گزارشی تلخ از ترک اعتیاد نوزادان یک روزه

[Almas Parsi]

گزارشی تلخ از ترک اعتیاد نوزادان یک روزه





نوزاد، اعتیاد، ترک اعتیاد. قرار گرفتن این سه کلمه کنار هم، چندان باور کردنی نیست. اما آنچه در بیمارستان ها می گذرد، حکایت از واقعیت دیگری دارد. . .


اینجا نوزدانی هستند که با درد خماری متولد می شوند و از روزهای اول زندگی شان، باید سختی های ترک اعتیاد را تحمل کنند. این ها معتادهای مادرزادی هستند که مادرانشان در دوران بارداری مواد مخدر مصرف می کردند. بدون آن که بدانند جنین شان هم پا به پای آنها شریک دود و دم منقل شان است.
بخش نوزادان بیمارستان امام خمینی (ره)، به طور مشخص و تقریبا ویژه به ترک اعتیاد نوزادان پرداخته است. هرچند که به گفته پرستاران و پزشکان بخش، این درمان به طور عادی و معمول اینجا اجرا می شود ولی انجام تحقیقات ویژه درمان نوزادان متولد شده از مادران معتاد، باعث شد که طاها طاهری قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کند که برای این نوزادان بخش ویژه ای در بیمارستان امام خمینی(ره) در نظر گرفته شده است تا این کودکان تحت درمان قرار گیرند.
بخش ویژه همان بخش NICU بیمارستان است. پرستاران تا بخش سوژه گزارش را می شنوند، می گویند همین حالا یک مورد نوزاد دارند که در بخش بستری است. نوزاد پسر 12 روزه ای است که توی دستگاه خوابیده و بالای سرش عروسک کوچک باب اسفنجی آویزان است که بعید می دانم بفهمد چیست و حواسش به آن باشد. گریه می کند و پیچ و تاب می خورد. پرستاران می گویند از بی قراری است و احتمالا درد؛ همان علایم ترک. لای ملحفه ای پیچیده شده تا شاید کمی آرام بگیرد. می گویند این یکی از راه های آرام تر کردنشان است.
مادر هنوز نیامده که به پسرش سر بزند. مادری 20 ساله که به پرستاران گفته از 16 سالگی بی سرپرست بوده. می گویند بروز نداده که اعتیاد دارد ولی وقتی نوزادش را برای معاینه آورده، علایم ترک را داشته و بستری شده تا درمان شود. نگاهم می ماند به سر کوچک پسر با موهای مشکی و پرپشت که از گریه تکان می خورد. درد می کشد.

سندروم محرومیت نوزادان

دکتر حسین دلیلی، فوق تخصص نوزادان و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، یکی از پزشکان بخش نوزادان بیمارستان امام خمینی است و طرح تحقیقاتی ویژه ای برای درمان نوزادان متولد شده از مادران معتاد، انجام داده است.
البته در مرکز تحقیقات مادر و نوزاد بیمارستان امام خمینی، طرح های دیگری هم در این زمینه توسط دکتر فاطمه نیری رئیس بخش نوزادان بیمارستان و رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، انجام شده است. دکتر دلیلی می گوید که این نوزادان دچار سندروم محرومیت نوزادان هستند که منظور محرومیت از مواد مخدر است. نوزادانی که از مادران مشکوک به مصرف مواد مخدر متولد می شوند یا مادر اطلاع داده که مصرف کننده بوده است، از این نظر بررسی می شوند.

دکتر دلیلی می گوید:

مواد مخدر از جفت رد می شوند. در واقع جنین به مواد مخدر تماس دارد و به دنیا که می آید دچار این سندروم می شود. علایم مختلفی دارد که ما این علایم را بررسی می کنیم. مواردی مثل گریه غیر طبیعی، خواب زیاد، لرزش، تشنج، تحریک پذیری، تعریق و تب، دمای پایین بدن، خمیازه های زیاد، گرفتگی بینی، نفس های تند و اسهال و استفراغ. که گاهی برای این اسهال و استفراغ محبوریم سرم تجویز کنیم.

شدت این علایم در نوزاد بستگی به دوز مصرف مواد مخدر توسط مادر و مدت زمان استفاده دارد. میزان شدت این علایم توسط سیستم نمره دهی خاصی که به فینگان معروف است، بررسی می شود و براساس نمره ای که نوزاد از این بررسی می گیرد، درمان مشخص می شود اگر مادر در زمان بارداری اقدام به ترک مواد مخدر کند ، علایم ترک از همان دوره جنینی شروع می شود .
آنطور که دکتر دلیلی می گوید همه نوزادان متولد شده از مادران معتاد، نیاز به درمان دارویی ندارند:

60 درصد از این نوزادان نیاز به دارو ندارند. با مراقبت های ویژه آنها را ترک می دهیم. نور را کم می کنیم، پارچه ای دورشان می پیچیم و قنداقشان می کنیم. در واقع سعی می کینم بی قراریشان را کم کنیم و آرامشان کنیم. اما 40 درصد بقیه که علایم شدید تری دارند، نیاز به دارو پیدا می کنند. مورفین خوراکی که به میزان خاصی به نوزاد داده می شود و به تدریج و روز به روز میزان آن را کم می کنیم تا روند ترک کامل شود. داروی دیگر فنوباربیتال است که برای درمان تشنج به کار می رود و در مواردی از آن استفاده می کنیم. در طول درمان نوزاد نباید از شیر مادر تغذیه کند به خصوص اگر مادر هنوز مصرف کننده است. در واقع اگر بعد از مرخص شدن نوزاد از بیمارستان و ترک، مادر همچنان مصرف کننده مواد باشد و شروع به شیردهی کند، باز نوزاد معتاد خواهد شد.

