بررسي بنيادي ؛ شرکت ایران خودرو


تاريخچه و نوع فعاليت:
شرکت ايران خودرو ( سهامي عام ) در سال 1341 با هدف تأسيس و اداره ي کارخانجات به منظور توليد و تهيه ي انواع خودرو ، قطعات مربوط به آنها ، فروش و صدور محصولات و ... توسط آقايان حاج علي اکبر خيامي، محمود خيامي، احمد خيامي، خانم مرضيه خيامي و خانم زهرا سيدي رشتي درخيابان اکباتان تهران تأسيس شد و اينک با گذشت بيش از 35 سال از زمان تأسيس آن همچنان در زمينه ي طراحي و توليد خودروهاي سواري، اتوبوس و ميني بوس به عنوان بزرگترين توليد کننده ي خودرو در کشور، در راستاي تأمين نياز هاي جامعه ، ورود به بازارهاي جهاني، تعميق ساخت داخل کردن قطعات به فعاليت خود ادامه مي دهد.
شرکت ايران خودرو بزرگترين شرکت خودرو سازي کشور مي باشد که به طور متوسط 65 تا 70 درصد توليد خودرو داخل کشور را به طور دائم به خود اختصاص داده است. سرمايه ي شرکت ايران خودرو در پايان سال مالي 1381 ،2,404,687,500,000 ريال (تقسيم شده به 2,404,687,500 سهم 1000 ريالي ) بوده است. شرکت ايران خودرو با توليد 111111 دستگاه خودرو سواري و وانت در سال 1376 رکورد توليد سي ساله ي خود را شکست و علاوه بر آن موفق شد به ميزان قابل توجهي کميت و کيفيت محصولات خود را افزايش دهد. همچنين در راستاي نظام استاندارد ايزو 9000 ، موفق به دريافت گواهينامه ي ايزو 9001 از مؤسسه ي RWTUV آلمان شد .

سال شمار توليد انواع سواري
1346) سواري پيکان در مدلهاي دو لوکس ، کار لوکس ، جوانان و تاکسي با حجم موتور 1600 و 1725 و 1800 سي سي .
1369) سواري پژو 405 در مدلهاي GL و GLX با حجم موتور 1580 سي سي
1374) سواري پژو 405 در دو مدل دنده اي و اتوماتيک با حجم موتور 2000 سي سي
1374) سواري پژو 205 مدل GR با حجم موتور 1360 سي سي
1376) سواري پژو RD با حجم موتور 1600 سي سي
1377) سواري استيشن پژو 405 با حجم موتور 2000 سي سي
1378) پارس با حجم موتور 1800 سي سي
1379) توليد آزمايشي سمند (پروژهX7 ) با حجم موتور 1800 سي سي و سيستم انژکتوري
1380) پژو 206 باحجم موتور 1400 سي سي
1380) افتتاح خط توليد سمند با حضور رياست محترم جمهور
سال شمار توليد انواع خودروهاي کار
1342) اتوبوس مرسدس بنز مدل 302 ، مدلهاي ( برون شهري ، درون شهري ، فرمان چپ و شاسي )، اتوبوس بنز LP 608 ، اتوبوس بنز مدل OP
1344) ميني بوس کومر (ميني بوس، وانت و آمبولانس )
1346) ميني بوس مرسدس بنز مدل 319 که بعد ها به مدل 309 تغيير يافت در مدلهاي : (استاندارد و سقف بلند )
1349) ميني بوس مرسدس بنز 409 آمبولانس
1350) ميني بوس بنز 309 (ميني بوس ، وانت و آمبولانس تک کابين و دو کابين )
1367) ميني بوس مرسدس بنز مدل 508 ( استاندارد و سقف بلند )
1368) اتوبوس شهري مدل O355
1369) ميني بوس بنز 508 کاروان، ميني بوس بنز 409 ، ميني بوس بنز M30 ، ميني بوس بنز 508 کاروان ، ميني بوس بنز 409 ، ميني بوس بنز M30
1373) اتوبوس توريستي سقف بلند مدل 400 ، ميني بوس بنز O508 D
1347) اتوبوس سوپر C400 ، ميني بوس کاروان

