روش های مقابله با سوء استفاده های جنسی را به کودکانمان بیاموزیم

[yas-90]

یک متخصص روانپزشکی کودک و نوجوان با تاکید بر آموزش محافظت از اندامهای خصوصی بدن توسط والدین خاطر نشان کرد :« وقتی به کودکانتان آموزش بدهید که اجازه ندهد هیچ فردی به اندامهای خصوصی آنها دست بزند ،این اگاهی بخشی میزان آسیب پذیری آنها را کمتر میکند.»به گزارش سلامت نیوز سوءاستفاده جنسي از كودكان رويدادي خانمان‌برانداز است. اين اتفاق مخرب‌ترين رويداد زندگي فرد است و تاثير خود را براي هميشه به شكل‌هاي مختلف نشان مي‌دهد. تمام افراد پدوفيل - افراد بزرگسال تعرض كننده به كودكان - در دوران كودكي مورد تعرض جنسي قرار گرفته‌اند.

در اين قبيل رويدادها كودكان بسيار تحريك‌پذير هستند. يعني تصور ما بر اين است كه كودك در سوء استفاده جنسي همواره مخالفت مي‌كند، اما كودك تحت آزار، بعد از مدتي به علت تحريك شدن خود را در معرض سوء استفاده‌ها قرار خواهد داد.

یكي از مهم‌ترين سنين تحريك پذيري دوران پيش دبستاني است ، چرا كه اين دوران را بلوغ اوليه نامگذاري كرده‌اند و اين امر را مي‌توان در بازي‌هاي مامان و بابا و دكتر و پرستار كودكان مشاهده كرد كه رنگ و بوي جنسيتي دارد؛ درحالي‌كه تصور ما، اشتباها اين است كه تحريكات جنسي مربوط به سنين نوجواني و جواني است.

در همین زمینه در گفت و گویی با دکتر کتایون خوشابی فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان به بررسی آثار و عواقب این حادثه پرداختیم.

دکتر خوشابی در بیان پیامدهای جسمی و روحی آزار جنسی در کودکان به خبرنگار سلامت نیوز گفت :« بستگی به سن کودک و تعداد دفعات آزار جنسی تبعات روانشناختی ناشی از آن هم متفاوت است ، آزار جنسی شامل لمس کردن می شود و تا یک رابطۀ کامل جنسی که با زور و اجبار از طرف یک فرد بزرگسال به منظور بهره کشی از یک کودک انجام می شود ادامه دارد.»

وی در ادامه افزود :« آزار جنسی تبعات روانشناختی متعددی را از خودش تا پایان عمر فرد باقی می گذارد ، معمولا در بسیاری از مواقع آزار جنسی ممکن است در خانواده انجام بپذیرد ، در مواردی توسط والدین و خواهران و برادران انجام می پذیرد که تحت عنوان زنا با محارم از آن یاد می شود ، در موارد دیگر ممکن است توسط افراد فامیل ، بستگان و افراد غریبه این عمل انجام شود بنابراین بستگی به این دارد که توسط چه کسی با چه تداومی این آزار انجام بپذیرد ، عوارض تبعات روانشناختی ناشی از آزار جنسی به عوارض کوتاه مدت و عوارض بلند مدت تقسیم می شود و عوارضی را از خودش به جای می گذارد.»

این متخصص روانپزشکی کودک و نوجوان در خصوص عوارض کوتاه مدت و بلند مدت این اتفاق اظهار داشت :« عوارض کوتاه مدت بلافاصله بعد از انجام آزار جنسی شامل شب ادراری ، گوشه گیری ، علائم اضطراب شدید و ترس شدید می تواند باشد به طوریکه کودکی که قبلا هیچ مشکلی نداشته حالا در ارتباط با بزرگسالان به خصوص بزرگسال جنس موافق آزارگر ، دچار مشکل ارتباطی می شود از آنها ممکن است بترسد ، در حضور دیگران ممکن است احساس وحشت داشته باشد و به نوعی ممکن است این احساس به کودک دست بدهد که همۀ بزرگسالان آن جنس ممکن است آزارگر باشند و قصد آزار رساندن به او را داشته باشند.»

وی در ادامه تصریح کرد :« در مواردی اختلالات عادتی مثل ناخن جویدن ، شب ادراری ممکن است به عنوان یک عارضۀ کوتاه مدت و بلافاصله بعد از آزار دیده شود . اضطراب شدید یکی از علائم قربانیان آزار است که به شدت دچار اضطراب و ترس شدید می شوند.»

دکتر کتایون خوشابی به خبرنگار سلامت نیوز گفت :« کودکی که در گذشته هیچ مشکلی با تنهایی نداشته دچار ترس از تنهایی و تاریکی می شود و یا ترس از باقی ماندن با یک فرد غریبه در جایی را ممکن است داشته باشد.»

