آشنایی با فواید و مضرات سوسیس و کالباس

[سمیه نجفی]

انواع سوسیس و کالباس :
1. پخته شده: از گوشت تازه تهيه گرديده و كاملا پخته شده اند.بايد در يخچال نگهداري شوند.
2. پخته شده و دودي شده: پس از پخته شدن دودي ميشوند.بايد در يخچال نگهداري شوند.بصورت سرد و گرم مصرف ميشوند.
3. تازه و يا خام: از گوشت تازه تهيه گرديده و بايد قبل از مصرف كاملا پخته گردند.بايد در يخچال نگهداري شوند.
4. خشك: سوسيس هاي تازه اي ميباشند كه با دميدن هوا خشك گرديده اند.معمولا بصورت سرد مصرف گرديده و ماندگاري زيادي دارند.
5. سوسيس و كالباس ويژه گياهخواران: از مغزها، پروتئين سويا و سبزيجات تهيه ميگردند.
6. تخمير شده: داراي طعم تند و ترشي ميباشند. توسط تخمير ميكروبي شكر موجود در سوسيس و كالباس تهيه ميگردند كه در فرآورده توليد اسيد لاكتيك ميكند.

مراحل توليد سوسيس و كالباس:
1. ابتدا گوشت را چرخ ميكنند.
2. سپس ديگر مواد تشكيل دهنده را به گوشت اضافه و توسط همزن آن را يكنواخت ميكنند.
3. خمير حاصل را توسط دستگاه هاي پركن(stuffer) روكش كرده و به فرم دلخواه در مي آورند.
4. سپس سوسيس و كالباس ها توسط هوا خشك، پخته و يا دودي ميگردد.
5. محصول نهايي را توسط وكيوم بسته بندي ميكنند.
نكته : اندازه سوسيس و كالباس به اندازه نازل(nozzle) دستگاه پر كن بستگي دارد.

اسامي برخي از سوسيس و كالباس ها:
1. کالباس خشك معمولي (bologna): از گوشت، تكه هاي پسته، سير، فلفل و ديگر ادويه جات تهيه ميگردد.
2. مارتادلا
3. سالامي
4. پپروني
5. بلغاري
6. هات داگ و يا فرانكفورتر (hot dog)(frankfurters)(wieners):پخته شده و دودي ميباشند.طعم آنها معمولا ملايم تر و پر آب تر از ساير سوسيس ها ميباشد.
7. كوكتل(cocktail wieners):نوع كوچكتر هات داگ ميباشند.
8. كنسرو سوسيس(vienna)
9. ليونر
10. سوسيس خون(blood SAUSAGE): از گوشت، چربي و خون خوك، خرده نان وآرد ذرت تهيه ميگردد.

نكته: ژامبون
نكته : بيش از 200 نوع سوسيس و كالباس وجود دارد كه معروفترين آنها متعلق به ايتاليا و آلمان ميباشد.

نحوه نگهداري:
سوسيس و كالباس هاي تازه تا 2 روز و نوع خشك آنها تا 5 هفته در يخچال قابل نگهداري است. اما براي نگهداري بيش از 2 روز، سوسيس و كالباس را بهتر است در فريزر نگهداري كنيد.

ويژگيهاي سوسيس و كالباس مرغوب:
*بايد داراي پوست براق باشند.
*داراي بسته بندي مناسب و بدون حباب هوا باشند.
*پس از پخته شدن كاهش حجم ندهند. هر قدر كيفيت گوشت بكاررفته پايين تر باشد، ميزان چروكيدگي و افت حجمي سوسيس و كالباس نيز پس از پخت بيشتر خواهد بود.
*هر قدر درصد گوشت در فرآورده بيشتر باشد، مرغوبيت آن نيز بالاتر خواهد بود.
*در آنها از خرده هاي نان،آرد و چربي بيش از اندازه استفاده نشده باشد.
* فاقد گلوتن(gluten) باشند. يعني فاقد خرده نان، پودرسيب زميني و برنج باشند. اين سوسيس و كالباس ها ايجاد حساسيت نكرده و از درصد گوشت بالاتري برخوردار ميباشند.
*سوسيس و كالباس نبايد داراي لكه هاي تيره و سبز رنگ باشند.
ارزش غذايي 28 گرم سوسيس پخته:
كالري 88 كيلو كاري
چربي 7.6 گرم
كلسترول 19 ميلي گرم
سديم 320 ميلي گرم
كربوهيدرات 0.7 گرم
پروتئين 4 گرم نحوه پخت سوسيس و كالباس:
ميتوان آنها را بخار پز، آب پز، كباب پز و يا سرخ كرد.

مضرات سوسيس و كالباس:
*نيترات سديم در بدن انسان به نيتروزآمين تبديل شده و سرطانزا ميباشد. به همين خاطر معمولا ويتامين C را به فرآورده اضافه ميكنند تا از شكل گيري نيتروزآمين طي عمل گوارش جلوگيري شود.
*نيتريت ها بسيار سمي ميباشند. بنابراين در تهيه سوسيس ها در مصرف اين نگهدارنده بسيار احتياط ميگردد. نيتريت در بدن با ميوگلوبين تركيب شده و ماده اي بنام نيتروزگلوبين را ايجاد ميكند كه موجب بروز سرطان معده ميشود.
*فسفات ها با ايجاد اختلال در جذب كلسيم در بدن خطر ابتلا به پوكي استخوان را افزايش ميدهند.
*سوسيس و كالباس حاوي نمك و چربي زيادي ميباشند.



