زندگینامه استاد محمد رضا شجریان

[Almas Parsi]

زندگینامه استاد محمد رضا شجریان

محمدرضا شجریان اول مهر ماه 1319 در مشهد متولد شد. چنانکه خود در خاطراتش از ایام کودکی بیان کرده، 5 ساله بودکه در خلوت کودکانه اش آواز می خواند.
15بهمن1326 به کلاس اول می رود و یک سال بعد به آموزش تلاوت قرآن کریم نزد پدر می پردازد. در 9 سالگی تلاوت قرآن را آغاز می کند و یک سال بعد این کار را در میتینگ ها و اجتماعات سیاسی آن سال ها ادامه می دهد.

در سال 1331 برای نخستین بار صدایش از رادیو خراسان پخش می شود. سال 1332 وی عنوان شاگرد ممتاز را در بین دانش آموزان مشهدی از آن خود می کند و سپس در دبیرستان شاه رضا تحصیلات خود را پی می گیرد. همزمان در مسابقات فوتبال دبیرستان های مشهد هم حضور می یابد و در سال 1334 موفق می شود به تیم دانش آموزی استان راه یابد.
شجریان در سال 1336 به دانش سرای مقدماتی در مشهد می رود و از همین سال است که برای نخستین بار با یک معلم موسیقی به نام جوان آشنا می شود.
پی گیری جدی کار آواز سبب می شود تا در سال 1338 وی به اجرای آوازهایی بدون ساز و نیز قرائت قرآن برای رادیو خراسان بپردازد.

یک سال بعد شجریان دیپلم دانش سرای عالی را می گیرد و به استخدام آموزش و پرورش در می آید و همزمان به تدریس در دبستان خواجه نظام الملک بخش رادکان می پردازد و نیز با سنتور آشنا می شود.
آشنایی با سنتور این اشتیاق را در وی شدت می بخشد که با نت و فراگیری سنتور نزد آقای جلال اخباری و شروع سنتور سازی و تحقیق برای بهتر کردن صدای سنتور تجربه های خود در موسیقی را گسترش دهد.
شجریان در همین سال (1340) با دوشیزه فرخنده گل افشان در شهر قوچان ازدواج می کند و مرداد ماه جشن عروسی می گیرند که حاصل این ازدواج آغاز یک زندگی سی ساله و سه دختر و یک پسر( همایون) است.
در سال 1342 وی از بخش رادکان به روستای شاه آباد مشهد به عنوان مدیر دبستان منتقل می شود و در همین سال فرزند اول وی (راحله) متولد و نیز وی موفق می شود که اولین سنتور خود را با چوب توت بسازد.
در سال 1344دختر دوم (افسانه)در مشهد به دنیا می آید که بعدها به همسری پرویز مشکاتیان در می آید.
بعد از چند سال تدریس و مدیری دبستان های مشهد آذر ماه 1346 شجریان به تهران منتقل می شود و از همان بدو ورود با استاد احمد عبادی (نوازنده و نواساز نامی سه تار) آشنا می شود و همزمان به همکاری با رادیو ایران می پردازد و در کنار آن به کلاس درس آواز استاد اسماعیل مهرتاش و انجمن خوشنویسان نزد استاد بوذری می رود. آشنایی با رضا ورزنده (استاد سنتور) در تابستان همین سال. اجرا و ضبط اولین برنامه در رادیو ایران که با عنوان "برگ سبز شماره ی 216" در شب جمعه 15 آذر ماه پخش شد از دیگر فعالیت های شجریان در این سال بود.
کار در رادیو با نام مستعار "سیاوش بیدکانی" تا سال 1350 خورشیدی و بعد در رادیو و تلویزیون با نام خودش از جمله تلاش های شجریان در مسیر زندگی هنری اش به شمار می رفت.
در سال 1347 از آموزش و پرورش به وزارت منابع طبیعی انتقال می یابد و همزمان به کلاس خوشنویسی استاد حسن میرخانی می رود.
دختر سوم وی مژگان در 27 اردیبهشت در تهران متولد می شود و در همین سالهاست که وی برنامه هایی با استاد احمد عبادی، لطف الله مجد، اجرا می کند.
در سال 1349 همکاری خود با با برنامه های تلویزیون ملی ایران را آغاز می کند و همزمان به دریافت خوشنویس ممتاز نایل می شود.

