محرم و صفر، فرصتی برای پاسداری از فرهنگ اصیل اسلامی

[نسیم بهآر]

رشت - ایام سوگواری ائمه اطهار بویژه ماه های محرم و صفر، فرصتی برای پاسداری از فرهنگ اصیل اسلامی و مصون داشتن آن از آسیب و انحراف است.



در ایام سوگواری ائمه اطهار(ع)، همه دل های عاشق، هوایی می شوند و یکرنگ و بی ادعا پشت در پشت، هرکس با هر نذر و خواسته ای به میدان می آید تا از این سفره، توشه ای بردارد.

در این میان؛ محرم و صفر جلوه‌ای دیگر دارند. محرم امسال هم آمد و در ایام سوگواری دهه اول، دوم و سوم و سرانجام اربعین آن شاهد شور و حالی دیگر در هر کوی و برزن بودیم و همچون آنچه در سال‌های گذشته اتفاق می‌افتاد، امسال هم شاهد شکل‌گیری دسته‌جات عزاداری و برپاشدن خیمه‌ها و حسینیه‌های عزاداری به‌نام نام‌آوران صحنه کربلا از حضرت عباس تا علی‌اصغر و سایر مریدان و اهل بیت فرزند رسول گرامی اسلام حسین‌بن‌علی‌(ع‌) که برای احیای دین جدش به میدان نبرد با کفر و انحراف آمده بود؛ بودیم.

و اکنون در روزهای پایانی ماه صفر شاهد شکل‌گیری آیین‌های سوگواری ارتحال پیامبر اعظم(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) هستیم.

چگونگی برگزاری آیین‌های مختلف سوگواری ائمه‌اطهار به‌ویژه حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) در این سال‌ها همواره یکی از دغدغه‌های متولیان فرهنگی کشور بوده که با توجه به تنوع در ابزار و رفتارهای عزاداری، بتوانند ضمن حرکت در مسیر فرهنگ عاشورا، از تحریف‌ها و آسیب‌های وارده به این فرهنگ اصیل ممانعت کنند زیرا این امکان وجود دارد که برخی بی‌توجهی‌ها در این زمینه موجب انحرافات بزرگ در مسیر حرکت آیین‌های عزاداری حضرت سیدالشهدا و فاصله گرفتن از فرهنگ اصیل عاشورایی شود.

این سخن امام راحل عظیم الشان که محرم و صفر را عامل زنده نگهداشتن اسلام دانستند، بیان این واقعیت است که جامعه بشری برای اعتلای خود نیازمند توجه جدی به دین اسلام به عنوان تکمیل کننده ادیان است.

استان گیلان به عنوان مهد تشیع ایران زمین و یکی از استان های پیشرو فرهنگی در این زمینه نیز شاهد این چنین دغدغه هایی بین متولیان فرهنگی است از این رو، برای بررسی آسیب شناسی های عزاداری در محرم و اینکه پیام واقعی عاشورا چه بوده و در فرهنگ عمومی جامعه چگونه می توان از این فرهنگ بهره گرفت، صاحب نظران حوزه های معارف اسلامی و فرهنگی دیدگاه های خود را بیان کردند.

◄ عزاداری‌ها و ضرورت آسیب‌شناسی

مدرس حوزه علمیه گیلان با تاکید بر ضرورت آسیب‌شناسی محتوایی و رفتاری سوگواری ها گفت: در موضوع آسیب شناسی رفتاری، انجام برخی رفتارها هنگام سوگواری باید اصلاح شود و از نظر محتوایی نیز باید به واقعیت های اصیل عاشورا توجه کنیم.

حجت الاسلام ˈکمال تجددˈ ادامه داد: جایگاه مداحی و الگو شدن افراد از این طریق بسیار حائز اهمیت است و باید در این رابطه دقت کنیم تا محوریت با افراد اندیشمند و دارای درک صحیح از فرهنگ عاشورا باشد.

وی افزود: انحرافات بسیار ظریف وارد دین و مذهب می شود و باید در این زمینه بسیار با دقت عمل کنیم.

