حسابرسی داخلی

[h.jabbari]

پيشگفتار:
حسابرسی داخلی جایگاهی والا در سیستم کنترل داخلی دارد و مدیریت واحدهای اقتصادی را در انجام مسئولیتها و وظائف خود از طریق تقویت کنترلها یاری می کند.حسابرسی داخلی بخش مهمی از یک مدیریت اثر بخش در تمام واحدهای اقتصادی به شمار می آید و طبق رهنمودهای حسابرسی وجود آن ضروری است و با توجه به الزامات گسترده حسابدهی،در مورد استفاده از منابع،بویژه منابع عمومی،نمی توان توجیهی برای عدم وجود واحد حسابرسی داخلی ارائه کرد. بخش اول: ادبیات موضوعی 1-تعریف حسابرسی داخلی: براساس بخش 61 از استاندارد حسابرسی ایران،حسابرسی داخلی یعنی وظایف ارزیابی که در داخل واحد مود رسیدگی و توسط کارکنان آنان به منظور ارائه خدمت به آن واحد بوجود می آید. و یکی از ارکان اصلی محیط کنترلی محسوب می شود. 2-دامنه رسیدگی و هدفهای واحد حسابرسی داخلی: استاندارد حسابرسی ایران دامنه رسیدگی و هدفهای واحد حسابرسی داخلی را بسته به اندازه و ساختار واحد مورد رسیدگی و نیازهای مدیریت دانسته و اشاره می کند که به طور معمول می تواند شامل یک یا چند مورد زیر باشد: *بررسی سیستم های کنترل داخلی.استقرار سیستم های حسابداری و کنترل داخلی مناسب یکی از مسئولیت های مدیریت است که به نظارت و کنترل صحیح و مستمر نیاز دارد. مدیریت واحد مورد رسیدگی معمولا وظیفه بررسی سیستم ها،نظارت و کنترل اجرای آنها و ارائه پیشنهادهای اصلاحی را مشخصاُ بر عهده واحد حسابرسی داخلی می گذارند. *رسیدگی به گزارش های مالی وعملیاتی.این رسیدگی می تواند بررسی مبانی بکار گرفته شده برای شناسایی،اندازه گیری،طبقه بندی و گزارش چنین اطلاعاتی و همچنین انجام رسیدگی ویژه (شامل آزمون گسترده معاملات و مانده حسابها و روشها)درباره هر یک از اقلام و یا عملیات خاصی را در بر گیرد. *بررسی صرفه اقتصادی،کارایی و اثر بخشی عملیات واحد اقتصادی *بررسی رعایت قوانین،مقررات و سایر الزامات برون سازمانی و سیاستها،دستور العمل های مدیریت سایر الزامات درون سازمانی 3-جایگاه سازمانی واحد حسابرسی داخلی: موقعیت سازمانی واحد حسابرسی داخلی باید به گونه ای باشد که واحد مزبور بتواند وظایف محوله را به نحو مطلوب انجام دهد. حدود اختیارات و مسئولیتهای واحد حسابرسی داخلی باید از طریق شرح وظایف و دستورالعمل مشخص شود.واحد حسایرسی داخلی باید در موارد لازم از نظرات و خدمات کارکنان و مشاوران با صلاحیت در زمینه های مختلف امور مالی،اقتصاد،آمار،کامپیوتر ،مالیات،حقوق و مهندسی استفاده کند. استاندارد حسابرسی ایران بهترین حالت را برای جایگاه سازمانی واحد حسابرسی داخلی اینگونه بیان کرده: بهترین حالت آن است که واحد حسابرسی داخلی به بالاترین رده مدیریت گزارش دهد و هیچگونه مسئولیت اجرائی نداشته باشد. حسابرسان داخلی گرچه استقلال ظاهری و واقعی ندارند ولی وقتی زیر نظر رده های بالا چون کمیته حسابرسی،هیئت مدیره یا مدیر عامل باشند نسبت به حالات دیگر استقلال بیشتری داشته و وظائف خود را بهتر می توانند انجام دهند. 4-حسابرس داخلی و حسابرس مستقل: در بسیاری از شرکتها این سوال طرح می شود که چرا دو گروه حسابرس وجود دارد؟تفاوت ها در چیست؟آیا این دو گروه می توانند کار یکدیگر را انجام دهند؟و... در این قسمت به طور مختصر جواب این سوال داده شده است. حسابرس مستقل معمولاُ یک ضرورت قانونی است . مدیریت سازمان آنرا بوجود نمیآورد.اصل این حسابرسی اظهار نظر مستقل در این مورد است که صورتهای مالی به در ستی تهیه شده و وضعیت مالی شرکت به نحو مطلوب نشان می دهدو دارای تحریف یا اشتباه نیست. توجه شود:ممکن است حسابرسان مستقل در مورد سیستم کنترل داخلی نیز اظهار نظر کنند اما این اظهار نظر به کنترلهای محدود می شود که حسابرسان آنرا به عنوان بخشی از برنامه های رسیدگی خود،مورد ارزیابی قرار داده اند. حسابرسی مستقل و داخلی از نظر نحوه اجرای رسیدگی مشابه اند ولی هدفها و نتایجی که مد نظر دارند تفاوت دارد رسیدگی حسابرس داخلی را اغلب" حسابرسی عملیاتی" می نامند. در جدول زیر مقایسه این بین این دو نوع حسابرسی شده تا از زوایای مختلف هر کدام روشنتر شود: وجه تمایز حسابرس مستقل حسابرس داخلی 1- مرجع انتخاب شده مجمع عمومی بالاترین مقام شرکت 2-حیطه وظایف محدود به موضوع قرارداد نامحدود 3-شخصیت سازمانی حقوقی حقیقی 4-مدت رسیدگی محدود به قرارداد نامحدود و مستمر 5-نوع گزارش اظهار نظر نسبت به کلیت صورتهای مالی بررسی سیستم کنترل داخلی 6-دریافت کننده گزارش مجمع عمومی مدیریت شرکت بخش دوم: نمودار تشکیلاتی و شرح وظایف: اين نمودار بيان كننده اين است كه دفتر حسابرسي داخلي زير نظر كميته حسابرسي است و كميته حسابرسي نيز مستقيما زير نظر مدير عامل فعاليت مي كند

