غسالان؛ غوطه‌ور در نگاه بدبینانه جامعه

[چکامه91]

راهی بهشت معصومه قم می‌شوم، چه جای غریبی است، جزء نوای وزش باد میان درختان و گاه شیون مصیبت‌دیدگان، صدای دیگری به گوش نمی‌رسد.

نمی‌دانم چرا یک دفعه به یاد حرف‌هاییکی از مسوولان افتادم که می‌گفت: "در دین اسلام تاکید شده است که قبرستان‌ها را در میان شهرها بیاوریم تا مردم در کسب و کار خود، مرگ را نیز فراموش نکنند و اگر هم نمی‌شود بنا بر مشکلات شهری چنین کاری کرد، لااقل شهدا و علماء را در میان شهر به خاک بسپاریم تا مردم مرگ را از یاد نبرند."

هر چند سخن در باب آرامستان زیاد است، اما وقتی شنیدم همایشی با حضور بیش از صد نفر از خادمین آرامستان‌های کشور در بهشت معصومه قم برگزار می‌شود و همه خادمین حاضر در مراسم از غسال‌های پرتلاش و زحمت‌کش هستند، دلم نیامد در جمع این عزیزان نباشم و حرف‌های آنان یا بهتر بگویم درد دل‌هایشان را نشنوم.

وارد سالن که شدم همه مهمانان عادی و از جنس خودمان بودند، چه نگاه بدی نسبت به غسال‌ها داشتم و خودم هم بی خبر بودم، آنها نه ظاهری وحشتناک داشتند و نه قصی‌القلب بودند. یکی همرنگ ما اما در شغلی خاص که جامعه انگار نگاه دیگری نسبت به آنان دارد.

در همان بدو ورود با چند تن از مسئولان گفت‌و‌گویی کردم تا ببینم دنیای غسال‌ها چه رنگی است و چرا هیچ غسالی دوست ندارد که کسی بداند او غسال است.

مدیر عامل سازمان آرامستان‌های شهرداری قم در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه قم، در خصوص جایگاه غسال‌ها در جامعه گفت: متاسفانه با نگاه بسیار نادرست جامعه، غسال‌ها به عنوان قشری تلاش‌گر جایگاه مطلوبی در میان مردم ندارند.

عبدالحمید وکیلی، افزود: باید در جهت تبیین جایگاه این قشر زحمت‌کش و محروم جامعه بیش از گذشته تلاش شود تا نگاه منفی را از جامعه بزداییم و قدردان تلاش‌های آنان باشیم.

به سراغ شهردار قم که رفتیم او نیز از نگاه منفی جامعه به این شغل گله‌مند بود و تاکید کرد: رسانه‌ها نقش مهمی در فرهنگ سازی دارند و می‌توانند ضمن موشکافی پیرامون اهمیت شغل غسالی در زمینه تجهیز میت برای سفر آخرت، این نگاه منفی را در جامعه از میان ببرند.

مهندس محمد دلبری، در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا، افزود: غسال‌ها دارای شغل سخت و زیان‌آوری هستند که باید در زمینه رفاه شغلی و بیمه این عزیزان نیز تمهیداتی اندیشید و جایگاه ویژه‌ای را برای فعالیت آنها در جامعه تعریف کرد.

وی افزود: قم به عنوان حرم اهل بیت(ع) در این زمینه پیشگام شد و ما با برگزاری اولین همایش تجلیل از خادمان آرامستان‌های کشور با تاکید بر ضرورت آموزش‌های لازم شرعی و بهداشتی به غسال‌ها در راستای تبیین جایگاه این عزیزان و زدودن نگاه منفی جامعه تلاش خواهیم کرد.

شهردار قم، یکی از وظایف مهم خادمان آرامستان‌ها را مدارا با مصیبت دیدگان دانست و عنوان کرد: در دین و عرف سفارشات زیادی در زمینه احترام به میت، دقت در انجام واجبات تجهیز اموات و مدارا با مصیبت‌دیدگان شده است که در این همایش به همه این موضوعات پرداخته‌ایم.

همچنین مدیر‌عامل اتحادیه آرامستان‌های کشور با اشاره به حضور صد غسال در گردهمایی دو روزه خادمان آرامستان‌ها در قم یادآور شد: علاوه بر تجهیز زیرساخت‌های فیزیکی و امکانات آرامستان‌ها، باید در زمینه بینش بخشی به جامعه در راستای شغل غسالی نیز همت گماریم.

قدرت‌الله قنبریان افزود: بسیاری از غسالان در کشور دارای تحصیلات و از قشر جوان هستند که متاسفانه به دلیل نگاه منفی جامعه، شغل خود را از اطرافیان‌شان پنهان کرده و با فعالیتی استرس‌زا و دشوار عمر خود را در غم پنهان کردن این شغل از نگاه جامعه سپری می‌کنند.

