نظریه جهان شبیه سازی شده

[زهرا قربانی]

بیایید لحظه‌ای تصور کنیم هیچ چیز در این دنیا با آن تعریفی که ما از واقعیت داریم تطابق ندارد و در نتیجه هیچ‌چیزی حقیقی نیست.

هر چیز و هر کسی که پیرامون‌مان است بخشی از یک شبیه‌سازی رایانه‌ای به حساب می‌آید که توسط هوشی پیشرفته‌تر از انسان خلق شده‌اند و ما درون یک دنیای کاملا شبیه‌سازی شده زندگی می‌کنیم. تا پیش از این هیچ کس آزمایشی عملی و قابل انجام برای روشن شدن این قضیه ارائه نکرده بود، اما بد نیست در مورد این موضوع بیشتر بدانیم.
مرز بین واقعیت و غیرواقعیت هر از گاهی تیره و تار می‌شود. با این حال سوالی عمیق‌تر و فیلسوفانه‌تر پدید آمده است: آیا زندگی، جهان و همه چیز درون آن تنها یک شبیه‌سازی رایانه‌ای است؟
هسته این نظریه این است که هر تمدنی که به مرحله پس از انسان تکامل می‌یابد، قادر است به نوبه خود یک شبیه‌سازی را در مقیاس جهان انجام دهد.
در ابعاد جهانی و با احتمال وجود میلیاردها سیاره قابل سکونت در اطراف میلیاردها ستاره موجود و با توجه به گذشت میلیاردها سال از آغاز جهان چنین چیزی می‌تواند واقعا اتفاق افتاده باشد.
به این ترتیب این پرسش پیش می‌آید که آیا ما درون دنیایی شبیه‌سازی شده توسط ابر هوشمندانی از سایر سیارات زندگی می‌کنیم؟ آیا آنها در حال بهره‌برداری از ما هستند؟‌ این مفهوم که داستان فیلم‌های سینمایی‌ای همچون «ماتریکس» و «طبقه سیزدهم» بوده است، به این آسانی‌ها قابل رد یا تائید شدن نیست.
با این حال گروهی از محققان دانشگاه واشنگتن به سرپرستی دکتر مارتین ساواج‌ به این نتیجه رسیده‌اند که می‌توان از آزمایشی برای این‌که متوجه شوند آیا تمام دنیا یک شبیه‌سازی است یا خیر استفاده کرد.

جهان شبیه‌سازی شده؟

تئوری آزمایشی که ساواج پی‌ریزی کرده نسبتا پیچیده است. این نظریه بر این موضوع دلالت دارد که اگر ما در یک دنیای شبیه‌سازی شده هستیم، بنابراین آن شبیه‌سازی باید با منابع فانی مشابه ساخته شده باشد که می‌توانیم با آن چنین شبیه‌سازی را بسازیم . به عبارت دیگر باید متوجه کاستی‌های کار یک برنامه‌نویس شویم.
به‌عنوان نمونه، این مساله می‌تواند رفتار پرتوهای کیهانی بسیار پرانرژی را برای تصمیم‌گیری در مورد این‌که آیا مجموعه‌ای از جهت مورد نظر وجود دارد یا خیر شامل شود.
این امر در ذات خود شبیه‌سازی شده بودن جهان را اثبات نمی‌کند، اما چیزی است که درون شبیه‌سازی موجود است. درک بهتر این موضوع نیاز به داشتن کمی اطلاعات در مورد جهان است.
دکتر جیمز کانتون از انستیتوی آینده جهان می‌گوید: ما بر این باوریم که در جهانی کوانتومی زندگی می‌کنیم. در حال حاضر تنها گام‌های اولیه را برای اثبات این موضوع برداشته‌ایم.
کانتون اضافه می‌کند ثابت‌هایی در کائنات وجود دارد. تمام مواد و هر آنچه می‌توانید ببینید، کوچک‌ترین جزء گیتی هستی است. بزرگ‌ترین بخش که نمی‌توانید آن را ببینید ماده سیاه است که دیده نمی‌شود، اما اینها نیز هنوز مواد ثابت هستند.