وی به سلامت نیوز گفت :« ترس از نزدیک شدن یعنی ترس از لمس کردن ممکن است ایجاد شود که هر نوع لمسی را کودک ممکن است تفسیر آزارگونه ازش داشته باشد و ترس از نزدیک شدن را احساس کند وقتی فرد بزرگسالی می خواهد به کودک نزدیک شود به شدت بترسد و خودش را کنار بکشد.»

این متخصص روانپزشکی کودک و نوجوان در خصوص عوارض بلند مدت این حادثه عنوان کرد :« عوارض دراز مدت علاوه بر اختلالاتی را که ذکر کردیم در خیلی از موارد ممکن است در نوجوانی ویا در بزرگسالی فرد قربانی آزار ممکن است دچار افسردگی شود و گاهی اقدام به خود کشی بلافاصله بعد از آزار جنسی یا سالها بعد ممکن به دنبال افسردگی ناشی از این آزارگری ممکن است در فرد دیده شود.»

وی در ادامه به مسئلۀ ازدواج فرد اشاره کرد و افزود :« مشکل دیگر این است که در رابطه با سؤاستفادۀ جنسی از تبعات دیگری که ممکن است به وجود آید همسر فرد که قرار است شریک زندگی آن فرد شود یعنی گاهی سرد مزاجی دیده می شود به خصوص در کودکان دختر قربانی آزار در زندگی جنسی آیندشان ممکن است دچار سرد مزاجی شوند ، ترس از نزدیک شدن در رابطه با همسر را تجربه کنند.»

خوشابی تاکید کرد :« اعتماد کردن به دیگران برای آنها دچار مشکل می شود و دچار خدشه می شود ، کودک قربانی آزار ممکن است تا آخر عمر احساس اعتمادش را در ارتباط با دیگران از دست بدهد و هیچ کسی را قابل اعتماد نداند به خصوص اگر قربانی آزار توسط محارم خودش مورد آزار قرار بگیرد مثلا اگر پدری فرزند خودش را مورد آزار جنسی قرار بدهد آن کودک برای همیشه دیگر اعتمادش را به دیگران از دست می دهد چون قاعدتا فردی مورد اعتماد تر از پدر و مادر وجود ندارد و اگر قرار باشد که از طرف آنها آزاری به خصوص آزار جنسی به کودک برسد طبیعی است که دیگر اعتمادش به این افراد تا آخر عمر از دست برود.»

وی در ادامه بیان کرد :« بنابراین در تبعات دراز مدت گفتیم انواع اختلالات جنسی مانند بی میلی جنسی ، عدم ارضای جنسی ، عدم و ناتوانی در برقراری ارتباط عاطفی با همسر دیده شود در کنار آن گفتیم افسردگی ، اضطراب از تبعات روانشناختی دراز مدت فرد قربانی آزار می تواند در آن دیده شود.»

این متخصص روانپزشکی کودک و نوجوان در خصوص عکس العمل خانواده ها در مقابل این اتفاق ، تصریح کرد:« اگر خانواده به موقع از این اتفاق ناگوار مطلع شود و متوجه شود که کودکش یک بار یا چندبار مورد آزار قرار گرفته ، مداخلات روانشناختی زودهنگام می تواند از بروز تبعات دراز مدت و طولانی مدت تا آخر عمر تا حدودی جلوگیری کند.»

وی افزود :« خیلی از مواقع این کودکان نیاز به رفتار درمانی دارند در صورت بروز افسردگی و اضطراب نیاز به دارو درمانی دارند ، این کودکان باید دوباره حس اعتماد کردن به دیگران را بدست بیاورند و این از طریق برقراری یک رابطۀ مناسب از طرف درمانگر ممکن است که کودک یاد بگیرد که دوباره بتواند حس اعتماد را به فرد بزرگسال تجربه کند بنابراین مداخلات روانشناختی زودهنگام از جمله رفتاردرمانی و یا دارودرمانی در صورت بروز مشکلاتی نظیر اضطراب و افسردگی از طرف روانپزشک کودک می تواند به کاهش عوارض روانشناختی ناشی از آزار کمک کند.»

دکتر کتایون خوشابی عنوان کرد :« گاهی اوقات تجربۀ یک آزار جنسی سرنوشت زندگی یک کودک را تا آخر عمر تغییر می دهد در کنار اختلالاتی که گفتیم از تبعات و عوارض روانشناختی آزار جنسی می تواند باشد به اختلالات شخصیتی هم می شود اشاره کرد به خصوص افرادی که دچار اختلال شخصیتی مرزی می شوند در بعضی از آنها در کودکی سابقۀ آزار جنسی را داشتند.»

خوشابی ادامه داد :« خیلی از مواقع به دلیل اینکه کودک از طرف فرد بزرگسال آزارگر تهدید می شود به اینکه اگر این راز را فاش کنی خودت را می کشم یا پدر و مادرت را از بین می برم یا به اطرافیانت آزار می رسانم ، خیلی از مواقع کودکان در مقابل این تهدید ها سکوت را ترجیح می دهند و این راز را به افراد خانوادۀ خود فاش نمی کنند ،که این می تواند به تکرار آزار جنسی شود و وقتی فرد آزارگر ببیند که کودک صحبت نمی کند و این راز را فاش نمی کند متاسفانه این تجربۀ آزار ممکن است به طور مکرر تکرار شود و طبیعی است که هرچقدر تجربۀ آزار تکرارش بیشتر شود میزان و تبعات روانشناختی هم بیشتر است.»

