صاعقه چه می کند؟

[ماری مریم]

اغلب ساکنان مناطق مختلف برحسب نور و صدا روی صاعقه اسم های جالب و مختلفی گذاشته اند. شیرازی ها به این پدیده غره تراق گویند، تهرانی ها رعد و برق، افغانی ها تانا و اروپاییان تندر صدایش می کنند، اما تندر چگونه به وجود می آید؟ هنگام بروز بادهای بزرگ، ابرها باردار می شود.


البته بار آنها جنین آدمیزاد نیست! بلکه یک منبع عظیم از بارهای الکتریکی است که ابر را تبدیل به بمب انرژی می کند. این انرژی آنقدر ذخیره می شود تا ابراشباع و در اولین فرصت ممکن، انرژی خود را در زمین تخلیه می کند.


امروزه ماهواره های هواشناسی با عکسبرداری های دقیق و مداوم از تمام کره زمین، دفعات بروز صاعقه را در نواحی مختلف شمارش کرده اند.

دراین شمارش مناطق قطبی با میانگین سه بار صاعقه در ساعت کمترین و رشته کوه آلپ با هزار صاعقه در ساعت، بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است.

همچنین کوه های البرز در ایران و کوه های هندوکش در افغانستان از مناطق پرصاعقه جهان محسوب می شود. البته این را هم بدانید در مناطق کویری و کوهستان های مرتفع، احتمال برخورد پی در پی صاعقه بیش از دیگر مناطق است.

صاعقه در زمان برخورد با زمین چند هزار درجه گرما تولید می کند و می تواند انسانی را در یک لحظه به زغال یا مشتی از خاک را با ذوب کردن به سنگ تبدیل کند و درخت تنومندی را به آتش بکشد.

آمارها نشان می دهد مرگ و میر ناشی از صاعقه زدگی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد بوده و ۷۰ درصد مصدومان نجات یافته، دچار عوارض ماندگار می شوند.

بیش از ۵۰ درصد قربانیان دچار پارگی پرده گوش شده و همچنین ممکن است اختلال شنوایی بر اثر جابه جایی استخوان های گوش میانی به وجود آید.

خوب است بدانید بدن افراد صاعقه زده حاوی جریان الکتریسیته نیست و می توانید به بدن آنها دست بزنید و به ارائه کمک های اولیه بپردازید.

خطرات زمینی برق صاعقه


ایجاد برق زمینی یا ولتاژگام یکی از پیامدهای خطرناک صاعقه است. برق زمینی، جریانی است که پس از وقوع صاعقه برای لحظاتی در زمین باقی می ماند تا جذب زمین شده یا تبدیل به گرما شود.

معمولا قسمت عمده برق زمینی در اعماق زمین فرو می رود، اما اگر سطح زمین مرطوب یا دارای بسترسنگی یا پوشیده از بوته های علفی باشد، ترجیح می دهد روی سطح زمین و در جهات مختلف حرکت کند و این پدیده را ولتاژ گام می نامند.

ولتاژ گام تا شعاع چند متر در اطراف محل اصابت صاعقه پراکنده است و افرادی را که در مسیر حرکت آن قرار دارند دچار برق گرفتگی می کند.

این که دقیقا ولتاژ گام چقدر برد دارد قابل محاسبه نیست. ولی بندرت دیده شده است برق زمینی بیشتر از صدمتر در سطح زمین پیش برود.

ولتاژ گام مختص صاعقه نیست و در حوادث صنعت برق مانند افتادن کابل های فشار قوی برسطح زمین نیز ایجاد می شود. البته این را بدانید ولتاژ گام صاعقه قوی تر از هر ولتاژی است.

صاعقه مزیت هم دارد


شاید یکی از عجیب ترین پیامدهای صاعقه تولید گاز باشد و بیشتر تعجب می کنید وقتی بدانید این گاز ازن است؛ همان گازی که با قرار گرفتن در لایه های بالایی جو، سدی در برابر تشعشعات زیانبار کیهانی می شود. ازن در حقیقت همان اکسیژن، ولی به جای دو اتم، دارای سه اتم اکسیژن است. این گاز برخلاف اکسیژن سمی است و تنفس آن می تواند خطرناک باشد.

حرارت بالای رعد و برق نیز مزیت دیگر آن است که می تواند قطرات باران را با اکسیژن ترکیب و آب اکسیژنه به وجود آورد. این قطرات هنگامی که به زمین می بارد، تا حدودی تخم آفات نباتی و بیماری های گیاهی را از بین می برد و در نوع خود کودی بسیار موثر در رشد گیاهان است. به همین دلیل هم عشایر غرب کشور معتقدند سالی که در آن رعد و برق فراوان است، سالی پر بار برای آنها خواهد بود.