محصولات آینده ایران خودرو مدلهای متفاوت خودروی سمند می باشد که عبارتند از :
* زوبین
* پردیس
* سریر
* سورن

ترکیب سهامداران
نحوه مالکیت سهام شرکت ایران خودرو قدرت نقدینگی آن را به شدت افزایش داده است . سایر سهامداران در حدود 55 درصد سهام این شرکت را در اختیار دارند و این میزان سهام شناور می تواند اطمینان بالائی را در معامله گران و فعالان بازار ایجاد کند. از طرف دیگر حضور سازمان گسترش و نوسازی در میان سهامداران این شرکت نوعی توازن را در میان سهامداران حقیقی و حقوقی آن به وجود آورده است . درصد سهامداران حقیقی این شرکت باعث شده است قیمت این سهم در بازار و بر اساس انتظارات سهامداران و بر پایه قانون عرضه و تقاضا شکل بگیرد وتاثیر عوامل دیگر بر روند قیمت ایران خودرو بسیار کم رنگ به نظر می رسد .
سایر سهامداران شرکتهای فعال در این طبقه در نمودار پائین با یکدیگر مقایسه شده اند .


همانطور که ملاحظه می شود ایران خودرو از نظر میزان سهامداران حقیقی رتبه اول را در این طبقه در اختیار دارد. نکته مهم دیگر در مورد این سهم حجم مبنای بسیار بالای آن در مقایسه با دیگر شرکتهای این صنعت می باشد.


حجم مبنای بسیار بالای این سهم باعث شده تا قیمت این سهم کمتر تحت تاثیر نوسانات ناگهانی قرار بگیرد. اگر چه حجم مبنای بالای این شرکت رشد قیمت آنرا بسیار کند کرده است ، اما ریسک نوسان قیمت را نیز به شدت کاهش داده است. در مجموع با توجه به ترکیب سهامداران و حجم مبنای بالای ایران خودرو ، تنها تغییر انتظارات ( و نه شایعات و سفته بازی ) می تواند در افزایش یا کاهش قیمت این سهم نقش اساسی داشته است.


بررسي صورتهای مالي

فروش
ایران خودرو در هفت سال گذشته شاهد میانگین افزایش 40 درصدی در میزان فروش خود بوده است .


همانطور که در نمودار نمایش داده شده است میزان فروش این شرکت دارای شیب تندی در طی دوره مورد بررسی می باشد . با توجه به نوع تولیدات ایران خودرو و تقریبا ثابت ماندن قیمت محصولات این شرکت در سالهای گذشته، دلیل اصلی رشد فروش این شرکت را می توان در افزایش تولیدات و حجم فعالیت آن جستجو کرد. نرخ رشد بالای میزان فروش این شرکت نشان می دهد که ایران خودرو به سرعت در حال افزایش سهم بازار خود می باشد . نکته دیگر اینکه بهای تمام شده کالای این شرکت در برابر فروش آن با نرخ پائین تری رشد داشته و افزایش تولیدات شرکت در کاهش هزینه ها و استفاده از بازده به مقیاس موثر بوده است.



با توجه به ترکیب فروش و بهای تمام شده کالای این شرکت انتظار افزایش حاشیه فروش در سالهای آتی و ادامه روند نشان داده شده در نمودار بالا دور از ذهن نمی باشد.

ميزان دارايی‌ ها

نرخ رشد بالای ایران خودرو در میزان دارائی های آن نیز کاملا مشهود می باشد.


در طی دوره مورد بررسی ایران خودرو توانسته است میزان دارائی های خود را با متوسط 30 درصد در سال رشد دهد. افزایش میزان فروش شرکت و همراه با آن افزایش میزان دارائی ها توانمندی ایران خودرو در افزایش فعالیت ها و پتانسیل بالای رشد آن را نشان می دهد.
بازده مجموع دارائی های شرکت ایران خودرو در نمودار پائین نمایش داده شده است.