	مدیر عامل

کمیته حسابرسی
دفتر حسابرس داخلی

1-کمیته حسابرسی: 1-1-ترکیب و اعضا کمیته حسابرسی این کمیته از دو نفر اعضا هیئت مدیره که غیر موظف باشند به همراه دو نفر کارشناس که دارای تجربه و تحصیلات کافی باشند به پیشنهاد مدیر عامل و تصویب هیئت مدیره تشکیل خواهد شد. نبودن مدیران موظف باعث می شود تا حسابرسان بتوانند مسائلی چون نقاط ضعف کنترلهای داخلی،اختلاف نظر با مسئولین مالی درباره روشهای حسابداری و... راصریح تر بیان کنند. 1-2-اهداف کمیته حسابرسی این کمیته با حسابرسان داخلی و حسابرسان مستقل ارتباط دارد.تماس کمیته با حسابرسان، اطلاعات به موقعی درباره وضعیت مالی شرکت و نیز اطلاعات لازم برای ارزیابی کارایی واحدها در اختیار مدیرعامل و هیئت مدیره می گذارد. کمیته مسئولیت نظارت بر کلیه فعالیتهای مالی مجموعه رابر عهده داشته و اهداف آن عبارتند از: *کمک به مدیران جهت ایفای هر چه بهتر و موثر تر مسئولیت خود *سهولت بخشیدن به فرایند گزارشگری مالی و ایجاد ارتباطات موثر و سازنده *افزایش قابلیت اعتماد و اتکا و بیطرفی گزارشهای مالی *تلاش برای بهبودی و تثبیت جایگاه واحد حسابرسی داخلی 1-3-وظایف کمیته حسابرسی: 1-1-3-از وظایف اصلی کمیته مطالعه و بررسی صورتهای مالی قبل از تصویب هیئت مدیره است. 2-1-3-وظایف نسبت به حسابرسان مستقل 3-1-3-وظایف در خصوص حسابرسان داخلی که به شرح زیر: *بررسی اهداف و برنامه ها،ماهیت و مقدار کار واحد حسابرس داخلی و تصویب و ابلاغ آن *برسی مسائل و مشکلات،تجربه هاو یافته های با اهمیت کارکنان این واحد *بررسی روابط گزارشگری حسابرسان داخلی در درون شرکت و رفع مشکلات احتمالی *پیگیری پیشنهادهای اصلاحی مهمی که در رابطه با بهبود روشهای حسابداری، کنترلی و نظارتی بوسیله حسابرسان داخلی ارائه می گرددو ارزیابی واکنش مدیریت ها نسبت به آن پیشنهادها. *همچنان که حسابرسان داخلی گزارش خود را به کمیته ارائه می نمایند کمیته نیز موظف است بصورت ادواری گزارشی از فعالیت و عملکرد خود را به مدیرعامل ارائه نماید. *ارزیابی عملکرد واحد حسابرس داخلی. 