لباس فضانوردان را چه کسی می شوید؟

[Almas Parsi]

لباس فضانوردان را چه کسی می شوید؟
آنهایی كه در آینده راهی مریخ خواهند شد چه لباس‌هایی بر تن می‌كنند؟
مطمئنا آنها برای این سفر چند ساله مجموعه‌ای از لباس‌ها را به همراه خواهند داشت تا ضمن حفظ روحیه و شادابی، از زندگی روزمره فضانوردی نیز عقب نمانند.
پروفسور كارل آسپلوند از دانشگاه «رود آیلند» معتقد است باید به جزئی‌ترین وسایلی كه فضانوردان ماموریت‌های مریخ به همراه خواهند داشت نیز توجه كرد.
او حتی به جوراب فضانوردان هم اشاره می‌كند.این محقق از مدت‌ها پیش همكاری جالبی را با پروژه «Starship 100 Year» آغاز كرده است كه بر این اساس نوع پوششی كه مسافران آینده فضا و بخصوص مریخ از آن استفاده خواهند كرد مورد بررسی قرار می‌گیرد.
او ضمن ابراز امیدواری نسبت به این‌كه نتایج این بررسی به تغییراتی در سبك و سیاق پوشش افراد در دنیای امروز نیز منجر شود، به بیان نكات جالب توجهی درباره لزوم توجه به تنوع لباس مسافران آینده فضا پرداخته است.
چه چیزی باعث شد به پوشش مسافران آینده فضا كه قرار است سفر 100 ساله(!) به گوشه و كنار منظومه شمسی را تجربه كنند، علاقه‌مند شوید؟
در حال رانندگی بودم كه از رادیو شنیدم دكتر مای جمیسون درباره پروژه «سفر فضایی 100» صحبت می‌كند. آنقدر برایم جذاب بود كه مجبور به توقف خودرو و گوش دادن به تمام صحبت‌هایش شدم.

در همان لحظه این ایده به ذهنم خطور كرد و بسرعت در ایمیلی برایش نوشتم: بسیار خب، شما درباره چنین سفر طولانی مدتی صحبت می‌كنید، اما آیا تا به حال به این موضوع فكر كرده‌اید كه در چنین سفری چه لباسی باید بر تن كرد؟
او به این موضوع فكر نكرده بود، اما حقیقت این است كه لباس و هر آنچه می‌پوشیم پیوند ناگسستنی با زندگی دارد. حالا به این موضوع فكر كنید كه چگونه می‌توان چنین بخش ناگسستنی از فرهنگ انسانی را آن جدا كرد؟
بدون شك در فضا آن هم در سفری كه مدت زیادی به طول می‌انجامد بی‌توجهی به نوع پوشش مشكلات و چالش‌های زیادی ایجاد خواهد كرد.
من یك مردم شناس هستم كه ایده‌هایی هم در زمینه طراحی دارم.
بنابراین در نظر گرفتن فاكتور طراحی در كنار عامل رفتار انسانی، موجب می‌شود این پروژه (سفر طولانی‌مدت به فضا) عملیاتی‌تر شود.شاید تصور كنید پیش از این نیز در این زمینه كارهایی انجام شده است، اما حدس می‌زنم حالا وقتش رسیده كه نگاه واقعی به این موضوع داشته باشیم.
به تی‌شرت‌هایی فكر كنید كه مسافران آینده فضا بر تن خواهند كرد!لباس‌های فضانوردی فعلی چه نواقصی دارند؟گرچه فضانوردانی كه این روزها به فضا می‌روند، ممكن است از چند لباس استفاده كنند اما طراحان هیچ فكری برای شست‌وشوی آنها در فضا نكرده‌اند.
آنها زمان حضور در ایستگاه فضایی بین‌المللی، لباس‌های كثیف خود را در محفظه‌ای جمع‌آوری می‌كنند و دیگر از آنها استفاده نمی‌كنند، اما در حقیقت نمی‌توان چنین كاری را در سفری فضایی كه 20 سال طول می‌كشد، انجام داد.
حتی اگر قرار باشد در آینده گروهی از فضانوردان در مریخ اسكان یابند، نمی‌توانند از لباس‌هایی استفاده كنند كه پس از كثیف شدن امكان استفاده مجدد از آنها وجود ندارد.