نمودار مجموع بدهی های شرکت نیز نشان از هماهنگی رشد بدهی و دارائی این شرکت دارد .



افزایش هماهنگ میزان بدهی و دارائی ها و استفاده موثر از بدهی در ساختار مالی شرکت ( با توجه به نمودار دوپانت ) از جمله مهم ترین عوامل درافزایش نرخ بازده ارزش ویژه می باشد.


نسبتهای فعالیت


شرکت طبقه صنعت
گردش موجودی کالا 3.076 3.06 6.47
گردش دارائی ثابت 6.182 7.62 5.17
گردش مجموع دارائیها 898% 98% 90%

نسبتهای فعالیت ایران خودرو در جدول بالا در مقایسه با طبقه و صنعت نشان داده شده است. گردش موجودی کالای این شرکت تقریبا برابر با نسبت طبقه قرار گرفته است اما با متوسط صنعت فاصله زیادی دارد . با توجه به میزان سرمایه و حجم تولید ایران خودرو ، گردش موجودی کالای این شرکت را می توان از نکات مثبت آن بشمار آورد.
افزایش یکباره موجودی کالای این شرکت در نمودار پایین نشان داده شده است .



گردش دارائی های ثابت ایران خودرو نشان توانمندی در استفاده موثر از دارائیها ی ثابت می باشد .
مقایسه میزان دارائی های ثابت این شرکت با دیگر شرکتهای فعال در طبقه و صنعت توانمندی شرکت را در اداره موثر دارائی ها نشان می دهد.
گردش مجموع دارائی ها نیز که یکی از مهم ترین عوامل تعیین نرخ بازده ارزش ویژه می باشد، در مورد ایران خودرو بسیار امیدوار کننده می باشد. ایران خودرو در گردش مجموع دارائی ها در مقایسه با طبقه و صنعت موفق عمل کرده است .

نسبت‌های نقدینگی
روند نسبت های نقدینگی این شرکت افزایش میزان ریسک باز پرداخت بدهی ها و توجه بیشتر مدیران مالی ایران خودرو در استفاده از اهرم مالی در ساختار مالی شرکت را نشان می دهد .



نسبت جاری این شرکت پس از کاهش چشم گیر در سال 1379 ، روند خنثی را در پیش گرفته است و اینگونه به نظر می رسد که مدیران ایران خودرو در حال دستیابی به ترکیب بهینه دارائی ها و بدهی ها می باشند.

 شرکت طبقه صنعت
نسبت جاری 70% 98% 1.01
نسبت آنی 313% 44% 57%

جسورانه بودن مدیریت بدهی های این شرکت در مقایسه با طبقه و صنعت مشهود می باشد. یکی از دلایل اصلی پائین تر بودن نسبت آنی شرکت نسبت به صنعت و طبقه موجودی کالای بسیار بالای ایران خودرو در برابر دیگر شرکتهای این صنعت می باشد .

نسبتهای سود آوری


شرکت طبقه صنعت
بازده مجموع دارائیها(درصد) 7.2 14 14
بازده ارزش ویژه (درصد ) 53 86 74

افزایش دارائی های بدون بازده( دارائیهای جاری ) در ترکیب مالی این شرکت از مهم ترین دلایل کاهش بازده دارائی ها و ارزش ویژه می باشد.
نمودار زیر روند افزایش دارائی های جاری این شرکت را نشان می دهد.



افزایش حاشیه سود و حاشیه فروش یکی از عواملی است که می تواند در افزایش نسبتهای بازدهی موثر واقع شود. با توجه به طرح های جدید تولید و استفاده از منحنی تجربه در کاهش هزینه ها، افزایش حاشیه سود شرکت در دوره های بعدی دور از انتظار نمی باشد.