همچنین در این گفت‌و‌گو حجت‌الاسلام فرحزاد با بیان ضرورت توجه کامل غسالان به نکات شرعی تجهیز اموات برای سفر آخرت خاطرنشان کرد: مبادا تکرار کار در شستشو و غسل دادن به میت، غسالان را دچار عادت و روزمرگی کند و با سهل‌انگاری خود را مدیون اموات کرده یا قصی‌القلب شوند و مرگ خود را از یاد ببرند.

این استاد حوزه افزود: مردم با فراموش کردن مرگ اعتدال و میانه روی را در زندگی خود از یاد برده‌اند، در حالی که اسلام تاکیدات زیادی بر حضور مردم در آرامستان‌ها یا حتی غسل میت در زندگی دارد تا انسان در جریان زندگیش مرگ را به خاطر داشته باشد و طغیان نکند.

گفتنی است یکی از کارشناسان و متخصصان بهداشت نیز در گفت‌و‌گو با ایسنا، بر رعایت ضوابط بهداشتی توسط غسالان تاکید کرد و گفت: اجساد اموات مملو از میکروب‌های فعال است که ظرف سه روز موجب فساد جسد می‌شود که باید غسالان در زمان غسل، نکات بهداشتی فردی را رعایت نکنند.

دکتر باقر محمودی، گفت: لازم است غسالان آموزش‌های لازم را در زمینه رعایت نکات بهداشتی پشت سر بگذارند تا متحمل خطرات و خسارات جبران‌ناپذیر در تماس با اجساد نشوند.

وی گفت: همچنین معدوم سازی پسماندهای اموات نیز با روش‌های نوین سوزاندن یا دفن بهداشتی دارای اهمیت است، از سوی دیگر همه غسالان باید واکسن‌های هپاتیت و کزاز را در زمان‌های تعیین شده تزریق کنند و از برخورد مخاط میت با بدن خود خودداری کنند.

در ادامه گفت‌و‌گوهای انجام شده در زمینه فعالیت خادمان آرامستان‌ها به سراغ چند تن از غسالان حاضر در همایش رفتیم تا ببینیم چه حرف‌هایی را در گنجینه دلشان -با توجه به نگاه منفی جامعه- پنهان کرده‌اند، اگر چه برخی‌ها تا کلمه مصاحبه را می‌شنیدند زیر بار حرف زدن هم نمی‌رفتند.

حجت‌الاسلام "قدرت‌الله پروین" از غسالان و واعظان کرمانشاه در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا، بیان کرد: غسالان باید با رعایت کامل موازین شرعی در تجهیز میت، فراموش نکنند که چه جایگاه رفیعی در نزد خداوند دارند.

وی تصریح کرد: در روایات اسلامی آمده است هر کس یک میت را غسل و کفن کند، خداوند همه گناهان او را می‌بخشد و با چنین بینش انسان سازی در اسلام متاسفانه هنوز هم برخی از مردم نگاه منفی نسبت به شغل غسالی دارند.

"رقیه – ک"، یکی دیگر از غسالان در آرامستان‌های مشهد با اشاره به 10 سال فعالیت در این شغل گفت: به غیر از همسر و مادرم کسی از شغل من اطلاعی ندارد، مخصوصا فرزندانم نمی‌دانند که من غسال هستم، چون مطمئنم با شنیدن این حرف دیگر ارزشی برای خودم و شغلم قائل نخواهند بود.

وی با گلایه‌مندی از نگاه جامعه به غسالان افزود: در طول ماه با بیش از 300 میت سرو کار دارم و مرگ را از نزدیک لمس می‌کنم و به خاطر حس خوبی که از فراموش نکردن مرگ همیشه و در همه جا در کنار من است، راضی هستم، ولی کاش جامعه و اطرافیان کمی به این شغل نیز مهربان‌تر نگاه می‌کردند.

وی همچنین افزود: من دارای دیپلم هنر هستم و در زمان فعالیت خود بسیاری از جوانان تحصیل کرده را می‌دیدم که به صورت پیمانکاری وارد این حرفه می‌شدند، اما به دلیل همان نگاه منفی و زننده مردم تحمل نداشته و این کار را رها می‌کردند.

"اشرف- ک"، یکی از بانوان غسال در آرامستان بهشت معصومه قم است که با 14 سال سابقه کار، دل خوشی از رفتار مردم ندارد و می‌گوید: در طول روز، گاهی بیش از 15 میت را تجهیز می‌کنم و با 50 سال سن همواره از خدا می‌خواهم به من مرگ با عزت بدهد.

