ارزش ها و ضد ارزش ها در نهج البلاغه

[طلیعه طلا]

عامل اصلی موفقیت و رستگاری، بردباری است. انسان باید در برابر ناملایمات شکیبا و صبور باشد و سختی محرومیت ها را تحمل کند و در نتیجه، مشکلات اقتصادی و اجتماعی را با تحمل و بردباری، به خوشی ها و موفقیت تبدیل سازد. در حقیقت، هرگونه شتابزدگی و بی صبری ما را به سقوط می کشاند.


حضرت علی علیه السلام در اهمیت صبر می فرماید:
وَ عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ فَأِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الاْیمانِ کالرَّاْسِ مِنَ الْجَسَدِ.
بر شما باد که بردباری را در هر کاری پیشه کنید که صبر نسبت به ایمان، مانند سر است نسبت به تن آدمی.

بی گمان، هر کسی در زندگی خود به مشکلات و ناراحتی هایی گرفتار می شود. اگر انسان در این مواقع بی تابی کند، تمرکز فکر و عمل خود را از دست می دهد و خود را به راحتی می بازد و مشکلات بزرگ تر گریبان او را می گیرد. هنگامی که حضرت یوسف علیه السلام در چاه بود، خداوند او را به خاطر صبرش نجات داد و به خانه عزیز مصر فرستاد، ولی آن گاه که از زندانی شدن که مقدمه ریاستش بود، اظهار ناراحتی کرد، خداوند وسایل آزادی اش را به تأخیر انداخت.

حضرت علی علیه السلام در این باره فرموده است:
مَنْ عَظَّمَ صِغارَ الْمَصائِبِ اِبْتَلاهُ اللّهُ بِکِبارِها.
کسی که حوادث کوچک را بزرگ بشمارد، به مصیبت های بزرگ تر گرفتار می شود.

بردباری در برابر ناملایمات و تحمل مشکلات، نه تنها ثواب اخروی دارد، بلکه انسان را از نگرانی و ناراحتی دور می سازد. خداوند بندگان خویش را برای بخشیدن توفیق و امتیاز صبر می آزماید تا خود آنان نیز مقام خویش را درک کنند. در قرآن مجید آمده است: «ما شما را آزمایش می کنیم تا تلاش گران و بردباران شناخته شوند». (محمد: 31)


در حدیثی از امیرمؤمنان علی علیه السلام می خوانیم:
الصَّبْرُ صَبْرانِ صَبْرٌ عَلی ما تَکْرَهُ وَ صَبْرٌ عَمّا تُحِبُّ.
صبر دو نوع است: یک نوع در برابر ناملایمات و نوع دیگر صبر در برابر آنچه به آن تمایل داری.
دوام آوردن در برابر مریضی و فقر و بیچارگی، صبر است و پاداش دارد. صبر و تحمل در برابر شهرت، ثروت، ناموس مردم و خارج نشدن از مرز شرع، عفت است که سختی های این نوع صبر، بیشتراز نوع اول است و لغزش هایش نیز فراوان تر.

پروردگار مهربان در قرآن می فرماید:
برای مردم، خوش گذارنی ها، زن، فرزند، پول های نقره وطلای فراوان، حیوانات زیبا و... جلوه داده می شود، اما اینها بازیچه دنیاست. (آل عمران: 14)



پیام متن:

1. صبر، کلید گشایش سختی هاست؛
2. صبر، وسیله آزمایش بندگان برای شناسایی تلاش گران و بردباران ایشان؛
3. صبر، بر دو نوع است: صبر در برابر ناملایمات و صبر در برابر میل ها.