2-واحد حسابرسی داخلی اهم وظایف حسابرس داخلی با توجه به ماهیت و تعریف حسابرس داخلی به شرح ذیل است: 1-تنظیم و اجرای برنامه های حسابرسی در مورد کلیه فعالیتهای مالی وغیر مالی شرکت به منظور حصول اطمینان از: الف-وجود روشها،مقررات و کنترلهای مالی،کافی و رضایت بخش بودن کنترلهای مزبور و بکارگیری صحیح و موثر بودن روشها و کنترلهای مالی ب-کارآمد و موثر بودن دستور العملها و کنترلهای پیش بینی شده در مورد فعالیتهای غیر مالی و قابلیت اعتماد اطلاعات گزارش شده توسط دوایر مختلف به امور مالی. ج-ثبت صحیح و به موقع فعالیتها در دفاتر و مدارک حسابداری براساس اصول مورد قبول حسابداری د-صحت و قابلیت اعتماد گزارشهای ارائه شده به مدیریت ه-مطابقت گزارشها و صورتهای مالی نهایی با اسناد و مدارک و دفاتر حسابداری موجود و اطمینان از این گزارشها و صورتهای مالی وضعیت مالی و نتایج عملیات را طبق اصول مورد قبول حسابداری که به طور یکنواخت با سال مالی قبل اعمال شده به نحو مطلوب منعکس می کند. 2-بررسی و تایید این موضوع که با اعمال دستور العمل ها ،روشها و کنترلهای پیش بینی شده از دارایی ها و درآمدهای شرکت در مقابل هرگونه سواستفاده،اختلاس و تقلب،محافظت و مواظبت می شود. 3-بررسی و تایید این موضوع که کلیه تعهدات شرکت در حسابها انعکاس یافته و تعهدات مزبور در ارتباط با فعالیتهای شرکت بوده و روشها کنترلهای موجود به نحوی است که از ثبت و انعکاس هزینه ها و بدهی های که به شرکت مربوط نیست جلوگیری می شود. 4-تجزیه و تحلیل و تهیه گزارشهای لازم در مورد رسیدگی های انجام شده و ارائه پیشنهادهایی به منظور بهبود خط مشی ها،دستور العمل های تدوین شده و پیگیری پیشنهادها و اصلاحات ارائه شده در گزارش های قبلی حسابرسی داخلی. 5-انجام هرگونه مطالعه و رسیدگی خاص که ممکن است در نتیجه حسابرسی های انجام شده ضروری تشخیص داده شود و یا از طرف مدیر عامل به واحد حسابرسی داخلی ارجاع گردد. 6-مطالعه و پیگیری رفع موارد مندرج در گزارش بازرس قانونی و حسابرسان مستقل. 7-همکاری با امور مالی و حسابداری شرکت به منظور استقرار کنترلهای لازم و کافی 8-همکاری با سایر قسمتها به منظور افزایش کارایی،کاهش هزینه ها و جلوگیری از انجام کارهای موازی. 9-گزارش یافته ها و مشاهدات به همراه پیشنهادهای اصلاحی به معاونین یا مدیران واحدهای مورد رسیدگی 10-ارائه خلاصه نکات عمده و اصلی گزارشات نهایی حسابرس داخلی به کمیته حسابرسی منابع: 1.حسابرسی داخلی.نشریه 54 سازمان حسابرسی 2.استانداردهای حسابرسی ایران .نشریه 124 سازمان حسابرسی 3.بررسی علل عدم رفع نکات قید شده در نامه مدیریت.پایان نامه کارشناسی ارشد حسین مقدم.دانشگاه تهران.تیر ماه 1377 4.مجموعه دستور العمل های منتشره جامعه حسابداران رسمی ایران( iacpa )