در سال 1350 با استاد فرامرز پایور آشنا می شود. به مشق سنتور و آموزش ردیف آوازی صبا نزد ایشان می پردازد . در همین سال است که وی افتخار آشنایی با شاعر گرانمایه هوشنگ ابتهاج سایه را پیدا می کند و به همکاری با برنامه گلهای تازه رادیو می پردازد.
در سال 1351 شجریان ضمن همکاری در برنامه گلها با استاد نور علی خان برومند آشنا می شود و به آموزش سبک و شیوه آوازی طاهر زاده نزد وی مشغول می شود. آشنایی با استاد دوامی و نیز آموختن ردیف های آوازی از دیگر توفیقات شجریان در این سال بود.
در سال 1352 وی به اتفاق گروهی از هنر مندان چون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگ فر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون، داود گنجه ای و مقدسی و حدادی و دیگران هنرمندان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را به سرپرستی استاد داریوش صفوت بنا می گذارند.
در سال 1354 همایون متولد می شود و از همان سال اجرای وی برای کشور های خارجی هم آغاز می شود.
در سال 1355: شرکت در جشنواره توس (نیشابور)با فرامرز پایور، سایه، حسن ناهید، رحمت الله بدیعی، محمد اسماعیلی، عبدالوهاب شهیدی و هوشنگ ظریف. حضور در برنامه جشن هنر حافظیه شیراز با محمدرضا لطفی و فرهنگفر و اجرای برنامه راست پنجگاه. در همین سال وی به همراه ابتهاج سایه و برخی دیگر از هنرمندان از رادیو کناره گیری می کنند.

در سال 1356 شرکت دل آواز را تاسیس و نیز در سال 1357 در مسابقات تلاوت قرآن سراسر کشور به مقام نخست می رسد.
در سال 1358 با غلامرضا دادبه آشنا می شود و سپس آلبوم های مختلفی را با گروه پایور و نیز آلبوم های دیگری را با گروه شیدا و عارف کار می کند.
در فاصله سال های دهه شصت شجریان همکاری گسترده ای را با پرویز مشکاتیان آغاز می کند که حاصل آن آلبوم های ماهور، بیداد، نوا، دستان و .. است. در همین سال ها وی به اتفاق گروه عارف کنسرت هایی را در خارج از ایران اجرا می کند.
از سال 68 وی با گروه پیرنیاکان و عندلیبی به اجرا کنسرت در آمریکا و اروپا می پردازند. این گروه در سال بعد و به دلیل زلزله رودبار کنسرت هایی را در جمع آوری کمک مردم دنیا دراروپا و آمریکا اجرا می کنند.
در سال 71 پس از ازدواج با همسر دوم خانم کتایون خوانساری به اجرای کنسرت های مرحله دوم در امریکا با داریوش پیر نیاکان، جمشید عندلیبی و همایون شجریان (اگوست تا نوامبر) می پردازد. انتشار آلبوم یاد ایام، آسمان عشق و نیز دلشدگان حاصل این سال ها است.
در سال 1374 وی کنسرت هایی در شهرهای اصفهانف شیراز، ساری، کرمان و سنندج را برگزار می کند و در همین سال آلبوم چشمه نوش ( با محمد رضا لطفی) گنبد مینا، جان عشاق، مدتی بعد در خیال را با همکاری مجید درخشانی منتشر می کند.
در سال 76 فرزند دیگر شجریان به نام رایان از همسر دوم متولد می شود و یک سال بعد وی آلبوم شب؛ سکوت، کویر را با آهنگسازی کیهان کلهر منتشر می کند.
شجریان در سال 78 جایزه افتخاری یونسکو را دریافت می کند ( جایزه پیکاسو) و کتاب راز مانا نیز از وی درسال 79 منتشر می شود.
از یکی دو سال بعد وی به اتقاق کیهان کلهر و حسین علیزاده و همایون شجریان کنسرت هایی را در اروپا و آمریکا اجرا می کنند که حاصل ان آلبوم های نوا، داد و بیداد، زمستان است.
شجریان به اتقاق علیزاده و کلهر و فرزندش در زمستان سال 1383 به مناسبت زلزله بم کنسرتی را در تهران برپا می کنند و همزمان اعلام می کنند که قصد دارند مجتمعی را به نام باغ هنر بم بسازند که دی وی دی همنوا باب م حاصل چنین اندیشه ای است.
شجریان پس از آن در سال 84 نیز کنسرتی دیگر با علیزاده و کلهر و همایون در تالار کشور برگزار می کند .
وی هم اینک با گروه آوا کنسرت هایی را در داخل و خارج از ایران اجرا می کند.

منبع : پی سی سیتی