به طور عادی برای شست‌وشوی لباس‌ها از آب و اشكال مختلف انرژی از جمله الكتریسیته برای از بین بردن ذرات آلاینده استفاده می‌شود، اما ما اكنون درباره فضا صحبت می‌كنیم.
در فضا با اكوسیستم محدودی سر و كار داریم كه نمی‌توان در آن براحتی از مصرف انرژی و بخصوص آب صحبت كرد.پس می‌توان خوشبین بود كه تحقیقات شما درباره شست‌‌و‌شوی لباس‌ها در فضا بر نحوه انجام این كار در زمین نیز تاثیر بگذارد؟
اگر به مشكلاتی نظیر شست‌وشوی لباس فضانوردان در فضا با دقتی ویژه نگاه كنیم، به طور ناخودآگاه راه برای حل مشكلات دیگر نیز باز می‌شود.در این مسیر می‌توانیم مشكلاتی را حل كنیم كه حتی با ادامه حیاتمان در زمین نیز در ارتباط است، مسائلی همچون استفاده از انرژی و آب و همچنین كشت محصولات مختلف كشاورزی.
با اطمینان خاطر می‌گویم كه بیشترین تاثیر مخربی كه انسان در محیط زیست می‌گذارد با حوزه لباس در ارتباط است.روزانه مقادیر قابل توجهی انرژی، آب و مواد شوینده برای شست و شوی لباس‌هایمان مصرف می‌كنیم.حالا تصور كنید در طول عمرمان به چه میزان از انرژی و موادی اینچنینی استفاده می‌كنیم.
اینجاست كه متوجه مشكل اساسی می‌شویم و چاره‌ای نداریم جز این‌كه آن را برطرف كنیم.فكر می‌كنید در طراحی و تولید لباس‌های مناسب برای فضانوردانی كه عازم سفرهای طولانی‌مدت فضایی می‌شوند، بزرگ ترین چالش چه چیزی خواهد بود؟
نوع ماده‌ای كه استفاده می‌كنید مهم‌تر از هر چیز دیگری است. یك نكته كاملا روشن است و آن این‌كه قرار نیست حیوانات را به‌عنوان نمونه آزمایشگاهی به فضا ارسال كنیم.كسی چه می‌داند!
شاید قرار است در آینده بخشی از مریخ به زیر كشت پنبه برود و از آن هیجان‌انگیزتر زمانی كه به این سیاره می‌رسیم كرم‌های ابریشمی داشته باشیم كه حجم انبوهی از ابریشم قابل استفاده در تولید لباس پرورش دهیم.
ما چاره‌ای نداریم جز این‌كه درباره این موارد «فكر كنیم».
درحقیقت باید از فناوری‌های نوین مرتبط با تولید لباس‌های ویژه سفرهای طولانی‌مدت فضایی استفاده كنیم و پس از بازگشت به زمین از آنها در زمین و در راستای كمك به بهبود اوضاع زیست محیطی سیاره‌مان هم استفاده كنیم.
یكی از ابتدایی‌ترین حوزه‌هایی كه باید بسرعت وارد آن شویم «كوچك‌سازی» است.
در حال حاضر برای تولید لباس به روش‌های معمول به فضای نسبتا بزرگ و انبوهی از تجهیزات نیاز داریم، اما وقتی صحبت از فضا می‌شود، همه چیز باید كوچك و مختصر و صد البته سبك شود. پس از آن نوبت به بازیافت می‌رسد.
بازیافت چیزی نیست جز استفاده دوباره از هر چیز از جمله لباس‌ها.
حالا این پرسش مطرح می‌شود كه آیا لباس‌هایی كه به این روش‌ها تولید می‌شود از نظر ساختاری مشابه همان لباس‌هایی است كه امروزه شاهد مدل‌های مختلف آن هستیم؟
ممكن است چنین نباشد.
اینجاست كه باید درباره «فرهنگ» صحبت كنیم.
لباس پوشیدن یعنی چه؟ شاید حتی مجبور شویم درباره لباس و مدل‌های آن دوباره فكر كنیم. پیدا كردن پاسخی برای این پرسش، چالش‌های موجود در فرآیند طراحی و تولید لباس‌های مناسب برای سفرهای طولانی‌مدت فضایی را برطرف می‌كند.
چرا فكر می‌كنید تا این حد به لباس و نوع پوشش روزمره وابستگی فرهنگی داریم؟بدون شك آنچه سر كار می‌پوشیم با لباسی كه در خانه به تن می‌كنیم متفاوت است و همین تفاوت‌هاست كه برای ما روحیه بخش می‌شود.
به زندانیانی فكر كنید كه مجبور به استفاده از لباس‌هایی متفاوت از همیشه می‌شوند یا سربازانی كه باید نوع خاصی از لباس را به تن كنند.بدون شك آنها در ابتدا به نوعی با این وضعیت دچار مشكل و ناهمگونی می‌شوند، اما روز به روز به این لباس‌ها عادت می‌كنند. آنها به این نتیجه می‌رسند لباسی كه بر تن می‌كنند به نوعی بازگوكننده هویت آنهاست.
برنامه شما برای طراحی لباس مناسب در سفرهای فضایی طولانی چیست؟
همكاری نزدیكی با ایستگاه تحقیقات بیابانی مریخ در یوتا داریم و قرار است در قالب یك برنامه دو هفته‌ای كه در سال 2014 برگزار می‌شود، نمونه‌های اولیه‌ای از لباس‌های مورد نظر را با استفاده از مواد جدید ارائه كنیم.
احتمالا فرد یا افرادی برای پوشیدن این لباس‌ها داوطلب می‌شوند روزهای متوالی با چنین لباس‌هایی در بیابان زندگی كنند. پس از آن حال و هوایی را كه طی دو هفته استفاده از این پوشش‌ها داشته‌اند مورد بررسی قرار می‌دهیم.

ایران ناز