ماجرای فدک حضرت فاطمه زهرا (س) چه بود؟

[Almas Parsi]

ماجرای فدک حضرت فاطمه زهرا (س) چه بود؟

ارسال شده توسط مدیر در تاریخ 15. اردیبهشت 1390 - 7:39فدك یكی از دهكده‏های آباد و حاصل‏خیزی است كه نزدیك خیبر است و تا مدینه 140 كیلومتر فاصله دارد. در سال هفتم هجرت قلعه‏های خیبر یكی پس از دیگری فتح شد و قدرت مركزی یهود در هم شكست. ساكنان فدك با پیامبر اسلام(ص)، نجنگیدند و تسلیم شدند و در برابر پیامبر(ص) متعهد شدند كه نیمی از زمینها و باغهای خود را به آن حضرت واگذار كنند و نیمی دیگر را برای خود نگهدارند و در عین حال كشاورزی سهم پیامبر(ص) را هم به عهده گرفتند و در برابر آن حقی دریافت می‏كردند.
طبق صریح قرآن کریم، سرزمینهایی كه بدون هجوم نظامی به دست مسلمانان می‏افتاد متعلّق به شخص رسول خدا (ص) می‏باشد و هر گونه بخواهد می‏تواند عمل كند.

« وَمَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَمَا أَوْجَفْتُمْ عَلَیهِ مِنْ خَیلٍ وَلَا رِكَابٍ وَلَكِنَّ اللَّهَ یسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلَى مَنْ یشَاءُ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ [حشر/6] و آنچه را خدا از آنان [= یهود] به رسولش بازگردانده (و بخشیده) چیزی است که شما برای به دست آوردن آن (زحمتی نکشیدید،) نه اسبی تاختید و نه شتری؛ ولی خداوند رسولان خود را بر هر کس بخواهد مسلط می‌سازد؛ و خدا بر هر چیز توانا است!».

تکلیف فدک نیز با آیه دیگری روشن شد:

«و آتِ ذَالقربی حقّه[اسراء/26] و حقّ نزدیكان را بپرداز»

با نزول این آیه، پیامبر اسلام دخترش فاطمه را خواست و فدك را به او داد.[1]

اعطاء فدک به حضرت زهرا (س) با مسأله امامت و ولایت ارتباط نزدیكی دارد، پیامبر(ص) هنگامی كه علی(ع) را به جانشینی برگزیدند به دستور خدای متعال (آیه 26 سوره اسراء) منبعی مالی را در اختیار ایشان و خاندانشان كه از نسل حضرت زهرا(س) می‏باشند قرار دادند در حقیقت حضرت زهرا(س) به عنوان محور امامت و ولایت در موقعیتی قرار داشتند كه بخشیدن فدك به آن حضرت اعطاء به بیت امامت بوده است.
گواه این ادعا روایات صحیحه‏ای است كه در این رابطه نقل شده است؛ چنان كه حضرت موسی بن جعفر(ع) در گفتگویی كه با هارون الرشید، خلیفه عباسی دارد به این مطلب اذعان می‏كنند: «روزی هارون خطاب به حضرت موسی بن جعفر(ع) می‏گوید: حدود فدك را مشخص كن تا آن را به شما بازگردانم، نخست آن حضرت امتناع می‏ورزند ولی با اصرار هارون می‏فرمایند: نمی‏پذیرم مگر طبق مرزهای حقیقی آن را بازگردانی -. هارون می‏گوید: مرزهای حقیقی آن كجاست؟ حضرت می‏فرمایند: اگر مرزهای آن را مشخص كنم آن را باز نخواهی گردانید. هارون پاسخ می‏گوید: تو را به حق جدت سوگند می‏دهم كه بگویی.
امام(ع) می‏فرمایند: نخستین مرز آن «عدن» است. با شنیدن این كلام رنگ هارون تغییر می‏كند. آن حضرت ادامه می‏دهد: و مرز دیگر آن سمرقند و مرز سوم آن آفریقا و آخرین مرز آن دریای خزر - سیف البحر - و ارمنستان ناراحتی هارون بیشتر شد.
هارون می‏گوید: این كه همه دنیاست و برای ما چیزی باقی نمی‏ماند، پس من برخیزم تا تو بنشینی! حضرت می‏فرماید: پیش‏تر به تو گفتم كه اگر مرزهای آن را مشخص كنم آن را به من باز نمی‏گردانی!».[2]

ابن ابی الحدید از علمای برجسته اهل سنت و شارح نهج‏البلاغه در رابطه با مسأله فدك مطلبی دارد كه شنیدنی است؛ او می‏گوید: «از استادم علی بن فارقی كه از استادان مدرسه عربیه در بغداد بود پرسیدم: به نظر شما آیا فاطمه در مورد ادعای خود نسبت به فدك راست می‏گفت؟ گفت: آری، راست می‏گفت، پرسیدم: پس چرا ابوبكر فدك را به فاطمه بازنگردانید؟ پرسش مرا با كلام لطیفی پاسخ داد؛ گفت: اگر آن روز ابوبكر فدك را به فاطمه برگردانده بود، فردا فاطمه می‏آمد و مدعی خلافت می‏شود و ابوبكر نیز در رد ادعای آن عذری نداشت، زیرا صداقت فاطمه را نسبت به فدك بدون شاهد و دلیل پذیرفته بود. سپس ابن ابی الحدید می‏افزاید: این كلام استادم حرف درستی است».[3]

[1]. مجمع البیان، ج 3، ص 411، شرح ابن ابی الحدید، ج 16، ص 248.
[2]. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 48، ص 144 و ج 29، ص 200.
[3]. شرح نهج ‏البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 4، ص 80.

Show Details

باغ فدک در 260 کیلومتری شهر مدینه: