چند راهكار عملی برای تقویت اراده و قاطعیت در تصمیم گیری و دوری از اهمال كاری

[مولای شیرازی]

در زمینه ضعف اراده و ناتوانی در تصمیم گیری، توجهتان را به مطالب زیر جلب می کنیم:
فرد با اراده كسى است كه داراى هدفى معقول بوده و تا موقعى كه به آن نرسیده است، از تعقیب آن باز نمى‏ایستد.

مشكلات و موانع روانى یا مادى، به اراده و عزم او لطمه نمى‏زند و از پیشرفتش جلوگیرى نمى‏كند. در اولین گام، باید هدف و یا اهداف دقیق و مشخص خود را از زندگى یا كارى كه مى‏خواهد انجام دهد، براى خویش ترسیم نماید. طبیعى است این هدف، باید معقول، قابل دستیابى، بدون افراط و تفریط، مطابق توان و استعداد فرد و واقع بینانه باشد؛ نه آنكه آرمانى و بلند پروازانه و خارج از توانایى‏هاى وى باشد. در این صورت در صحنه عمل وقتى با مشكلات و سختى‏هاى طاقت فرسا و خارج از توان خود، رو به رو شد و با شكست‏هاى احتمالى به هدف مورد نظر خود دست نیافت؛ ناامید و دلسرد شده و از ادامه كار منصرف مى‏گردد. همچنین از انجام كارهاى دیگر منصرف مى‏شود و خود را ناتوان وبى اراده تلقى مى‏كند.
دومین گام شناخت توانایى‏ها و استعدادهاى نهفته در وجود خویش است. همه ما در وجود خود، از استعدادهایى برخورداریم؛ كافى است این نیروها را بشناسیم و براى رسیدن به هدف، آنها را به كار گیریم.
سومین گام، برنامه‏ریزى است. باید براى تمام كارها و فعالیت‏هاى شبانه روزى، برنامه اى مدون و منظم داشته باشید. بدین منظور از جدولى استفاده كنید كه در ستون افقى آن، ساعات شبانه روز و در ستون عمودى، ایام هفته را یادداشت كرده و تمام كارهاى روزانه را در آن درج كنید (از خواب و استراحت تا عبادت، ورزش، مطالعه و...). هر فعالیتى را در زمان خاص خود در جدول بنویسید و هیچ زمانى را بدون كار خالى نگذارید. هر روز صبح با نگاهى به آن برنامه، به اجراى دقیق آن بپردازید و شب‏ها قبل از خواب، آن را محاسبه و ارزیابى كنید. شایسته است همچون یك محاسبه‏گر جدى و قاطع، فعالیت‏هاى روزانه و میزان موفقیت خود در انجام دادن كارها را بررسى كنید. در صورت موفقیت، خود را تشویق كنید و در صورت تخلف از برنامه و سهل‏انگارى در اجرا، خود را تنبیه نمایید.
چهارمین گام، [تلقین] است. تلقین به خود در تقویت اراده، اثر قابل ملاحظه اى دارد. بنابراین هر روز جملاتى را به خود تلقین كنید؛ مانند: [من اراده لازم براى انجام كارهایم را دارم]، [هیچ چیز نمى‏تواند اراده ام را متزلزل كند]، [آنچه را كه به نظرم انجام دادنى است، انجام مى‏دهم و هیچ قدرتى نمى‏تواند مرا از آن باز دارد]، [اراده من هر روز محكم‏تر مى‏شود]، [بر من لازم است كه موفق شوم؛ زیرا موفقیت از آن نیرومندان است] و...
