حماسه عبور موفقیت‌آمیز از زیر خط 2 مترو

[وحید 0319]

حماسه عبور موفقیت‌آمیز از زیر خط 2 مترو روز پنج‌شنبه، 12 بهمن سال 1391‌، با همت و تلاش متخصصان ایرانی، حماسه‌ای در متروی تهران شكل گرفت كه قدرت اراده و توانمندی كشور را ثابت كرد و برگ زرینی بر دفتر افتخارات مهندسی كشور افزود و نشان داد كه با ایمان و اراده، می‌توان در هر شرایطی كار كرد و موانع را به حول و قوه الهی برطرف ساخت.

هابیل درویشی - مدیرعامل شركت راه آهن شهری تهران و حومه (‌مترو‌) :


روز پنج‌شنبه، 12 بهمن سال 1391‌، با همت و تلاش متخصصان ایرانی، حماسه‌ای در متروی تهران شكل گرفت كه قدرت اراده و توانمندی كشور را ثابت كرد و برگ زرینی بر دفتر افتخارات مهندسی كشور افزود و نشان داد كه با ایمان و اراده، می‌توان در هر شرایطی كار كرد و موانع را به حول و قوه الهی برطرف ساخت.

در این روز، همه تمهیدات فراهم شده بود، تا برای نخستین بار در كشور، عبور موفقیت‌آمیز دستگاه حفار مكانیزه از زیر یك خط متروی در حال‌فعالیت رقم بخورد. خط 2 مترو، 10 سال پیش، در مسیر شرقی- غربی شهر تهران به موازات خیابان انقلاب به بهره‌برداری رسیده و در حال فعالیت است. نقطه تقاطع خط جدید در حال احداث خط 3 در چهارراه امام خمینی(ره) واقع شده و اكنون دستگاه غول‌پیكر حفار مكانیزه یا (تی بی ام)، باید با فاصله اندكی از زیر خط 2 مترو كه حركت قطار در داخل آن جریان دارد، عبور كند.

مشكل اینجاست كه تونل ساخته شده خط 2 به جایی متصل نیست و فاصله اندك این دو خط، ممكن است سبب بروز خطر ریزش تونل در حال بهره‌برداری شود. این محل در قلب تهران قرار دارد و نمی شود خیابان را به مدت نامعلوم مسدود كرد. علاوه بر آن، اغلب نهادهای مهم حكومتی در این مكان واقع شده است و این امر، حساسیت كار را دوچندان كرده است.

مهندسان مترو برای غلبه بر این مشكل و عبور موفقیت آمیز از زیر تونل خط 2، جلسات متعدد كارشناسی برگزار كردند و خطرات احتمالی را سنجیدند. كار فوق العاده خطرناك، با ریسك بالا و پیش بینی هرگونه واقعه ناگوار بود. هیچ تجربه قبلی هم مشابه این مورد وجود نداشت. در واقع برای نخستین بار در كشور، با چنین شرایطی باید عبور انجام می‌گرفت. از طرف دیگر محدودیت زمان، كار را دشوار كرده بود.

دستگاه عظیم حفار، به علت وزن فوق العاده زیاد، نمی تواند بیش از حد معینی در یك مكان ثابت رها شود، و در صورت ثابت ماندن، در مكان استقرار به تدریج فرو می رود. زمان اندك و حساسیت های كار و لزوم اتكا به خود، مدیریت مترو را به این نتیجه رساند كه با توكل به خدای متعال، آستین‌ها را بالا بزند و با در نظر گرفتن كلیه احتمالات و رعایت همه نكات ایمنی، قدرت مهندسی كشور را با انجام این كار، به رخ آنهایی بكشد كه با وضع تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی ، به زعم خود در صدد شكست نظام اسلامی و مردمی ایران هستند.

در چنین مواردی، معمول آن بود كه با صرف هزینه های گزاف، مشاور خارجی استخدام شود و كار پیش رود. برخی چنین نظر می دادند كه انجام كاری با این حساسیت و دقت، خارج از توان مهندسی كشور است. در سال‌های دفاع‌مقدس، با انجام كارهای خارق‌العاده مهندسی، چون ساخت پل متحرك در جزیره مجنون و عملیات خیبر، بخشی از توانمندی و خلاقیت مهندسی كشور نمایان شده بود و اینك رزمندگان دیروز جبهه‌ها، در قامت شهرسازان دلیر، مصمم به انجام این كار بودند.

