شاعري پيشگام اما ناشناخته+ نمونه اشعار

[م.محسن]

مرحوم محسن پزشکیان (1326 ـ 1358) مردم‎شناس، هنرمند، مبارز و زندانی سیاسی در سال‎‎های پیش از انقلاب اسلامی و از شاعران ارزشمند ادبیات انقلاب اسلامی است که تاکنون جز به‎ ندرت و پراکنده، نامی از او به میان نیامده و آثار او به ‎رغمِ پختگی و زیبایی‎‎های فنی و مضمونی، متأسفانه در سی و چند سال اخیر شناسانده نشده است. به گزارش شهرستان ادب، از مرحوم پزشکیان، شش دفتر شعرِ چاپ ‎نشده در حجم نزدیک به 400 صفحه بر جای مانده است. این سروده‎‎ها در قالب‎‎های کهن، نو و سپید هستند. بخشی از اشعار ایشان نیز به لهجه محلی مردم کازرون (زادگاه شاعر) سروده شده است.

کارنامه شاعری پزشکیان، یک دهه پُرتلاطم از سال 1348 تا 1358 را در بر می‎گیرد. مجموعه‎ای از تغزل‎‎های لطیف و اشعاری با محتوای سیاسی و اجتماعی، صبغه اصلی سروده‎‎های این شاعر جنوبی را شکل می‎دهد. رفته‎رفته با نزدیک‎ شدن به پیروزی انقلاب اسلامی، پرداختن به مفاهیم اسلامی در شعر او اوج می‎گیرد، به‎ گونه‎ای که در سال‎‎های 1357 و 1358 با توجه به ضرورت‎‎ها و شرایط اجتماعی بیشتر به سرودن تصانیف و اشعار انقلابی می‎پردازد.

زندگانی کوتاه و پُربار این شاعر متعهد در سال 1358 هنگامی که به‎همراه جمعی از فرهنگیان و مردم زادگاهش به دیدار رهبر فقید انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (رحمت‎الله‎علیه)، می‎رفت، براثرِ سانحه رانندگی در جاده قم به پایان رسید.

اشعار بر جای‎ مانده از مرحوم پزشکیان به ‎خوبی جایگاه او را به ‎عنوانِ شاعری جدی، توانا و دارای حساسیت‎‎های انقلابی تثبیت می‎کند. شعر پزشکیان بسیار گیرا، پخته و پیشگام‎تر از شعر بسیاری از شاعران دیگر ارزیابی می‎شود. تسلط پزشکیان بر زبان و ادبیات فارسی، به ‎واسطه تحصیل وی در این رشته کاملا آشکار و توانایی‎‎های او در سرودن قالب‎‎های کهن از جمله غزل، قصیده و رباعی در کنار قالب‎‎های نو کاملا بارز است.

تا‎کنون بخشی از تحقیقات و اشعار ایشان به همت خانواده و دوستانش به چاپ رسیده است:

قصه‎‎های مردم کازرون (مشتمل بر ۵۳ قصه محلی مردم ممسنی و کمارج)؛ با گردآوری محسن پزشکیان و به اهتمام عبدالنبی سلامی؛ ناشر: کازرونیه، اردیبهشت، 1384

سنت‎‎های کازرون؛ به ‎قلم محسن پزشکیان و به‎کوشش سیده فرزانه پناهی؛ ناشر: مرکز نشر زرینه، خرداد 1392
شش دفتر (مجموعه اشعار محسن پزشکیان، ۱۳۲۶-۱۳۵۸)، به کوشش عمادالدین شیخ‎الحکمایی و علی میرافضلی؛ ناشر: فرهنگستان زبان و ادب فارسی/ انتشارات کازرونیه، ۱۳۹۰


انتشار مجموعه اشعار مرحوم محسن پزشکیان به کوشش گروه ادبیات انقلاب اسلامی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، یکی از نمونه‎‎های قابلِ تأمل شعر پیشگام ادبیات انقلاب اسلامی را فراروی دوستداران شعر قرار می‎دهد.
امید است، انتشار شش‎ دفتر محسن پزشکیان، غبار غربت از چهره دیوان او بزداید و اسباب توجه منتقدان و سخن‎شناسان به این مجموعه نفیس را فراهم آورد.