hanâ bulbulā ĉaĉâ rădavărâ

Babu sahră purā surxā gulâ ji

Bhăr buma. Bahăr buma. Bahărâ

اشاره: تاريخ گيلان با تكيه بر پاره اي اشاره ها و كاوش هاي باستان شناختي به دورة پيش از آخرين يخ بندان (‌ بين 50 تا 150 هزار سال پيش ) مي رسد . با مهاجرت آريايي ها و ديگر اقوام به اين سرزمين ، از آميزش مهاجران و ساكنان بومي منطقه ، قوم هاي جديدي پديد آمـدند كه در اين ميان دو قوم «‌ گيل » و « ديلم » اكثريت داشتند . از همان آغاز ، فرمانروايان اين قوم از آزادي كامل برخوردار بوده اند و هيچ گاه در برابر بيگانگان و يا در مقابل حاكمان ديگر ، تسليم نشده اند و حتي به اطاعت دولت ماد در نيا مـده انـد . در قـرن ششم پيـش از مـيلاد ،‌ گيلانيان با كوروش هخامنشي متحد شدند و دولت ماد را سرنگون كردند .


آيين هاي باستاني و نوروزي نيز در اين ديار سبز باشكوه فراواني برپا مي شود. در اين ميان، نگاهي داريم به آيين نمايشي شادي بخش آهو چره يا رابچره در گيلان.


**


در كمتر از سه دهه ودر آستانه ي نوروز، آيين آهو چهره يا رابچره, با گرمي و شور ويژه اي در منطقه شرق گيلان در زمره ي نمايش هاي نوروزي سه نفره، شامل: بازيگر ي به نقش آهو، شعر خوان و توبره كش در كوي و برزن ها انجام ميشد. نقش اصلي اين نمايش شادي بخش، آهو است؛ براي بازيگر ايفاي اين نقش چيزي شبيه سر آهو يا بز درست مي كردند و بر سرش شاخي و با مهره شيشه اي، برايش چشم مي گذاشتند. زنگوله به آن مي آويختند و سري چوبيبر وي مي نهادند. بازيگر نقش آهو كيسه يا گوني پارچه روي سر مي كشيد، تا بدنش پيدانشود. نفر دوم شعر ميخواند و با چوبي كه در دست داشت، نمايش را هدايت مي كرد. نفر سوم تو بره كش بود كههر سه با هم كوچه به كوچه، خانه هاي ده را مي پيمودند و نمايش را اجرا مي كردند و هدايايياز مردم مي گرفتند. شعري كه معمولاً خوانده مي شد از اين قرار بود
:
آهو چره, آهوچره, ببين چقدر خوب مي چره آهو از باغ آمده, چريده و چــــــــــــــــاق آمده آهو مــــــــــــرغانهخوره, صدتا به كمتر نخوره


به اينجا كه مي رسيد آهو غش مي كرد و تا تخم مرغ ياچيز ديگري از صاحب خانه (خانه خا )نمي گرفت، حالش جا نمي آمد
.
بعد از خواندن هر بند, همانقسمت نخست ( آهوچره, آهوچره, ببين چقدر خوب مي چره ) به صورت واگرد ( ترجيع بند ) تكرار ميشد. سپس خواننده بند ديگري را تكرار مي كرد. با اين كارها از صاحب خانه چيزهايي چون: برنج, تخم مرغ و شيريني مي گرفتند. اين گروه كارشان را از غروب آغاز مي كردند وچند روستا و آبادي نزديك را مي گشتند
.
روايت ديگري از اين آيين نوروزي با شكوه در روستاهاي جلگه اي شهرستان رودسر به گونه زير اجرا مي شد:


رابــــــــــــــــــــــ ــــچره، رابچره مي آهــــــــــــــو را را مي چره جير مي چره، جـــئور مي چره مي آهو مرغـــــــــــــــانه خوره صد ته به كمتر نــــــــــــــــخوره آهو شكم درد بــــــــــــــــــگوده بيضه كمر درد بگـــــــــــــــــــوده دگــــــــــــــــــــر سه اينور بگوده وگرسه اونور بـــــــــــــــــــــگود ه اي آهو جــــــــــــــــان گله ريش تو واز بــــــــــــــــكون اربابه پيش اربــــــــــــــــاب جيف سكّه دبون مي آهــــــــــــــو روسفيد ببون... **


گفتني است، اين آيين پرشور و شادي متاسفانه امروزه تنها در پاره اي از روستاهاي كوهستاني ديلمان برپا مي گردد.

منبع