نكته:سوسيس و كالباس مرغوب يك غذاي مناسب ميباشد مشروط بر اينكه در مصرف آنها زياده روي نگردد.
«سوسيس و كالباس و غذاهاي آماده نبايد بيش از يك نوبت در ماه مصرف شود، زيرا مصرف بيش از حد اين مواد به علت نوع پخت و چربي‌هاي موجود آن سرطان‌زاست.»
اين هشدار مدير كل دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت در گفتگو با فارس است.
دكتر مرتضي صفوي با تاكيد بر اين كه مصرف اندك سوسيس و كالباس مثلاً ماهي يك‌بار مضر نيست، اما اگر خوردن اين غذاها عادت شود و به علت آساني تهيه و ارزان بودن، بيش از حد مجاز مصرف شود عوارض زيادي را به دنبال دارد كه سرطان‌زا بودن يكي از آن‌هاست.
وي مي‌گويد: معمولاً در تهيه سوسيس و كالباس به جاي گوشت خوب از چربي‌هاي مختلف گوشت استفاده مي‌شود، ضمن اين‌كه در طبخ آن نيز از روغن‌هاي معمولي جامد با ترانس بالا استفاده مي‌شود كه بسيار مضر هستند.
اين هشدار در حالي است كه در حال حاضر سرانه مصرف سوسيس و كالباس در اروپا ۶۴ و در ايران ۴ كيلوگرم در سال است، اما به دليل جوان بودن جمعيت كشور و افزايش اشتغال زنان و همچنين سرعت و سهولت در تهيه اين فرآورده‌ها، مصرف آنها در سفره ايرانيان رو به افزايش است.
دكتر صفوي، مدير دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت در اين باره به همشهري مي‌گويد: «براساس آخرين آمار بررسي تغذيه كشور كه با هدف ريشه‌كني سوءتغذيه ايرانيان انجام شده است، ۶۳درصد جمعيت مورد مطالعه در تهران چاق‌اند و اضافه وزن دارند، ۲۴ درصد فشار خون، ۵۴ درصد اختلالات چربي خون و ۱۱ درصد نيز ديابت دارند كه مهم‌ترين علل بروز آنها گرايش به مصرف زياد غذاهاي فست فود، عدم تحرك و جايگزين شدن سوسيس و كالباس به جاي نان و پنير است.
در اين كارخانه‌ها براي اين كه وضع ظاهري كالباس را مناسب كنند از نيترات استفاده مي‌كنند تا آنها به رنگ‌هاي صورتي و قرمز درآيند و معمولاً فرآورده‌هايي كه نيترات كمتري دارند مرغوب‌ترند چون نيتريت و نيترات بعد از مصرف تبديل به نيتروژآمين شده و سلامتي مصرف كنندگان را تهديد مي‌كند.»
به گفته كارشناسان، سوسيس و كالباس جزو آن دسته از فرآورده‌هاي پروتئيني دست دوم هستند كه ديرهضم مي‌شوند و جذب پروتئين از آنها كمتر است. همچنين به دليل نمك سود شدن انواع كالباس و سوسيس مثل كالباس و سوسيس‌هاي دودي، تند و ادويه‌دار جذب كلسيم و پروتئين كاهش مي‌يابد و در نهايت باعث پوكي استخوان مي‌شوند. همچنين مواد افزودني به اين فرآورده‌ها باعث ايجاد اختلالاتي در جنين مي‌شود.
دباغ مقدم، رئيس كميته بهداشت مواد غذايي جامعه دامپزشكان در اين باره مي‌گويد: «استفاده از برخي اعضاي دام همچون ريه، طحال، مثانه، نخاع، بافت‌هاي غده‌اي، سنگدان، رگ و پي، پوست، گوشت كله و چربي‌هاي احشايي در توليد فرآورده‌هاي گوشتي، سوسيس و كالباس ممنوع بوده و با كارخانه‌هاي مصرف كننده اين اعضاي دام توسط مراجع قانوني برخورد مي‌شود.»
رئيس كميته بهداشت مواد غذايي جامعه دامپزشكان همچنين مي‌گويد: «ميزان گوشت موجود در سوسيس و كالباس بايد حداقل 50 درصد، چربي آن حداكثر 20 درصد و ميزان مواد نشاسته‌اي موجود در آن كمتر از ۸ درصد باشد. در ايران بيش از 50 نوع سوسيس و كالباس توليد مي‌شود كه اختلاف آنها نيز بيشتر به خاطر درصد گوشت، نوع گوشت، ادويه، ميزان و نوع چربي و آب افزوده شده است.»
دباغ مقدم در خصوص مواد تشكيل دهنده سوسيس و كالباس نيز اين‌گونه توضيح مي‌دهد: «مواد تشكيل دهنده سوسيس و كالباس سالم و حاوي مواد مغذي شامل مواد پروتئيني همچون گوشت، سويا، شيرخشك، پنير، تخم مرغ، انواع چربي‌هاي خوراكي حيواني و گياهي، آرد گندم، نشاسته‌هاي خوراكي، انواع ادويه و سبزي‌هاي خوراكي همچون فلفل دلمه‌اي، هويج، قارچ، آب به شكل يخ و مواد افزودني مجاز است و مصرف سوسيس و كالباس در حد متعادل و در صورت تهيه از كارخانه‌هاي معتبر، آسيبي به سلامت مصرف كنندگان نمي‌رساند.»



منابع : خبرگزاری فارس - سایت ایرانیان انگلستان