برنامه‌ریزی عملیات عبور با رعایت همه تمهیدات انجام گرفت. چند بار نحوه انجام كار مرور شد. اطلاع‌رسانی و هماهنگی لازم با همه مراكز و نهادهای ذیربط صورت پذیرفت. یك روز پیش از شروع عملیات عبور، مصاحبه مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی، برای در جریان قرار دادن مردم شریف تهران انجام پذیرفت و ساعت 7 صبح روز پنج‌شنبه 12 بهمن 1391، عملیات با استعانت از درگاه پروردگار متعال و توسل به حضرت صاحب الزمان( عج)، با حضور بیش از 300 تن از پرسنل متخصص و كارگران فنی آغاز گردید.

دستگاه غول پیكر حفار اتوماتیك، در فاصله 10 متری از تونل خط 2 واقع شده بود. عملیات اتصال تونل خط 2 با ورق های frt ، كه پنج برابر محكم تر از فولاد است، و با استفاده از مادة لمینیت متصل شد. قبلاً 72 ساعت زمان داده شده بود تا به حد كافی زیر تونل تحكیم شود. چاه‌های شناسایی برای مشخص شدن خِلل و فُرج خاكِ زیر تونل كنده شد. پس از مشخص شدن، خلل خاك با بتن پركننده تامپون، پر شد.

اكنون باید دستگاه عظیم حفار، از وسط شمع هایی به فاصله 5 سانتی متر عبور می‌كرد؛ كاری حساس كه دقت بسیاری می طلبید. سنسورهای خاصی طراحی و بر روی ریل های قطار در خط 2 نصب شده بود كه كوچك‌ترین تغییرات را نشان دهد. این سنسورها در مكان های دیگری هم نصب شد كه با دقت میلی متری نشست خاك را به خوبی نشان می‌داد. از شركت بهره‌برداری خواسته شد كه سرعت حركت قطارها در فاصله ایستگاه دانشگاه امام علی(ع) و ایستگاه حسن آباد را به 10 كیلومتر در ساعت كاهش دهد؛ این كار انجام شد. كنترل ها مدام در حال پایش بود.

غول عظیم تی بی ام به راه افتاد. نفس ها در سینه حبس شده بود. هر آن ممكن بود اتفاق ناگواری حاصل شود. دستگاه حفار هر چه جلوتر می رفت، آلارم های هشداردهنده‌ای را نشان می داد. كندن بتن های مسیر، فشار بسیاری به دستگاه وارد كرده بود. تونل پر از گرد و خاك شده بود. چشم، چشم را نمی دید. به سرعت تصمیم گرفته شد، یك دستگاه جت‌فن تهیه و در محل تونل نصب شود؛ این كار در كمترین زمان ممكن انجام شد. اینك فشار كمتر شده بود و دستگاه حفار، آهسته و پیوسته دل خاك را می شكافت و پیش می رفت. كار از نیمه گذشته بود و همه كارها طبق برنامه پیش رفته بود. دستگاه حفار پس از حفاری و نصب 7 رینگ 5/1 متری و پیشروی حدود 10 متر، راس ساعت 11 شب به ابتدای تونل خط 2 رسیده بود و این ساعتی بود كه كار روزانه بهره‌برداری به پایان رسیده و امكان قطع برق تونل وجود داشت.

48 ساعت، ركوردی بود كه مهندسان مترو برای چنین عملیات بزرگ و حسّاسی ثبت كردند. ظرف 48 ساعت عبور انجام شد، حفاری، لاینینگ و تحكیم 7 متر بیشتر از برنامه پیش بینی شده یعنی 37 متر صورت پذیرفت و افتخاری ماندگار برای توان ایران‌اسلامی در عرصه مهندسی، به منصه ظهور رسید. رهبر معظم انقلاب، امسال را سال تولید ملی نام نهادند و بر حمایت از خودكفایی و فكر ایرانی تاكید كردند. متروی تهران با عبور موفقیت آمیز از زیر خط 2 مترو، این اراده و توان را به اثبات رساند و كاری ماندگار برای ثبت در تاریخ متروسازی كشور انجام داد.