حلبچه؛ زخمی كه نزدیك بهار سر باز می‌كند

[چکامه91]

۲۵ سال پیش سربازان تحت فرماندهی صدام حسین كه آن روزها هنوز از سوی غرب بعنوان یك دیكتاتور خطرناك شناخته نمی‌شد، با استفاده از بمب‌های شیمیایی كه برخی از كشورهای اروپایی با قمیتی ارزان به آنان فروخته بودند؛ جان گران چندین هزار انسان بی‌گناه را گرفتند؛ تا فاجعه حلبچه برای همیشه در ذهن تاریخ باقی بماند.


سربازان عراقی در روز 26 اسفند سال 1366 (۱۶ مارس ۱۹۸۸) در حالیكه نزدیك به هفت سال از آغاز جنگ میان ایران و عراق می‌گذشت؛ به دستور صدام در شهر كردنشین حلبچه هزاران نفر از هموطنان خود را با استفاده از سلاح‌های شیمیایی كشتند. آنها قبل از بمباران شیمیایی حلبچه چندین بار شهر را با بمب‌های دیگر مورد حمله قرار دادند تا پنجره و شیشه سالمی در حلبچه باقی نماند؛ تا وقتی سربازهای صدام شهر را بمباران شیمیایی می‌كنند، هیچ چیز نتواند مردم را از شر گازهای سمی، خلاص كند. صدام قصد داشت به موثرترین شیوه ممكن از بمب‌های ارزان اروپایی‌ها علیه مردم كُرد كشورش استفاده كند تا مبادا در روزهای آخر جنگ، با نیروهای ایرانی همكاری كنند.


'جان سیمپسون' سردبیر امور بین الملل بی بی سی كه چند روز بعد از بمباران حلبچه با كمك نیروهای ایرانی به این شهر رفته بود در خاطرات خود می‌گوید: 'من خانه‌ای را دیدم كه بمب از سقف اتاقی كه افراد خانواده در آن مشغول غذا خوردن بودند، وارد شده بود.همگی مرده بودند، اما مشخص بود كه همه چیز ظرف یكی دو ثانیه اتفاق افتاده است. یك پیرمرد در حالی كه تكه نانی را گاز می‌زد مرده بود. یكی دیگر لبخند به لب داشت، و بنظر می‌رسید مشغول لطیفه تعریف كردن بوده است. برخی دیگر آرام آرام و بعد از تحمل دردی طاقت‌فرسا جان دادند. زنی را دیدم كه بدنش تقریبا به‌شكل دایره درآمده بود، و پاهایش پشت سرش را لمس می‌كرد. روی لباس‌هایش آثار استفراغ و خون دیده می‌شد، و زجر و درد چهره‌اش را به هم ریخته بود.'


غربی‌ها هر چند خودشان بمب‌های شیمیایی را در اختیار صدام و نیروهایش قرار داده بودند؛ اما بمباران حلبچه و كشتار مردمی كه شناسنامه عراقی داشتند؛ حتی آنان را نیز متعجب كرد؛ البته این اولین باری نبود كه صدام در طول جنگ از بمب‌های شیمیایی استفاده می‌كرد.

صدام چه گازهایی را دوست داشت؟

'كریستین گاسدن' از دانشگاه لیورپول از جمله كسانی است كه تحقیقاتی درباره سابقه استفاده صدام از سلاح‌های شیمیایی انجام داده است. او در پاسخ به این سوال كه چه سلاح‌هایی از سوی صدام در جریان جنگ با ایران مورد استفاده قرار گرفت؛ می‌گوید: 'صدام حسین از سال ۱۹۸۴ به بعد بطور گسترده از تابون استفاده می‌كرد، اما این ماده گران بود و پیدا كردن مواد لازم برای ساخت آن هم سخت بود؛ او بعدها بیشتر به سراغ گاز وی ایكس رفت كه قدرت و دوام بیشتری داشت. او در سال ۱۹۸۸ حدود ۴ تن از این گاز را در اختیار داشت، اما ماده‌ شیمیایی كه در حجم وسیع‌تری در دسترس او قرار داشت، گاز ساردن بود؛ صدام حسین به گاز خردل هم علاقه داشت، چرا كه این گاز اثرات درازمدتی نظیر كوری، انواع سرطان، ناباروری و نقص عضوهای پیش از تولد داشت.'


گازهایی كه امروز 'كریستین گاستن' در شهر لیورپول انگلیس از آن‌ها نام می‌برد مانند گاز تابون؛ گاز وی‌ایكس (VX)، ساردن و گاز خردل همگی در زمره موادی بودند كه تكنولوژی ساخت سلاح شیمیایی بر پایه آنها تنها در اختیار كشورهای صنعتی و پیشرفته جهان قرار داشت؛ كشورهایی كه بیشتر آنها در حوزه اروپا اقدام به تولید این نوع سلاح‌ها و فروش آن به صدام می‌كردند؛ كشورهایی مانند آلمان، فرانسه، انگلیس و ... نكته دردناك اینجاست كه این كشورها كه بمب‌های شیمیایی ارزان را در اختیار صدام قرار می‌دادند بخوبی مطلع بودند كه اثرات این بمب‌ها سالیان سال همانند زخمی تازه سر باز خواهد كرد؛ آنان بخوبی می‌دانستند كه در اثر استفاده از این بمب‌ها كودكان به بیماری‌های مزمن گرفتار خواهند شد؛ زنان نابارور خواهند شد؛ زمین‌های كشاورزی محصولی جز بیماری تحویل نخواهند داد و سرطان زندگی مردم حلبچه را رها نخواهد كرد.

منبع