حجت الاسلام تجدد با اشاره به تاکید امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه محرم و صفر احیا و زنده کننده اسلام است، گفت: هدف اصلی از برگزاری آیین های سوگواری حضرت سید الشهداء، فرهنگ اصیل اسلامی است.

مدیرکل تبلیغات اسلامی گیلان نیز در این میزگرد با تاکید بر ضرورت آسیب شناسی عزاداری های ماه محرم و صفر اظهار کرد: وقوع عاشورا برای اصلاح بسیاری از عادت ها و منش های اجتماعی و عقاید مردم بوده و امام حسین (ع) خود می گویند که من برای اصلاح دین جدم رسول الله قیام کردم.

حجت الاسلام والمسلمین ˈجمال یاریˈ افزود: عاشورا، فرهنگی برای اصلاح امور است و نباید برداشت های فردی و سلیقه ای از نهضت عاشورا صورت گیرد.

وی اضافه کرد: هرجا آسیبی وارد فرهنگ شد، همواره دست های بیگانه ای در آن وجود داشته که ما نمونه های بسیاری در تاریخ داریم که با هدف تغییر در افکار و اندیشه دینی و امور محتوایی دین، انجام شده است.

وی اظهار کرد: باید تلاش کنیم تا فرهنگ عاشورا از این تهاجم در امان باشد زیرا فلسفه قیام امام حسین (ع) و حرکت های بعدی اهل بیت در مقابله با این تهاجم ها بوده و امام زین العابدین (ع ) هم با تهاجم محتوایی دین مقابله کرده اند.

حجت الاسلام یاری ادامه داد: یکی از اهداف قیام امام حسین(ع) مبارزه با بی نظمی بود و ما در عزاداری ها نباید با بی نظمی ها در جامعه برای مردم مزاحمت ایجاد کنیم بلکه همه باید تلاش کنیم تا فرهنگ عاشورا به خوبی در جامعه تبیین شود.

وی استفاده از ظرفیت پیر غلامان، هنرمندان آیینی و نخبگان فرهنگی را در راستای توسعه و ترویج فرهنگ عاشورایی بسیار مهم دانست و خواستار استفاده بهتر از این ظرفیت ها برای پرهیز از آسیب های عزاداری و ورود انحراف در آنان شد.

◄ محرم و صفر و ظرفیت های اجتماعی آن

مدیرکل تبلیغات اسلامی گیلان با اشاره به وجود ظرفیت های بسیار در راستای فعالیت های اجتماعی و همگرایی مردم به واسطه محرم و صفر و عاشورا گفت: یکی از ویژگی های مهم و ظرفیت های نهفته در فرهنگ عاشورا، نزدیکی های مردم برای برگزاری هرچه بهتر عزاداری هاست.

حجت الاسلام یاری افزود: وقتی محرم و عاشورا و صفر فرا می رسد، مردم تلاش دارند تا با همکاری یکدیگر نسبت به فراهم آوری امکانات مورد نیاز اقدام و حتی افراد کم درآمد هم سعی در تامین این نیازها دارند.

وی اظهار کرد: از اینگونه همکاری ها می توان با فرهنگ سازی در ابعاد مختلف فعالیت های اجتماعی نیز بهره مند شد.

حجت الاسلام تجدد مدرس حوزه علمیه گیلان نیز در بهره مندی از ظرفیت های اجتماعی فرهنگ عاشورا گفت: فرهنگ محرم و صفر با توجه به نفوذ آن در اقشار مختلف مردم، فرصتی است که می توان از آن برای رسیدن به جامعه ای مطلوب بهره مند شد.

وی یادآور شد: این فرهنگ در زندگی اجتماعی مردم ما تاثیرات بلندمدت و کوتاه مدت دارد و می توان با هدایت نیت های خالص عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت، در راستای نیل به جامعه ای شایسته و اسلامی گام برداشت.