پنجمین گام، توجه به تدریجى بودن تقویت اراده است. براى به دست آوردن اراده‏اى قوى و محكم، تدریجى بودن آن و نیاز به تمرین و ممارست امرى لازم و ضرورى است. گمان نكنید مى‏توانید به طور دفعى و بدون هیچ تلاشى، به آن دست یابید.
تصمیم درست گرفتن مبنی بر شناخت و نیز استفاده از تجربیات دیگران است . هر اندازه معرفت آدمی نسبت به امور مختلف كامل تر شود تصمیم گیری او در این امور مناسب تر خواهند بود. برای این كه بتوانید بهتر تصمیم بگیرید و به یك انتخاب خوب و مناسب دست یابید;
اولا; زود تصمیم نگیرید و پیرامون تصمیم خود، خوب فكر كنید و جنبه های مثبت و منفی مسأله مورد نظر را یادداشت كرده و با اندیشیدن در اطراف آن و سبك و سنگین كردن آن، یكی از دو طرف را برگزینید.
ثانیا; با افراد عاقل و با تجربه , دلسوز و قابل اعتماد مشورت كنید واز تجربه های آنها به خوبی استفاده نمایید.
ثالثا; با مطالعه و تحقیق درباره موضوع مورد بررسی اطلاعات خود را در آن باره گسترش بخشید و از ملاك ها و معیارهایی كه باید مورد توجه قرار گیرد آگاهی یابید. ناگفته نماند متناسب با اهمیت موضوع تصمیم , باید دامنه تحقیق و مشورت را كاستی یا فزونی بخشید, به گونه ای كه از وسواس بیش از حد و احساسات زودگذر در امان باشیم .
رابعا، اعتماد به نفس خود را افزایش دهید. اعتماد به نفس یعنی اینکه انسان باور کند که قادر است بسیاری از کارهایی که در ظاهر سخت جلوه می دهد را انجام دهد. شما اگر بخواهید به این خواسته برسید، باید به توانایی خود در رسیدن به این مرحله اطمینان داشته باشید.
تقویت اراده:
شخص با اراده كسى است كه وقتى در مورد كارى، به خوبى تأمل كرد، تصمیم به انجام آن مى‏گیرد و با فعالیت و ثبات قدم، آن را به اجرا در مى‏آورد. بنابراین پافشارى بر تصمیمى غلط یا داشتن میلى قهرمانانه، ثبات قدم نخواهد بود. در مقابل فرد سست اراده، با كمترین مشكلى از انجام دادن كار، دلسرد شده و كوشش جهت تحقّق آن را متوقف مى‏كند. كسى كه اراده قوى دارد، آنچه را كه با تأمل خواسته است، باكوشش و ثبات قدم به دست مى‏آورد. شخص با اراده كسى است كه داراى هدفى معقول بوده و تا موقعى كه به آن نرسیده است، از تعقیب آن باز نمى‏ایستد. مشكلات و موانع روانى یا مادى، به اراده و عزم او لطمه نمى‏زند و از پیشرفتش جلوگیرى نمى‏كند.
راهكارهاى زیر براى تقویت اراده سفارش مى‏شود:

