بررسی سلول های گیاهی بشره پیاز

[Almas Parsi]

بررسی سلول های گیاهی بشره پیاز

هدف آزمايش :
آشنایی و شناخت بیشتر از سلول های گیاهی و مطالعه برخی اندامکهای درون آنها .

مقدمه و تئوری :
گیاهان از واحدهای زنده و فعالی به نام یاخته تشکیل شده‌اند که معمولا در درون دیواره یاخته‌ای جای دارند.

هر یاخته ، از دیواره یاخته‌ای و غشای سیتوپلاسمی و سیتوپلاسم و هسته تشکیل شده است. وجود دیواره یاخته‌ای در گیاهان آنها را از جانوران متمایز می‌سازد.

جنس این دیواره از سلولز است. هر دو یاخته مجاور را یک تیغه میانی از جنس پکتین از هم جدا می‌کند.

در یک توده سلولی همگن سازنده یک بافت ، همه سلولها دارای یک اندازه و یک شکل و معمولا چند وجهی‌اند. در گیاهان آلی اندازه سلولها متناسب با کار آنهاست و بر حسب ماهیت بافت و نقشی که در گیاه دارند اندازه آنها متفاوت است.

اندازه و طول سلولهای سازنده پیکر گیاهان به ماهیت و ویژگی آن سلول بستگی دارد و به طول ملکولهای پروتئینی موجود در آنها و همچنین به میزان فعالیت هسته سلول و دوره استراحت آن ارتباط دارد.

در سلولهای پیر و مسن که واکوئلها قسمت اعظم فضای درونی آنها را فرا می‌گیرند هسته به گوشه‌ای رانده شده ، سایر محتویات سلول به صورت ورقه نازک در اطراف واکوئل مرکزی چسبیده به غشا باقی می‌مانند.

به علت چسبندگی و یکی بودن غشای سیتوپلاسمی با غشای سلولزی لذا غشای سیتوپلاسمی بطور عادی قابل مشاهده نیست ولی با اضافه کردن چند قطره محلول آب و نمک 20 درصد و ایجاد کیفیت پلاسمولیز غشای سلولی از غشای سلولزی جدا و قابل رویت می‌گردد.

برخی از اندامک های گیاهی
واکوئلها
بخش اعظم فضای یاخته‌های بالغ را واکوئل اشغال می‌کند که به صورت حفره یا کیسه‌ای است که غشایی به نام تونوپلاست آن را از سیتوپلاسم جدا می‌کند.

درون واکوئل را مایعی به نام شیره واکوئلی پر کرده است.

واکوئلها محل ذخیره آب و مواد آلی و کانی و همچنین تجمع مواد زاید سیتوپلاسم هستند.

پلاستها
پلاستها را بر اساس رنگدانه‌هایی که ذخیره می‌کنند، به سه گروه کلروپلاست ، کروموپلاست و لوکوپلاست تقسیم می‌کنند.

کلروپلاستها عموما قرصی شکل بوده و به علت دارا بودن کلروفیل ، سبز رنگ هستند. این اندامک غشایی دو لایه‌ای دارد.

بخش درونی کلروپلاست شامل دو سیستم لایه‌ای و ماده دربرگیرنده این دو سیستم یعنی ماده زمینه‌ای یا دانه‌دار است.

سیستم لایه‌ای دو بخش دارد: بخشی که گرانومها را تشکیل می‌دهد و بخش دیگری که آنها را بهم متصل می‌کند.
بخش درونی گرانوم به صورت کیسه‌های پهن شده‌ای مرتب شده‌اند و تیلاکوئید نام دارند و محل کلروفیلها هستند. نقش کلروپلاستها فتوسنتز است.

لوکوپلاستها پلاستهای بی‌رنگی هستند که در یاخته‌های بشره و دیگر بافتهای بی‌رنگ وجود دارند. بعضی نشاسته ذخیره کرده و آمیلوپلاست نام دارند. گروه سوم پلاستها ، رنگدانه‌های زرد یا قرمزی داشته و کروموپلاست نامیده می‌شوند.

مواد و وسایل آزمایش :
پیاز – سیب زمینی – تره – لام – آب مقطر – لامل – پنس - تیغ – شیشه ساعت – آب نمک - لوگول .

شرح آزمایش :
قطعه ای از اپیدرم تره و پیاز و سیب زمینی را به وسیله تیغ جدا کرده با پنس بر روی لام قرار می دهیم .

سپس بر روی یک لام تره چند قطره آب مقطر و بر روی دیگری چند قطره آب نمک ریخته و به دیگری لوگول اضافه می کنیم، لامل قرار داده آن را زیر میکروسکوپ میگذاریم و مشاهده میکنیم که در هنگامی که آب مقطر به سلول ها اضافه شده روزنه ها بسته شده ، غشا چروکیده ، پلاسمولیز رخ می دهد .

با آب مقطر روزنه ها باز و با اضافه کردن لوگول دیواره ها رنگ میگیرند .

هم چنین به برش گرفته شده از سیب زمینی یک قطره لوگول اضافه کرده ، لامل را بر روی آن گذاشته در زیر میکروسکوپ به مشاهده آن می پردازیم ،‌و میبینیم که به دلیل وجود دانه های نشاسته در آمیلوپلاست آن نقطه هایی تخم مرغی شکل به رنگ متمایل به بنفش دیده می شود .

و به 3 لام برش پیاز خود آب مقطر ، آب نمک و لوگول اضافه می کنیم و لامل قرار داده در زیر میکروسکوپ در حالت آب مقطر هسته های مشخص و غشا در حالت ایزوتونیک را مشاهده می کنیم و میبینیم که زمانی که آب نمک به سلول پیاز زده میشود غشا چروکیده ، پلاسمولیز رخ می دهد – غشا در حالت هایپر تونیک – و با لوگول دیواره کاملا رنگ گرفته و با وضوح بیشتری سلول قابل مشاهده است .