مواد مغذي اصلي گياه و چگونگي استفاده از آن بعنوان مكمل در كشاورزي ارگانيك

[iranplant]

مواد غذايي ماكرو و ميكرو
گياهان براي رشد خود به تعدادي مواد مغذي احتياج دارند عمدتاً ‌مواد غذايي داخل عناصر غذايي پرمصرف مانند (نيتروژن، فسفر، پتاسيم و كلسيم) و عناصر كم مصرف (روي، منگنز، آهن )كه به ميزان كمي مورد استفاده قرار مي گيرند جاي خواهد گرفت. كودهاي ارگانيك شامل تمام مواد مغذي مورد نياز، به ميزان كافي و با تركيب متعادل است.
بنابراين كمبودهاي موادغذايي كه بصورت يك عنصر است را مي توان با كاربرد كود حيواني، كمپوست و ديگر منابع ارگانيك برطرف كرد.
نيتروژن
يكي از اصلي ترين عناصر غذايي مهم محدود كننده رشد گياه عنصر نيتروژن است. (علامت اختصاري آن N است)
نيتروژن براي ساخت كلروفيل مورد نياز است كه به گياه رنگ سبز بدهد و گياهان را قادر به گرفتن انرژي براي جذب مواد غذايي و رشد مي كند.
همچنين نيتروژن يكي از اجزاي تشكيل دهنده اسيدهاي آمينه بوده كه واحد سازنده پروتئين است. اگر نيتروژن نتواند به مواد ارگانيك متصل شود براحتي مي تواند از خاك شسته شود (عمل آبشويي) و يا متصاعد شود. (طي عمل تصاعد) .
يكي از منابع مهم نيتروژن تثبيت آن از طريق هوا توسط ميكروب ها(ريزوبيوم ها)است كه با گونه هاي شناخته شده اي از گياهان در ارتباطند. (مخصوصاً لگوم ها) به علت پتانسيل ذخيره بالاي نيتروژن در مقايسه با ديگر محصولات، لگوم ها نقش مهمي را در كشاورزي ارگانيك بازي مي كنند.
بعلاوه كارآيي هاي ديگر آن بعنوان گياهان پوششي، كودسبز، علوفه يا درخت ها نيز بسيار مهم است.
براي دست يابي به بيشترين سطح توانايي تثبيت نيتروژن، گياهان لگوم احتياج به شرايط رشد خوب دارند.
چگونه مي توان از منابع نيتروژن بصورت كافي بهره برد؟
بيل زني باعث بهبود تهويه خاك و تشويق فعاليت ميكروارگانيسم ها مي شوند كه نتيجه اين امر حركت نيتروژن از مواد ارگانيك است.
آبياري باعث فعاليت مجدد ميكروارگانيسم ها در خاك هاي خشك مي گردد.
استفاده از مواد ارگانيكي كه به راحتي در خاك تجزيه مي شوند باعث توليد ميزان زيادي نيتروژن باند شده كه در خاك آزاد خواهند شد مي گردد.
فسفر
فسفر نقش مهمي را در متابوليسم گياهان در فرايند انتقال انرژي بازي مي كند. فسفر باعث بهبود رشد ريشه، تحريك گلدهي و رسيدگي دانه مي گردد. همچنين فسفر براي رشد استخوان و متابوليسم حيوانات ضروريست.
كمبود فسفر باعث عقب افتادگي رشد گياهان بعلت رشد كم ريشه و تاخير در گلدهي و ميوه دهي مي شود.
گياهان سفت به نظر مي آيند، برگ‌هاي پير ابتدا سبز تيره مي شوند و بعد از مدتي قبل از برگ، به رنگ قرمز در مي آيند.
اكثر خاك هاي شيميايي از نظر فسفات فقير هستند. معولاً فسفات قابل دسترس براي گياهان به تركيبات ارگانيك خاك متصل شده اند و يا با ميكروارگانيسم هاي خاك تجمع يافته اند و اين در حالي است كه محلول خاك حاوي ميزان كمي فسفر است. ابتدا فسفات جذب ذرات خاك مي گردد و فقط ميزان كمي از آن قابل حل بوده و در دسترس گياهان قرار مي گيرند. تشكيل كلوني ريشه گياهان با ميكوريزاها مي تواند باعث جذب فسفات توسط گياهان گردد.
چگونه قابليت دسترسي به فسفر افزايش مي يابد؟
بهترين فعاليت و حركت فسفر در PH=6-6.5 است. سنگ فسفات باعث افزايش سولفور (گوگرد) و همچنين باكتري‌هاي تيوباسيلوس مي گردد. اين بهترين مخلوط كمپوست يا كود حيواني براي جلوگيري از تثبيت توسط ازت مواد معدني است در نتيجه براي گياهان غير قابل دسترس خواهد شد.
رشد ريشه گياه را تشويق كرده در نتيجه باعث افزايش جذب فسفر مي گردد. رشد ريشه ها باعث افزايش مواد ارگانيك خاك بعنوان مثال پوشاندن خاك با مالچ (در اقليم هاي خشك ) مي گردد.
باعث رشد ريشه ها بصورت عميق مي شود. رطوبت خاك براي افزايش قابليت دسترسي به فسفر ضروري است. ترجيحاً لگوم ها كه با شرايط محلي تطبيق يافته اند كشت شوند. باعث افزايش شرايط رشد ميكوريزاها مي گردند.
پتاسيم
پتاسيم براي سنتز اسيدهاي آمينه ضروريست كه شامل فرايند فتوسنتز و افزايش قابليت مقاومت گياه در برابر بيماريهاست. ذخيره مناسب پتاسيم در طول دوره رشد گياه باعث بهبود ظرفيت نگهداري چه چيزي مي شود؟
گياهان بطور ايده ال شامل ميزان پتاسيم و نيتروژن به نسبت 1:1 هستند. همچنين پتاسيم براي حيوانات ضروريست. اغلب پتاسيم مورد نياز حيوانات توسط گياهان علوفه اي تامين مي گردد. عمدتاً‌ پتاسيم موجود در خاك با مواد معدني خاك تركيب شده و از دسترس گياه خارج مي گردد. مقداري از پتاسيم نيز به سطح ذرات مواد معدني چسبيده كه اين بخش براي گياهان قابل جذب تر است. خاك هاي سيلتي و رسي غني از پتاسيم هستند.
از آنجا كه پتاسيم براي بافت هاي جوان گياه مورد نياز است پس به راحتي در گياه حركت كرده و علائم كمبود آن باعث مرگ زودرس اولين بخش هاي گياهان مسن مي گردد. خاك هاي حاوي مقدار كم پتاسيم و نيتروژن باعث كوتولگي گياه، برگهاي كوچك و ميوه هاي كم و كوچك مي گردند. در حالت كلي ذخيره پتاسيم توسط هوازدگي مواد معدني زيرزميني تامين مي شود. نياز به ميزان پتاسيم شديداً به نوع محصول كشت شده ارتباط دارد. مخصوصاً گياهان غده اي به كمبود پتاسيم خيلي حساس اند.
چگونه مي توان ‌ميزان پتاسيم را افزايش داد؟
با استفاده از بقاياي محصولات بازيافت شده (مخصوصاً كاه) و كود حيواني كه حاوي پتاسيم است.
با جلوگيري كردن از آبشويي خاك با استفاده از پوشش گياهي دائمي و افزايش سطح هوموس خاك.
با پوشاندن سطح خاك با مالچ.