یك. تعیین هدف یا اهداف؛

ابتدا هدف و یا اهداف دقیق و مشخص خود را از زندگى یا كارى كه مى‏خواهد انجام دهد، براى خود ترسیم كنند. طبیعى است این هدف، باید شفاف، معقول، قابل دستیابى، بدون افراط و تفریط، مطابق توان و استعداد خود واقع بینانه باشد؛ نه آرمانى و بلند پروازانه و خارج از توانایى‏هاى وى در غیر این صورت وقتى با مشكلات و سختى‏هاى طاقت فرسا و خارج از توان خود، رو به رو شوید و با شكست‏هاى احتمالى به هدف مورد نظر دست نیابید؛ ناامید و دلسرد شده و از ادامه كار منصرف مى‏گردید. همچنین از انجام كارهاى دیگر منصرف شده و خود را ناتوان و بى‏اراده مى‏بینید

دو. شناخت توانایى‏ها و استعدادها؛

همه ما در وجود خود، از استعدادهایى برخورداریم؛ كافى است این نیروها را بشناسیم و براى رسیدن به هدف، آنها را به كار گیریم.

سه. برنامه‏ریزى؛

باید براى تمام كارها و فعالیت‏هاى شبانه روزى، برنامه‏اى مدون و منظّم داشته باشید. بدین منظور از جدولى استفاده كنید كه در ستون افقى آن، ساعات شبانه روز و در ستون عمودى، ایام هفته را یادداشت و تمام كارهاى روزانه را در آن درج كنید (از خواب و استراحت تا عبادت، ورزش، مطالعه و ...). هر فعالیتى را در زمان خاص خود در جدول بنویسید و هیچ زمانى را بدون كار خالى نگذارید. هر روز صبح با نگاهى به آن برنامه، به اجراى دقیق آن بپردازید و شب‏ها قبل از خواب، آن را محاسبه و ارزیابى كنید. شایسته است همچون یك محاسبه‏گر جدى و قاطع، فعالیت‏هاى روزانه و میزان موفقیت خود در انجام دادن آنها بررسى كنید. در صورت موفقیت، خود را تشویق و در صورت تخلّف و سهل‏انگارى در اجرا، تنبیه كنید.

چهار. تلقین؛

تلقین به خود در تقویت اراده، اثر قابل ملاحظه‏اى دارد؛ بنابراین هر روز جملاتى را به خود تلقین كنید؛ مانند: [من اراده لازم براى انجام كارهایم را دارم]، [هیچ چیز نمى‏تواند اراده ام را متزلزل كند]، [آنچه را كه به نظرم انجام دادنى است، انجام مى‏دهم و هیچ قدرتى نمى‏تواند مرا از آن باز دارد]، [اراده من هر روز محكم‏تر مى‏شود]، [بر من لازم است كه موفق شوم؛ زیرا موفقیت از آن نیرومندان است] و ... .

پنج. تدریجى بودن تقویت اراده؛

براى به دست آوردن اراده‏اى قوى و محكم، توجه به تدریجى بودن آن و نیاز به تمرین و ممارست، امرى بایسته است. گمان نكنید مى‏توانید به طور دفعى و بدون هیچ تلاشى، به آن دست یابید. بنابراین به راه كارهاى عملى زیر توجه كرده، به آنها پاى‏بند باشید:

راه‏هاى تقویت اراده‏

1. باید علل و عوامل ضعف اراده خویش را بشناسید. توجّه كنید ضعف اراده غالباً در عدم اعتماد به بینش و تفكر، عدم شناخت خویش، با ارزش تلقی نكردن خود، عدم امنیت روانی، عدم تدبیر عقلانی در تشخیص امور و تمیز اهم و مهم، شكست‏های گذشته و عوامل باز دارنده رشد و قوت نفس مانند محرومیت، سرزنش و رنج‏های مستمر ریشه دارد. زدودن هر یك از این عوامل در پرتو سرمایه گزاری و برنامه ریزی ممكن است.

2. باید باور كنید چون دیگر انسان‏ها از توانمندی‏های بسیار برخوردارید و از دیگران كم‏تر نیستید. فراموش نكنید نقاط قوت انسان از نقاط ضعفش بیش‏تر است و نباید خود را دست كم بگیرد. تصمیم خوب در پرتو تكیه بر قوت‏ها، جبران ضعف‏ها و احساس توانمندی شكل می‏گیرد.

3. پس از مشورت با افراد ذی صلاح، با توجّه به امكانات و توانمندی‏های واقعی خود، برای زندگی تان برنامه ریزی كنید و بكوشید هرگز بی جهت از آن برنامه و نظم سر نپیچید. اوقات استراحت و تفریح و عبادت و همه‏فعّالیّت‏ها را در این برنامه بگنجانید تا زمانی خالی نماند و توجّه به فرصت بیكاری شما را سمت تأخیر انداختن كارها سوق ندهد.

4. بكوشید برای هر رفتاری انگیزه‏ای قوی داشته باشید و به ویژه از آثار مثبت تصمیم‏گیری‏ها و رفتارهای خاصّ خویش به طور كامل آگاه شوید.

5. محیط زندگی و موقعیت كاری خود را تغییر دهید و موانع بروز اراده و فعّالیّت را نابود سازید؛ برای مثال در موقعیتی كه به سرزنش و متهم شدن به ناتوانی و ناپختگی می‏انجامد، قرار نگیرید. برای تصمیم‏گیری‏ها و اقدامات خویش امنیت روانی فراهم آورید تا بتوانید به آرامی در برابر دیگران یا همراه آنان ابراز وجود كنید و برجستگی فكری و فعّالیّت به جا را از طریق تصمیم آشكار سازید.