آفرینش‌گرایی پیشرفته؟

در حالی که ایده جهان شبیه‌سازی شده معمولا با سری فیلم‌های علمی ـ تخیلی «ماتریکس» قیاس می‌شود، فیلم دیگری با داستان مشابهی وجود دارد که برای مقایسه گزینه شایسته‌تری به نظر می‌رسد. این فیلم با نام «طبقه سیزدهم» به این موضوع که جهان‌ها می‌توانند خلق شوند و کسانی که درون آنها قرار دارند حتی متوجه شبیه‌سازی شده بودن آنها نمی‌شوند، اشاره دارد.
بنابراین در حالی که بازی‌های رایانه‌ای دنیاهای قابل باوری را به خوردمان داده‌اند، آن افراد شرور و شخصیت‌های دیگر تنها پرداخته شده بوده و وجود حقیقی ندارند.
آیا گام بعدی می‌تواند تلفیق آن کاراکترها با مقداری خود آگاهی باشد؟ البته نه آن میزان خودآگاهی که باعث درک غیرواقعی و شبیه‌سازی بودن دنیا شود و اگر چنین چیزی ممکن گردد آیا به‌آن معنی است که این تئوری که همگی ما درون یک بازی هستیم پررنگ‌تر می‌شود؟
به عقیده گِلِن هیمسترا ، نویسنده سایت Futurist، کاملا بعید به نظر می‌رسد ما موجودات زنده مجازی‌باشیم که درون یک محیط شبیه‌سازی شده رایانه‌ای زندگی می‌کنیم که توسط برخی نوادگان گونه‌های آینده کنترل می‌شود. با این حال در آن واحد وی بر این عقیده است روزی فراخواهد رسید که رایانه‌ها و هوش‌های مصنوعی آنقدر باهوش و پیشرفته شوند که براساس تعاریف امروزی خودآگاه بشوند.
اگر چنین چیزی به تحقق بینجامد در حقیقت آن رایانه‌ها و هوش‌های مصنوعی ما (انسان‌ها) خواهیم بود.‌
هیمسترا اضافه می‌کند بسیاری از اسرار محسوس‌تر می‌شود؛ برای مثال زمانی که می‌میریم انرژی‌مان به کجا می‌رود یا این ایده که ممکن است ما چند‌بار زندگی کنیم، اما رازهای دیگری باقی می‌ماند، از قبیل این‌که چرا دنیای شبیه‌سازی شده ما هنوز هم هیچ مدرک شفافی از وجود موجودات باهوش دیگری نشان نمی‌دهد. این در حالی است که وقتی آن موجودات هوشمند دیگر درون شبیه‌سازی قرار بگیرند باعث سرگرم‌کننده‌تر شدن شبیه‌سازی می‌شوند.

از بازی‌ها تا واقعیت

این‌که آیا این جهان شبیه‌سازی شده بوده یا خیر به‌آسانی قابل جواب دادن نیست، اما آیا فناوری می‌تواند دنیای شبیه‌سازی شده‌ای خلق کند که از دنیای حقیقی قابل تشخیص نباشد؟ امروزه عمیق‌ترین تجربه مجازی با نمایشگر یک رایانه آغاز می‌شود، اما تکنولوژی بسرعت در حال پیشروی است.‌ هیمسترا اضافه می‌کند هنوز نتوانسته‌ایم احساس و شعور را وارد دنیای شبیه‌سازی شده کنیم، اما این گامی شناختی است که به آن خواهیم رسید.
پیش‌بینی می‌شود حجم داده‌های عظیم و رایانش ابری خلق این دنیای همه‌جانبه را ممکن می‌سازد. تا همین چند‌وقت پیش ما حتی پهنای باند هم نداشتیم، اما حال تکنولوژی بیشتری نسبت به آنچه در جهان سال 1974 میلادی یافت می‌شد، درون یک لپ‌تاپ وجود دارد.
این‌که آیا آن لپ‌تاپ یا جهان واقعا وجود دارد هنوز مورد بحث است و باید اثبات شود!