سرگیجه حالتی است که فرد احساس می کند محیط اطراف به دور سرش در حرکت یا چرخش است و یا این که محیط اطراف ثابت است، اما خودش در حال حرکت یا چرخش است. همین احساس حرکت یا چرخش است که سرگیجه واقعی را از «سبکسری» متفاوت می کند. در سبکسری بیمار احساس عدم تعادل می کند، اما احساس حرکت وجود ندارد.سرگیجه حمله ای خوش خیم، شایع ترین شکل سرگیجه است. در این حالت با حرکت ناگهانی در یک جهت خاص بیمار دچار سرگیجه شدیدی می شود که در حد چند ثانیه طول می کشد و با بی حرکت ماندن بیمار مشکل در مدت کوتاهی برطرف می شود.

● علل سرگیجه

▪ کریستال ها: علت سرگیجه کنده شدن کریستال هایی است که به طور طبیعی در گوش داخلی ما وجود دارد. این کریستال ها ممکن است به دلیل ضربه به سر یا به طور خودبه خود از محل خود کنده شوند و در مایعی که گوش داخلی را پر کرده است، شناور شوند. شناور شدن آنها باعث سرگیجه می شود. این ذرات شناور در حین گردش خود به طور تصادفی و به تدریج به محلی که کنده شده اند می چسبند و در نتیجه علائم بیمار به تدریج بهتر می شود تا این که تمام این ذرات به جای خود بچسبند و علائم کاملا بهبود یابند.

اما باید توجه داشت چسبیدن آنها به جای خود به سفتی و محکمی حالت اولیه خود نیست، لذا با ضربات و حرکات فیزیکی نه چندان شدید باز هم این ذرات ممکن است کنده شوند و مجددا بیمار دچار سرگیجه شود. درمان این نوع سرگیجه استفاده از داروهای کم کننده احساس سرگیجه مثل دیمن هیدرینات، پرومتازین یا دیازپام است.

▪ لابیرنتیت: سرگیجه ممکن است به دلیل التهاب گوش داخلی که به آن «لابیرنتیت» گفته می شود، عارض شود. این نوع سرگیجه به طور ناگهانی شروع می شود و ممکن است با کاهش شنوایی نیز همراه باشد. شایع ترین علت لابیرنتیت عفونت ویروسی یا باکتریایی گوش داخلی است.

▪ منییر: بیماری «منییر» با ۳ علامت حمله سرگیجه، وزوز گوش و کاهش شنوایی مشخص می شود. مبتلایان به این بیماری به طور ناگهانی دچار سرگیجه شدید، کاهش شنوایی و وزوز گوش می شوند. با گذشت چندین روز علائم برطرف می شود و مبتلایان برای مدتی هیچ علامتی ندارند. با گذشت مدت زمان دیگری مجددا علائم فوق الذکر ظاهر می شوند. علت «منییر» افزایش فشار مایع گوش داخلی است.

هر وقت فشار مایع گوش داخلی بالا برود، علائم بیماری مجددا ظاهر می شوند. برای درمان این بیماری علاوه بر درمان علامتی لازم است بیمار رژیم غذایی کم نمک و کم چرب داشته باشد. داروهایی که دفع ادرار را افزایش می دهند نیز برای درمان این بیماری سودمند است.

▪ تومور بافت عصبی: نورینوم آکوستیک نیز یک تومور بافت عصبی است که می تواند باعث سرگیجه شود. علاوه بر سرگیجه مبتلایان به نورینوم آکوستیک احساس وزوز گوش و کاهش شنوایی یک طرفه نیز دارند.سرگیجه ممکن است ناشی از کاهش جریان خون به قاعده جمجمه باشد. خونریزی مخچه با سرگیجه، سردرد، اشکال در راه رفتن و ناتوانی در نگاه کردن به یک سمت مشخص می شود.

هنگامی که احتمال گرفتاری بافت عصبی و مغز به عنوان عامل ایجاد سرگیجه مطرح است، انجام ام آر آی و مشاره با نورولوژیست یا جراح مغز و اعصاب نیز الزامی است.غالبا علامت اولیه در بیماری ام اس نیز سرگیجه است که معمولا شروع ناگهانی دارد.

▪ آسیب مغزی: ضربه به سر و آسیب گردن نیز ممکن است منجر به سرگیجه شود که معمولا به خودی خود خوب می شود.میگرن که نوعی سردرد شدید است نیز ممکن است باعث سرگیجه شود که در این صورت معمولا بیمار بعد از سردرد شدید دچار سرگیجه می شود و بیمار معمولا سابقه سردرد و سرگیجه های مشابه را ذکر می کند.

▪ دیابت: دیابت می تواند منجر به تصلب شرائین شود و این امر به نوبه خود می تواند باعث کاهش جریان خون مغز ی شده و این امر باعث سرگیجه شود.

اگر هرگونه سرگیجه یا عدم تعادل دارید، لازم است به پزشک مراجعه کنید. سرگیجه در اغلب موارد خطرناک نیست و با دارو به راحتی درمان می شود. اگر همراه با سرگیجه علائم دوبینی، سردرد، ضعف، اشکال در تکلم، حرکات غیرطبیعی چشم، تغییر سطح هوشیاری و اشکال در راه رفتن یا کنترل دست و پا نیز وجود داشته باشد، لازم است بررسی بیشتری صورت پذیرد.

● معاینه و آزمایشات

شرح حال و معاینه برای تشخیص علت سرگیجه بسیار سودمند است. نوع احساس سرگیجه، سایر علائم همراه آن و مدتی که این علائم وجود دارند به تشخیص کمک می کنند. انجام سی تی اسکن یا ام آر آی مغزی نیز سودمند است. آزمایش خون برای بررسی میزان قند و چربی خون و تهیه نوار قلب برای اطمینان از منظم بودن ریتم قلب نیز ممکن است، ضروری باشد.

● درمان با مشورت پزشک

شما فقط در صورتی مجاز به درمان خودسرانه سرگیجه در منزل هستید که قبلا همین مشکل را تجربه کرده و به پزشک مراجعه کرده باشید و علت آن تشخیص داده شده باشد. به طور کلی قرص دیمن هیدرینات، پرومتازین و دیازپام برای کاهش علائم سرگیجه بسیار سودمند هست. اما نوع درمان بستگی به علت سرگیجه دارد. در مواردی که سرگیجه ناشی از عفونت گوش میانی باشد، لازم است برای بیمار آنتی بیوتیک مناسب نیز تجویز شود.