این مدرس حوزه علمیه گیلان تسلیم نشدن امام حسین در برابر ظلم و ستم که الگویی برای آزادیخواهان است و نیز توجه به عزت حسینی که می تواند جامعه را به سمت چشم نداشتن به کالاهای بیگانه و توجه به داشته های ملی هدایت کند، به عنوان نمونه هایی از این فرهنگ غنی یاد کرد.

◄ محرم و صفر و بایدها

مدیرکل تبلیغات اسلامی گیلان با تاکید بر لزوم توجه جدی به پرداختن عزادارای های اصولی و صحیح منطبق با ارزش های اسلامی، ساماندهی و فرهنگ سازی در این زمینه را بسیار مهم خواند.

حجت الاسلام یاری اضافه کرد: اگر بخواهیم از آسیب های مختلف در فرهنگ عاشورا مصون بمانیم، باید در راستای بهره گیری از درس های این نهضت انسان سازو پیاده کردن آنها در زندگی خودمان حرکت کنیم.

وی ساماندهی صحیح شیوه های عزاداری و همچنین مفاهیم و موضوعاتی که در منابر و نوحه خوانی ها مطرح می شود را از جمله دیگر اولویت هایی دانست که موجب مصون ماندن سوگواری ها از آسیب می شود.

حجت الاسلام تجدد نیز بیان کرد: آنچه در فرهنگ عاشورا مهم است، معرفی واقعیت های اسلام و قیام امام حسین (ع ) و خرافات زدایی و نشان دادن رفتارهای غیرمعقول به مردم است.

این مدرس حوزه های علمیه گیلان افزود: با توجه به اهمیت قیام عاشورا و فرهنگ عاشورایی در زندگی جامعه اسلامی، باید در معرفی ظرفیت های عاشورا به سمتی حرکت کنیم تا مردم با درک واقعیت های این نهصت بزرگ، آنها را الگویی برای زندگانی خویش در نظر گیرند.

وی نقش روحانیون و خطبا را در این زمینه بسیار مهم خواند و گفت: منابر و مجالس عزاداری و سوگواری، فرصت خوبی است تا فرهنگ اصیل عاشورایی و سیره زندگی ائمه اطهار (ع) به مردم معرفی شود.

◄ عزاداری ها، ظرفیت ها و برنامه های در گیلان

مدیرکل تبلیغات اسلامی گیلان با اشاره به وجود سه هزار و 500 مسجد و هیات فعال عزاداری در استان گفت: این هیات های عزاداری به دلیل اینکه به صورت فصلی فعالیت می کنند و دائمی نیستند، زیر نظر شورای هیات های مذهبی اداره تبلیغات اسلامی فعالیت دارند و این نظارت در راستای اشاعه بهتر و صحیح فرهنگ اسلامی و عاشورایی است.

حجت الاسلام یاری به شکل گیری تشکل های مختلف در زمینه مداحان و آموزش های حرفه ای مداحان و عضویت بیش از 450 نفر در این تشکل ها اشاره و بیان کرد: تشکیل این گروه ها، نقش مهمی در ساماندهی نوع مداحی متناسب با فرهنگ صحیح اسلامی و عاشورا و پرهیز از رفتارهای غیرعرفی و ناپسند دارد.

وی افزود: مداحان ظرفیت های خوبی برای ارتقای سطح دانش و فرهنگ عاشورایی در جامعه دارند و باید تلاش کنیم تا با ارائه آموزش های مناسب از این ظرفیت ها برای گسترش فرهنگ عاشورایی بهره گیریم.

مدرس حوزه علیمه گیلان نیز در این باره بیان کرد: آموزش و هدایت مداحان به سمت تبیین فرهنگ عاشورا، زمینه ساز انتقال درست ارزش های اسلامی و نهادینه کردن آنها در جامعه است.

حجت الاسلام تجدد اضافه کرد: خطبای ما در کنار مداحان، نقش تعیین کننده ای در معرفی ظرفیت های عاشورایی بین مردم دارند و با توجه به برخورداری استان گیلان از سطح سواد و دانش بالا، باید با تبیین ویژگی های این فرهنگ اصیل اسلامی، آگاهی های لازم را به مردم داد.

منبع