روند سود آوری
اولین و مهم ترین نکته در مورد سود آوری این شرکت ، سود قبل از مالیات و چگونگی رشد آن« در طی سالهای 77 تا 83 می باشد .»



دلیل اصلی افزایش نرخ رشد سود قبل از مالیات این شرکت از سال 1379 به بعد ایجاد تنوع در محصولات تولیدی و افزایش سهم بازار و فروش این شرکت می باشد. مقدار سود پیش بینی هر سهم این شرکت در طی دوره مورد بررسی و سود واقعی هر سهم آن در نمودار نمایش داده شده است .



سود هر سهم ایران خودرو با توجه به نمودار بالا در سالهای اخیر متوسط نرخ رشد 30 درصد را نشان می دهد و با توجه به استراتژی های این شرکت و میزان تولید و فروش آن ادامه این روند پیش بینی
می شود .

ایران خودرو از جمله شرکتهائی است که در چند سال گذشته همواره تعدیل مثبت سود هر سهم را در پایان دوره مالی خود تجربه کرده است .
نمودار زیر چگونگی انحراف از EPS ایران خودرو را نشان می دهد.



در 5 سال گذشته تنها در سال 1380 سهام ایران خودرو تعدیل مثبت عایدی را تجربه نکرده است و محافظه کاری مدیران این شرکت در تخمین سود شرکت را نشان می دهد. این روند انتظار تعدیل عایدات این شرکت در سال آینده را به وجود آورده است.

نتیجه گیری و نظر کارشناسی

ایران خودرو از جمله شرکتهای دارای پتانسیل بالای رشد در صنعت نقلیه موتوری می باشد. گذشتن از مرز تولید 600 هزار دستگاه در سال ، که در صنعت خودرو سازی ایران یک رکورد محسوب می شود، توان بالای این شرکت در انجام عملیات تولیدی را نشان می دهد. دریافت گواهینامه یورو 3 و طرح تولید انواع جدیدی از خودروهای سمند مطابق با استانداردهای بین المللی دور نمای مناسبی از آینده این شرکت را ترسیم می کند و اینگونه به نظر می رسد که ایران خودرو پس ازکسب سهم عمده ای از بازار داخلی در حال بررسی استراتژی صادرات و یافتن بازار های جدید بین المللی می باشد.
نمودار نسبت قیمت به درآمد این شرکت در یک سال گذشته نشان می دهد که در حال حاضر سهام ایران خودرو در پائین ترین سطوح قیمتی خود قرار گرفته است.






هم چنین نسبت P/E ایران خودرو با دیگر شرکتهای این طبقه و متوسط صنعت مقایسه شده است.
* با توجه به بررسی صورتهای مالی ایران خودرو، درصد سود تقسیمی ، نرخ بازده ارزش ویژه و بازده انتظاری نسبت P/E مناسب برای ایران خودرو از نظر آتی نگر 4.6 می باشد.
*ارزش ذاتی هر سهم شرکت ایران خودرو با استفاده از مدل گوردون و با در نظر گرفتن ریسک سیستماتیک این سهم ، 4700 ریال می باشد .
* با استفاده از مدل P/E ، و لحاظ کردن نسبت قیمت به درآمد مناسب این سهم ، قیمت هر سهم ایران خودرو در محدوده 4850 ریال تعیین می شود.
* در حال حاضر قیمت هر سهم شرکت ایران خودرو 4400 ریال است که از نظر آتی نگر پائین تر از ارزش ذاتی آن قرار گرفته است.با توجه به نمودار قیمت سهام شرکت ایران خودرو که در پایین مشاهده می شود انتظار می رود که اولین واکنش بازار نسبت به این سهم در محدوده 4800 ریال باشد.




* با توجه به افزایش سرمایه 20 درصدی این شرکت که در اختیار هیئت مدیره قرارگرفته و انتظار افزایش میزان سود تقسیمی شرکت در سال آینده می توان احتمال نزدیک شدن نسبت قیمت به درآمد 5 را در میان مدت برای این شرکت پیش بینی کرد.