مصرف غیر منطقی دارو تهدیدکننده جدی سلامت

[سونای]

امروزه يكي از مهمترین شاخص هاي سلامت جامعه مصرف منطقي دارو است و بر اساس تعريف سازمان جهاني بهداشت، استفاده منطقي از دارو به معناي دريافت داروي مناسب با میزان مصرف و دوره زماني مناسب است و این بدین معنی است که چنانچه دارو به درستي انتخاب نشود یعنی اینکه به دلیل تشخيص نادرست پزشك يا خود درماني، يا مقدار مصرف خودسرانه و مداوم دارو و عدم رعایت دوره زماني مصرف صحيح، مصرف دارو غير منطقي خواهد بود.


در این زمینه با دکتر فرخ رامش مسئول كميته تجويز و مصرف منطقي داروي دانشگاه علوم پزشکی اهواز، گفتگو کردم. وی در این باره تصریح کرد: براساس آمارهاي موجود بيش از نيمي از داروهاي مصرفي توسط مردم، مورد نياز نبوده است و نيمي از بيماراني كه بر اساس تشخيص صحيح پزشك، دارو را دريافت می کنند، داروهاي خود را به درستي مصرف نمي کنند. رامش در ادامه خاطرنشان کرد: اين دو عامل باعث از بین رفتن منابع و ایجاد خطرهای بزرگي در نظام سلامت جامعه می شود. مسوول كميته تجويزو مصرف منطقي داروي دانشگاه علوم پزشکی اهواز تاکید کرد: به منظور منطقي كردن مصرف دارو در جامعه مرکز اطلاع رسانی دارو و سموم معاونت غذا و داروی خوزستان اقدامات ویژه ای را در راستای منطقی کردن دارو در این استان انجام داده است. این دکتر داروساز با بیان اینکه بر اساس معيارهاي سازمان جهاني بهداشت، چنانچه در مراجعه به مطب، امكان رفع مشكل بدون تجويز دارو مقدور باشد، اين بهترين گزينه کم کردن مصرف دارو خواهد بود، افزود: البته اين مورد يعني عدم تجويز دارو، متاسفانه مخالف آن چيزي است كه امروزه بسياري از مردم به آن باور دارند و از نظر اين گروه از مردم، تجويز هر چه بيشتر دارو ارجحيت دارد. رامش در پاسخ به این سوال که چرا عدم تجويز دارو يا تجويز كمترين داروي ممكن بهترين حالت است؟، گفت: دليل اين امر آن است كه هر چه داروي بيشتري تجويز شود امكان وقوع عارضه های جانبي، ایجاد تداخلات دارويي و گاه حتي مسموميت دارويي، ایجاد مقاومت هاي ميكروبي و كاهش روز افزون تاثير آنتي بيوتيك ها، تحميل هزينه هاي غير ضروري به نظام سلامت جامعه و غیره را به شدت افزايش می دهد. وی تاکید کرد: امروزه در بسياري از كشورهاي توسعه يافته، به دلايلی که گفته شد، درصد قابل توجهي از مراجعات به پزشك بدون تجويز دارو و تنها با توصيه هايي از جانب پزشك پایان مي يابد و به عنوان مثال مي توان به عفونت هاي دستگاه تنفسي اشاره کرد. کارشناس ارشد دارویی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اهواز خاطرنشان کرد: درصد زیادی از عفونت هاي دستگاه تنفسي اعم از عفونت گلو، قسمت هاي تحتاني دستگاه تنقس، گوش، سينوس ها و غیره توسط ويروس ها و اندكي از اين عفونت ها توسط باكتري ها اتفاق می افتد. رامش تصریح کرد: عفونت هايي كه عامل آنها ويروس ها است، هيچ نيازي به آنتي بيوتيك نداشته و استفاده از آنتي بيوتيك ها تنها باعث ایجاد عارضه های جانبي و تحميل هزينه هاي غير ضروري به نظام سلامت جامعه می شود و مهمتر آنكه استفاده گسترده و نابجا از آنتي بيوتيك ها يعني همان چيزي كه امروزه با آن مواجه هستيم باعث ایجاد مقاومت در عوامل بيماريزا و كاهش تدريجي تاثير آنتي بيوتيك ها و نهايتا از دست رفتن آنها می شود. دکتر سیروس دهقانی کارشناس ارشد دارویی معاونت غذا و داروی اهواز نیز در این خصوص گفت: برای درمان عفونت هاي ويروسي، استراحت، مصرف مايعات زياد، كنترل علایم و غیره تنها راهكار مناسب رفع بیماری های ویروسی است. وی افزود: درصورتي كه عدم تجويز دارو امكانپذير نباشد، تجويز كمترين داروي ممكن و در صورت ضرورت داروهاي غير تزريقي توصیه می شود. دهقانی در ادامه تصریح کرد: در اين مورد نيز باور جامعه در تضاد كامل با اصل مصرف منطقی دارو بوده و گاه فشار زيادي، برای تجويز داروهاي تزريقي به پزشك وارد مي شود. این دکتر داروساز با بیان اینکه مصرف داروي تزريقي در كشور، كاملا فراتر از كشورهاي توسعه يافته است، تاکید کرد: اين امر باعث ایجاد بيشتر عارضه های جانبي خواهد شد. این کارشناس دارویی تصریح کرد: امروزه بیشترين عارضه های جانبي ثبت شده در مركز ثبت عارضه های جانبي داروها در سازمان غذا و داروي وزارت بهداشت، مربوط به همين داروهاي تزريقي است كه گاه حتي مواردي از مرگ نيز در ميان اين گزارش ها مشاهده مي شود . دهقانی در پایان با اشاره به اینکه عدم تجويز داروي تزريقي (در صورت امكان) حتي اگر به بهبودي ديرتر نيز منجرشود این مورد بهترین راهکار تجویز منطقی دارو خواهد بود، افزود: در هنگام مراجعه به پزشك، هرگز نبايد برای تجويز دارو به ویژه داروهاي تزريقي، اصرار كرد. در پایان ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که برای حفظ سلامت خود هرگز بدون مشورت پزشک و به صورت خودسرانه دارو مصرف نکنیم تا در دراز مدت دچار بیماری های گوناگون نشویم که علاوه بر اینکه سلامتی ما به خطر می افتد باعث پرداخت هزینه های گزاف و هنگفتی برای بدست آوردن سلامتی خود باشیم.

*گزارشگر: حسین عبدالعزیزی

http://webda.behdasht.gov.ir/index.aspx?siteid=326&pageid=32638&newsview=81777