وی افزود: خانواده‌ام خودشان را با شغل و کار من وفق داده‌اند، به ویژه اینکه سرپرست خانواده نیز هستم و باید برای آینده فرزندانم تلاش کنم اما کاش اقوام و همسایه‌ها نیز به گونه‌ای رفتار می‌کردند که این قدر دلسرد نمی‌شدیم.

وی درباره لزوم توجه بیشتر مسئولان به این شغل سخت یادآورش شد: غسالی از شغل‌های استرس‌زا و سخت به شمار می‌رود که بسیاری از فعالان این شغل به دلیل مشکلات فراوان خیلی زود شکسته، پیر و ناتوان می‌شوند و باید برای این شاغلان و آینده آنها فکری شود.

"آزاده - ف" نیز از غسالان جوان دارای 27 سال سن و دیپلم کامپیوتر از آرامستان‌های تهران است که درباره فعالیتش می‌گوید: من این شغل را دوست دارم انگار به مرده‌ها بیشتر از زنده‌ها نزدیکم. شاید به این دلیل است که اموات طعنه نمی‌زنند و کسی را مسخره نمی‌کنند...

"اعظم ناصری"، نیز یکی دیگر از غسالان در آرامستان تهران است که می‌گوید فرقی ندارد اسم و فامیلم را بگویید، زیرا یک روز یکی از دوستان مرا در این جا دید و بعد از آن خیلی از دوستانم را از دست دادم و آنها حاضر نیستند حتی یک دقیقه وارد خانه‌ام شوند.

وی درباره زندگیش خاطرنشان کرد: فقط سه سال است که با راهنمایی یکی از اقوام وارد این حرفه شدم اما بیشتر از 30 سال از مرگ و میر درس گرفته‌ام و شاید باور نکنید اگر بگویم گاه با میتی آرامش عجیبی دارم و گاه از میت دیگری می‌هراسم، مادرم می‌گوید اموات با اعمال‌شان این گونه هستند، نمی‌دانم اما جریان زندگی عجیبی است.

این بانوی غسال اضافه کرد: خاطرات زیادی از این کار دارم اما خاطره‌ای که هرگز از یاد نمی‌برم آن است که مادر 65 ساله‌ای را برای غسل دادن به من سپردند، دخترش شدیدا بی‌تابی می‌کرد، او را از میت جدا کردم، دو ساعت بعد وقتی میت را کفن پوش کرده بودم، جنازه دختر را که با ایست قلبی فوت کرده بود، آوردند.

وی با گریه ادامه می‌دهد: کاش همه باور می‌کردیم مرگ چقدر به ما نزدیک است؛ آن موقع دل آدم‌های اطراف‌مان را به آسانی نمی‌شکستیم و با توهین و بی‌احترامی، دیگران را آزرده نمی‌کردیم، کاش دوستانم می‌دانستند که چقدر دلم می‌خواهد از خاطراتم با اموات بگویم، اما آنها مرا از جمع خود پس زده‌اند.

"اصغر- ت"، از ملارد تهران نیز با 31 سال سن می‌گوید: 10 سال است که عاشقانه این کار را دنبال می‌کنم، اما به غیر از همسرم هیچ کس نمی‌داند من غسال هستم.

وی ادامه می‌دهد: می‌ترسم فرزندم اگر بشنود در مدرسه و محله سرشکسته شود یا اگر کسی مرا ببیند و به گوش پسرم برسد، خجالت زده شود و دوستانش او را مسخره کنند.

وی می‌گوید: همه مشاغل پس از یک روز کاری با امید وارد خانه می‌شوند و با حرف‌های خود از شغل‌شان کمی از خستگی‌ها را از یاد می‌برند اما ما جز سکوت و غوطه ور شدن در نگاه بدبینانه جامعه حرفی نمی‌زنیم ولی کاش مسئولان کمی از دردهای ما را درمان می‌کردند و گوش شنوایی برای حرف‌های‌مان داشته باشند.

"ف - الف" نیز از سیستان و بلوچستان می‌گوید: تلخ‌ترین خاطره‌ام این است که وقتی خواستگار دخترم برای تحقیق به آرامستان آمد و شنید که من غسال هستم، دیگر سراغی از ما نگرفتند، کاش مردم می‌دانستند ما هم مثل همه آدم‌ها کار می‌کنیم و انسان هستیم با همه آرزوها و دردهای‌مان...
حالا که از جمع غسال‌ها دور می‌شوم، انگار دیگر نه ترسی از غسال دارم و نه از دیدن میت می‌هراسم. کاش همه ما چشمهای‌مان را برای نگاهی دوباره می‌شستیم....

منبع