گزارشي از جلسه رونمایی کتاب رنگي نشويد ؛ شعر منثور ترکیبی غلط و من‌درآوردی است

[م.محسن]

دومین برنامه تنفس در هوای شعر به اهتمام دایره دیدار و مشارکت خانه هنرمندان، مجموعه سروده‌های مهشید وطن‌دوست با نام «رنگی نشوید» با حضور عباس کریمی؛ منتقد و حسین جلال‌پور؛ شاعر و استاد دانشگاه رونمایی و نقد و بررسی شد. به گزارش همشهری آنلاین، عباس کریمی عباسی در ابتدای این مراسم که 11 تیر ماه در خانه هنرمندان برگزار شد گفت: قبل از پرداختن به کتاب «رنگی نشوید» لازم است به اشاره کنم ترکیب رایج شعر منثور اشتباه و من‌درآوردی است و البته نباید آن را با نثر شاعرانه اشتباه گرفت چرا که اولی به ترکیب ساختاری باز می‌گردد و دومی به ساختاری با محتوای خاص.
یعنی متن یا شعر است یا نثر و نمی‌تواند در عین حال هر دو ساختار را داشته باشد اما ساختار نثری داریم که می‌تواند محتوای شاعرانه داشته باشد.

این منتقد افزود: زبان سه کارکرد اصلی دارد که عملی، ترغیبی و ادبی هستند.
کارکرد عملی همان زبانی است که با آن اطلاع رسانی می‌کنیم و در زندگی روزمره استفاده می‌شود.
کارکرد ترغیبی نیز برای تشویق و تبلیغ به کار می‌رود و در آن اتفاق خاصی نمی‌افتد اما در کارکرد ادبی با زبانی روبرو هستیم که هنرمندانه است و جذابیت خاصی برای خواننده خود دارد.
زبانی که نویسندگان و شعرا از آن برای خلق آثار خود استفاده می‌کنند.
وی با اشاره به این که خواننده به شعر و داستان روی می‌آورد تا در تجربیات نگارنده آنها شریک شود گفت: برای آن شعر و داستان می‌خوانیم و برای مثال محتویات آن را در فیلم که زمان کمتری می‌برد و رسانه در دسترس تر و سهل الوصول تری است جست و جو نمی‌کنیم که نمی‌توانیم این حس و حال را از رسانه دیگری به دست آوریم؛ چرا که با یک بیان و ساختار خاص زبانی روبرو هستیم که به آن شعر می‌گویند.
دبیر محفل ادبی دایره دیدار، مهم‌ترین تفاوت نثر و شعر در نوع ساختار آن دانست و سپس با خواندن بخشی از کویر نوشته دکتر شریعتی گفت: می‌بینیم که این متن شعر نیست زیرا ساختار زبان شعر را ندارد، اما از عناصر شعری در آن استفاده شده است و نثری شاعرانه دارد.
در همین چند خط هم تشبیه شاعرانه داریم مثل قلبی که به مشت خونین تشبیه شده و هم پارادوکس پنهانی از ترکیبات پروانه شوق و نگاه اسیر را مشاهده می‌کنیم که هر دو در ترکیب ساختاری شعر وجود دارند.
وی ادامه داد: در کتاب «رنگی نشوید» مجموعه بارقه‌هایی شاعرانه وجود دارد اما ساختار بیشتر نوشته‌ها نثر است.
ما با متن‌هایی طرف هستیم که بین شعر و نثر دست و پا می‌زنند و برخی از آنها نثر شاعرانه و برخی دیگر هم شعرند.
البته بارقه‌های و «آن» شاعرانه در برخی از نثرها دیده می‌شود که به نظر می‌رسد به دلیل کم حوصلگی وطن‌دوست بازنویسی نشده و در همان سطح اولیه نوشتاری باقی مانده است.
شاعر کتاب «تقویم تماشای تو» با اشاره به بخشی از مجموعه «رنگی نشوید»، گفت: در صحفه 9 این مجموعه بخش «آن روز باران می‌بارید، لب پنجره بودم که گذر می‌کردی ...» این قسمت کاملا نثر است و در درون شعر نمی‌گنجد اما وقتی به «کوچه تمام شد، تو دیگر نبودی» می‌رسیم یکباره زبان تغییر می‌کند و تبدیل به شعر می‌شود.
این نبود یکدستی به شعر و به ویژه جذب مخاطب آن لطمه می‌زند.
کریمی عباسی تعریف خود را از شعر «بیان توأمان اندیشه و احساس» ایراد کرد و گفت: در پشت مجموعه «رنگی نشوید»، اندیشه‌ای وجود دارد که در بیشتر متون از ساختار شعر دور است.
این دو عنصر باید به یک میزان در شعر وجود داشته باشند تا تعادل آن حفظ شود وگرنه یا با یک متن فلسفی خشک روبرو خواهیم شد یا متنی شعاری و احساسات زده را خواهیم دید.
این منتقد ادبی در پایان اظهار کرد: اگر وطن‌دوست، کمی حوصله به خرج می‌داد، این مجموعه به شعر واقعی بیشتر نزدیک می‌شد.
همچنین مشکلات ویرایشی از دیگر ضعف‌های این مجموعه به شمار می‌رود. تفاوت در زبان و عدم آرایش شعری کلمات به وضوح در مجموعه «رنگی نشوید» مشاهده می‌شود.
در ادامه مهشید وطن‌دوست، خالق اثر «رنگی نشوید» با اشاره به این مجموعه اظهار کرد: اعتقادم بر این است که کتابم مجموعه شعر نیست، بلکه قطعاتی منثور است ولی برخی اعتقاد دارند که مجموعه شعر است.
«رنگی نشوید» را از سال 84 جمع‌آوری کرده‌ام و در نهایت در سال 92 با 40 قطعه شعر به همت نشر«اشاره» منتشر شد.
وی تصریح کرد: نباید روی آثار اسم گذاشت که این مجموعه شعر یا داستان کوتاه است، زیرا زمانی که این نام‌گذاری انجام می‌شود تنها به خواننده خط فکری می‌دهیم و شاید در آن زمان احساس شاعرانه نداشته باشد، بنابراین درکی از شعر را نخواهد داشت.
وی بیان کرد: در قطعاتی که سرودم، تلاش کرده‌ام تا ساده باشد و در استفاده از کلمات مجلل پرهیز کرده‌ام چرا که اعتقاد دارم شاعرانی که مورد توجه مردم هستند، شیوه ساده‌گویی را انتخاب می‌کنند.

وطن‌دوست اظهار کرد: مضمون مجموعه «رنگی نشوید»، عارفانه وعاشقانه است که البته به دوره زمانی مربوط می‌شود که اشعار را سرودم.
در ادامه این برنامه مراسم شعرخوانی با حضور شاعرانی چون حسین جلال‌پور، مهدی فرجی، ایران طبیب، کاوه دارابی، کاوه خاضع، فاطمه صمدی، مازیار کریمی، مینا رازدشت، ترنم شهبا، حسام‌الدین مهدوی، محسن بیات، مهدی کهن‌دل، هستی جمشیدی، سمیه داوودیان، علی عباسی، شایان افضلی، عماد اسدی، مجتبی شکوهی‌راد، نسرین فرقانی و سمانه نایینی برگزار شد.