آنطور که پیداست نمی شود گفت که چقدر طول می کشد این نوزادان ترک کنند. همه چیز بستگی به میزان مصرف مواد مخدر توسط مادر دارد و بدن نوزاد.
مسئله اینجاست که این نوزادان فقط مشکل ترک اعتیاد ندارند و معمولا چند مشکل جسمی آنها را در بیمارستان و بخش مراقبت های ویژه نوزادان نگه می دارد. مشکلاتی چون اسهال و استفراغ شدید و نارس بودن.
به گفته دکتر دلیلی، مصرف مواد مخدر باعث زایمان زودرس و تولد این نوزادان به صورت نارس می شود که این مسئله نیز باید در کنار ترک اعتیادشان، مورد توجه قرار بگیرد و درمان شود.
و البته این پایان راه نیست. زیرا این نوزادان نسبت به دیگر نوزادان و در آینده نسبت به کودکان دیگر آسیب پذیرترند. دکتر دلیلی می گوید:

این نوزادان در آینده معمولا دچار تاخیر تکاملی می شوند و از لحاظ نورولوژی مشکلاتی پیدا می کنند. اختلالات ذهنی، مشکلاتی در زمینه برقراری ارتباط اجتماعی و ناتوانی در حل مسئله ، در زندگی آینده این نوزادان دیده می شود. در واقع نوزادانی پرخطر هستند.

به خصوص اینکه این نوزادان نیاز به مراقبت های بعد از ترک هم دارند که معمولا این اتفاق نمی افتد. مادرانی که چنین نوزادانی دارند، به دلیل مشکلات و شرایط ویژه ای که درگیرشان هستند، معمولا آنها را برای بررسی های بعدی و چکاپ های مداوم، به بیمارستان نمی آورند و نمی توان مطمئن بود که این نوزاد مدتی دیگر و با مصرف دوباره مواد مخدر توسط مادر و شیردهی همزمان، گرفتار اعتیاد نشود...

کسری یک روزه؛ گرفتار شیشه

بخش اورژانس زایمان بیمارستان امام خمینی، معمولا ویژه زنانی است که زایمان پر خطر و ریسک بالا دارند و به صورت اورژانسی به این بیمارستان منتقل می شوند. هزینه های کم زایمان هم باعث شده زنانی که دچار آسیب های اجتماعی هستند بیشتر برای زایمان یه این بیمارستان مراجعه کنند. زنان بی سرپرست و بدسرپرست و زنان معتاد.
بسیاری از آنها به دلیل مشکلات مالی نوزادانشان را بعد از زایمان در بیمارستان رها می کنند و بیمارستان آنها را به بهزیستی تحویل می دهد تا شاید زندگی بهتری در انتظارشان باشد.
روی یکی از تخت های بیمارستان امام خمینی(ره) یک مادر مشکوک به مصرف مواد مخدر خوابیده. تازه زایمان کرده و نوزادش هم مشکوک به سندوم محرومیت است. بچه را تازه آورده اند تا ببیند. کلافه است و مرتب صورت خیس از عرقش را خشک می کند و با گوشی موبایلش سعی می کند با کسی تماس بگیرد. می گوید 30 ساله است. آرام می پرسم مواد مصرف می کردی؟ می گوید: شیشه... ولی ترک کردم. نمی دانستم حامله ام. سه ماهم بود که فهمیدم از همان موقع ترک کردم.
می پرسم سخت بود توی بارداری؟ می گوید: خیلی... ولی به خاطر بچه ام این کار را کردم. نوزادش پسر است و می خواهد اسمش را کسری بگذارد. کسری پیچیده شده در ملافه سبز بیمارستان چشمانش را باز می کند و دستانش را تکان می دهد.
زود از من می پرسد که بچه اش مشکل دارد؟ سعی می کنم اطمینان بدهم که سالم و سلامت است اما از علایم خودش بعید است که ترک کرده باشد و احتمالا نوزادش باید درمان شود. دکتر دلیلی بعد می گوید که نوزادش بستری شد. چون علایم را داشت...
پرستاران بخش اورژانس زایمان می گویند که به طور متوسط ماهی 7 تا 8 مورد این چنینی دارند. مادران معتاد. آمار مادران معتاد به شیشه از همه بیشتر است. بعد کراکی ها و در نهایت تریاک که کم و بیش بینشان پیدا می شود.. شیشه یکه تاز آمار مصرف مواد است. ارزانی و در دسترس بودنش خیلی ها را اسیر کرده و حالا آمار های رسمی و غیر رسمی می گوید که آمار مصرفش روز به روز بین جوانان و زنان بیشتر می شود.
بسیاری از زنانی که برای زایمان مراجعه می کنند بروز نمی دهند که اعتیاد دارند یا می گویند ترک کرده اند. اما واقعیت چیز دیگری است. درخواست تزریق بیش از حد مورفین هنگام دردها و پس از زایمان، یکی از مواردی است که پرستاران و پزشکان را مشکوک می کند و خیلی ها هم هنگام دردهای زایمان و بی خود شدن از درد اعتراف می کنند که معتاد هستند.
پرستار بخش اورژانس می گوید تعدادشان خیلی بیشتر شده و به نشانه تاسف سر تکان می دهد...
کارم تمام شده. سکوت بخش مراقبت های ویژه نوزادان بیمارستان امام خمینی هر از گاهی با گریه یکی از نوزادان می شکند. وقت برگشتن دوباره به دستگاهی که نوزاد پسر 12 روزه خوابیده بود نگاه می کنم. خوابش برده و آرام شده. چند روز بعد می فهمم مرخص شده و مادرش او را برده...
روزهای سختی را گذرانده و چه کسی می داند روزهای زندگیش سخت تر از این است یا آسان تر....
منبع : مجله مهر