ایران سریع‌ترین نرخ کاهش جمعیت تاریخ بشر را دارد

[م.محسن]

نرخ افت باروری و کاهش جمعیت در کشورمان در جهان بی‌سابقه است. در حال حاضر نرخ باروری کشور به ازای هر زن 1.7 است یعنی به‌طور متوسط هر زن در طول زندگی‌اش کمتر از دو فرزند به دنیا می‌آورد. آمارها نشان می‌دهد که میانگین نرخ ثبت ولادت در کشور 18.5در هزار و میانگین نرخ ثبت فوت 5.6 در هزار است.
علی‌اکبر محزون، مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور، با اعلام این اعداد به خبرگزاری ایسنا گفت:
استان سیستان‌وبلوچستان با نرخ ثبت ولادت 32.5در هزار بالاترین نرخ ثبت ولادت در کشور را داراست و استان‌های هرمزگان با نرخ ثبت ولادت 23.5 در هزار و گلستان با نرخ ثبت ولادت 22.5 در هزار بعد از استان سیستان‌وبلوچستان بیشترین نرخ ثبت ولادت در کشور را به‌خود اختصاص داده‌اند. کمترین نرخ ثبت ولادت کشور مربوط به استان گیلان با نرخ 12.9در هزار است و استان‌های مازندران با نرخ 14.3و استان مرکزی با 14.3در هزار دیگر استان‌هایی هستند که نرخ ثبت ولادت پایینی دارند.
کارشناسان جمعیت‌ شناسی تا‌کنون در زمینه کاهش سریع جمعیت کشور هشدار داده‌اند اما آمار و ارقام منتشر شده نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی عملی برای کنترل کاهش جمعیت کشور انجام نشده است. کاهش نرخ باروری در کشور به‌گونه‌ای است که هم‌اکنون بیشترین نرخ کاهش جمعیت در منطقه مربوط به ایران است و اعلام شده که ایران سریع‌ترین افت نرخ باروری در تاریخ بشر را دارد. گزارش مؤسسه اینترپرایز آمریکا نشان می‌دهد که باروری در ایران به شکل حیرت‌آوری در طول 30سال گذشته 70درصد کاهش داشته است و یکی از سریع‌ترین افت باروری‌هایی که تا‌کنون در تاریخ بشر ثبت شده متعلق به ایران است.
در سال 80نرخ باروری در کشور به دو تولد به ازای هر زن رسید که این میزان تولد توان لازم برای جایگزینی جمعیت را نداشت، بنابراین نرخ رشد جمعیت با کاهش روبه‌رو شد. گزارش سازمان ملل در سال 2012نسبت به کاهش جمعیت ایران هشدار داده و اعلام کرده بود که در این شرایط ممکن است تا پایان قرن کنونی جمعیت ایران به 50درصد کاهش پیدا کند.
نتایج سرشماری سال90 نخستین خبرهای کاهش رشد جمعیت را در‌برداشت، این‌ آمارها نشان می‌داد رشد جمعیت کشور 1.29 است درحالی‌که در سال85 این عدد 1.6 بوده.‌ به تعبیری رشد جمعیت کشور در طول یک بازه زمانی پنج ساله بیش از سه دهم درصد کاهش پیدا کرده است و این نشان می‌‌دهد که رشد جمعیت با کاهش شدیدی روبه‌رو شده است. همین نکته عکس‌العمل دستگاه‌های دولتی را به‌دنبال داشت. با این آهنگ رشد حداکثر جمعیت ایران در سال 1415 به ۸۵میلیون نفر می‌رسد و بعد از آن شاهد کاهش جمعیت خواهیم بود.
بررسی تک‌فرزندی و کاهش نرخ باروری به زیر دودرصد از برنامه‌هایی است که سازمان ثبت‌احوال برای سال‌های آینده با استفاده از نرم‌افزارهای مربوطه پیش‌بینی کرده است. اگر تک‌فرزندی رواج پیدا کند بین سال‌های 1410تا 1415حداکثر با 85میلیون نفر جمعیت مواجه خواهیم شد و بعد از آن جمعیت کاهش می‌یابد و هرم جمعیتی معکوس می‌شود.
کاهش رشد جمعیت باعث کاهش نیروی کار می‌شود که از مشکلات رشد اقتصادی به شمار می‌آید و اگر کشورهای در حال توسعه به آن توجه نکنند و رشد جمعیت خود را از دست بدهند نخواهند توانست به رشد اقتصادی ادامه دهند.کشورهای توسعه‌یافته قسمت اعظم کسری جمعیت و نیروی کار مورد نیاز جهت رشد اقتصادی را از طریق مهاجرت‌پذیری جبران می‌کنند اما کشورهای در حال توسعه به‌علت جاذبه‌های کمتر جهت جذب مهاجر، باید به نیروی کار داخلی خود متکی باشند و لذا نرخ نزولی رشد جمعیت خطر بزرگی برای آنها خواهد داشت.
بزرگ‌ترین مشکلی که ممکن است کاهش جمعیت در کشور برجای بگذارد این است که به‌تدریج تعداد سالمندان افزایش پیدا می‌کند و هزینه نگهداری، ‌سلامت و درمان سالمندان برای کشور به معضلی جدید تبدیل می‌شود. بروز و افزایش پدیده سالخوردگی در کشور با کاهش نیروی جوان همراه است و از آنجا که نیروی جوان بازوی کار در کشور است با پیر‌شدن جمعیت و کاهش تعداد جوانان خدمت‌رسانی به سالمندان نیز ممکن نخواهد بود.
هر چند دولت بارها اعلام کرده که برای جبران کاهش جمعیت برنامه‌های تشویقی برای زوج‌ها درنظر خواهد گرفت اما این برنامه‌ها هنوز به مرحله اجرا نرسیده است، مرکز امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی ازجمله نهادها و سازمان‌هایی هستند که اعلام کرده‌اند برای کنترل این شرایط برنامه‌هایی خواهند داشت.
یکی دیگر از راه‌های جبران کاهش جمعیت، ‌کاهش نرخ مرگ‌ومیر است. در حال حاضر نرخ ثبت فوت به‌طور متوسط در کشور 5.6در هزار است و استان سیستان و بلوچستان با نرخ ثبت فوت6.4در هزار بالاترین نرخ ثبت فوت در کشور را دارد. استان‌های آذربایجان‌شرقی و گیلان با نرخ ثبت فوت6.25در هزار در رده‌های بعدی بیشترین نرخ ثبت فوت در کشور هستند.

استان‌های البرز با نرخ ثبت فوت3.8در هزار، کرمان نرخ ثبت فوت چهار در هزار و هرمزگان با نرخ ثبت فوت 4.35در هزار استان‌هایی هستند که نرخ ثبت فوت در آنها از میانگین نرخ ثبت فوت کمتر است. در حال حاضر سالانه 30هزار نفر در تصادفات جاده‌ای کشور جان خود را از دست می‌دهند که آمار قابل‌توجهی در میزان فوت را همین سوانح به‌خود اختصاص داده‌ است.

منبع