6. هر كاری را آسان تلقی كنید؛ زیرا در برابر اراده پولادین انسان همه سختی‏ها آسان می‏گردد. به استقبال كارهای به ظاهر دشوار بروید و به خود تلقین كنید می‏توانید در این امور درست تصمیم بگیرید و افتخار موفقیت در انجام آن‏ها را به دست آورید.

7. رضایت خداوند را ملاك هر رفتار و گفتار قرار دهید و از تسلیم شدن در برابر تمایلات پوچ و هواهای نفسانی بپرهیزید. این تسلیم شدن‏ها اراده را ضعیف و متزلزل می‏سازد. تقوا و رعایت حرمت دستورهای پروردگار برای آرامش روانی و تقویت نفس و اراده بسیار سودمند است.

8. مدتی برنامه ریزی و تصمیمات خود را با فردی ذی صلاح در میان بگذارید و از وی بخواهید مراقب باشد تا در شما دو دلی پیش نیاید و اجرای تصمیمات خویش را به تأخیر نیندازید.

9. از خواب زیاد، پرخوری و دیگر اسباب تنبلی و سستی اراده بپرهیزید و نگذارید دیگران به جای شما تصمیم بگیرند.

10. با كسانی كه روحیه و اراده قوی دارند، دوست شوید تا اراده شما نیز قوی گردد.

11. بكوشید تصمیم‏هاتان را با فردی با تجربه در میان نهید تا از قوت و درستی شان اطمینان یابید. پس از مشورت با این فرد، بر اساس تدبر و اندیشه خود تصمیم بگیرید و بدون از دست دادن فرصت اقدام كنید.

تصمیم باید بر تدبیر و اندیشه و آگاهی‏های لازم استوار باشد و به عمل بینجامد. تخلف از این امر جز تلف كردن وقت، پیروی از افكار پوچ و سستی در عمل دستاوردی ندارد و فرد را با زیان‏های مادی و معنوی روبه رو می‏سازد. از این رو، امور یاد شده گناه به شمار می‏آید.
تردید در تصمیم‏گیری و تأخیر در عمل سبب از دست رفتن منافع معنوی و مادی فراوان می‏شود و زیان‏های بسیار را به ارمغان می‏آورد.

12. تصمیمات به جا و پر ارزش گذشته‏خود را به یاد آورید و توجّه كنید كه چون گذشته برای انجام دادن كارهای مهم آمادگی دارید.

13. در تصمیم‏ها و فعّالیّت‏های اسوه‏ها دقّت كنید، در همسان سازی و الگوپذیری جدی باشید تا جرأت انجام كار یابید و توان تصمیم‏گیری و اجرا در شما تقویت شود.

14. ورزش مستمر و منظم را كه در تقویت اراده بسیار مؤثر است، فراموش نكنید.

15. با تصمیم‏های آسان در كارهای ساده، به تدریج خود باوری و توانمندی را در خویش پدید آورید و راه را برای تصمیم‏گیری در امور مشكل و پیچیده هموار سازید.

16. در موضوع مورد نظر تمركز پیدا كنید و از اشتغالات ذهنی متعدد بپرهیزید تا تصمیم‏گیری آسان‏تر صورت پذیرد.

17. پس از تدبیر و مشورت از عواقب تصمیم‏های خود هراسناك نباشید و به خدا توكل كنید. پیامدهای تصمیم‏هاتان را كه از قلمرو اندیشه‏تان بیرون است و با سامان دادن احتمال‏های ضعیف سبب تردید و تزلزل شما می‏گردد، به خداوند متعال كه به بندگانش لطف و رحمت و محبت گسترده دارد، واگذارید و به آنچه پروردگار پیش می‏آورد، خشنود باشید. خداوند شما را سمت صلاح و مطلوب واقعی‏تان رهنمون شود.

yasinmedia.com