این متخصص روانپزشکی کودک و نوجوان گفت :« پس بنابراین ممکن است که بستگی به میزان آسیب روانشناختی که هر کودک در اثر آزار جنسی می بیند از فردی به فرد دیگر متفاوت است ، ویژگی های شخصیتی افراد با هم متفاوت است ، ویژگی های تاب آوری آنها با یکدیگر متفاوت است مثلا در برابر یک استرس به خصوص در یک خانواده برای دو فرزند هر کدام از آنها ممکن است واکنش های متفاوتی را نسبت به آن استرس نشان دهند پس یک فرمول قطعی وجود ندارد که همۀ افرادی که دچار آسیب جنسی می شوند در آینده به گونه ای یکسان تبعات روانشناختی را داشته باشند.»

وی در خصوص راه های درمان اثرات روحی این اتفاق اظهار داشت :« خیلی از مواقع ممکن است فرد تا آخر عمر ترجیح بدهد که این راز را با خودش حمل کند با تمام تبعات به نوعی کنار می آید فردی است که مشکلات روانشناختی خاصی هم دارد ولی ترجیح می دهد که مراجعه نکند و این راز را برای کسی فاش نکند و راجع به این مسئله اصلا کار نشود در صورتی که فرد بزرگسالی که در دورۀ کودکی مورد آزارهای مکرر جنسی قرار گرفته خودش تمایل داشته باشد و بخواهد که دربارۀ این مسئله کار شود ، طبیعتا وقتی خود فرد انگیزۀ لازم برای دریافت کمک داشته باشد در آن صورت هست که می شود به آن فرد کمک کرد ، روان درمانی های کوتاه مدت و بلند مدت و دارو درمانی می تواند به کاهش تبعات روانشناختی کمک کنند و در حقیقت کمک کنند که فرد بتواند با این حادثه و آسیب های ناشی از آن تا حدودی خودش را سازگارتر کند ولی بدیهی است که این درمان ها اثرات موقتی داشته باشد و این زخم ناشی از یک آزار جنسی تا آخر عمر التیام پیدا نکند.»

دکتر کتایون خوشابی پیشگیری را بهتر از درمان عنوان کرد و به خانواده ها توصیه کرد که در روابط افراد بزرگسال با فرزندانشان حساس باشند و در مورد راهکارهای مختلف آن تصریح کرد :« توصیۀ ما به خانواده ها همیشه این است حتما مراقبت کافی از فرزندانشان داشته باشند ، خیلی آن را تنها در کنار یک فرد بزرگسالی که حتی ممکن است کاملا آشنا هم باشند قرار ندهند و به گونه ای این تماس ها باید باشد که خودشان نقش نظارتی را داشته باشند.»

وی در ادامه افزود :« به کودکانمان راجع به لمس خوب و لمس بد یاد بدهیم ، هر لمسی لمس خوب نیست ، خیلی از بچه ها دربارۀ لمس بد خودشان متوجه می شوند ، لمس بد از طرف هر فردی باشد ، لمسی است که احساس بدی به یک کودک و یک فرد بزرگسال می دهد بنابراین باید به کودکان راجع به لمس خوب و لمس بد یاد بدهیم ، باید با کودکان بر خلاف فرهنگ مان این را همیشه یادآوری کنیم که نباید اجازه بدهیم دیگران به آنها نزدیک شوند و آنها دست بزنند.»

خوشابی هشدار داد :« این برخلاف باور فرهنگی ماست که خیلی راحت اجازه می دهیم فرزندانمان را حتی افراد غریبه در خیابان ببوسند ، نوازش کنند یا محبتشان را نشان بدهند ، گاهی اوقات در پس این محبتها یک غریزۀ جنسی وجود دارد که فرد می خواهد با این نوازش و بوسیدن غریزۀ جنسی خودش را ارضا کند پس بنابراین در مورد لمس ها باید حساس باشیم.»

خوشابی اظهار داشت :« محافظت از اندامهای خصوصی بدن کودکانمان را باید به آنها یاد بدهیم ، قسمت های حساس بدنشان را باید بخواهیم که مواظب باشند و اجازه ندهند که هیچ فردی به آنها دست بزند و این شامل پدر و مادر هم می تواند باشد بنابراین باید خیلی سریع آنها را در حمام کردن مستقل کنیم و در حمام به آنها یاد بدهیم که نقاط حساس بدنشان را خودشان شست و شو کنند و خود والدین حتی آن نقاط را لمس نکنند و به کودک آموزش بدهند که این اندامها ، اندامهای خصوصی هستند که کسی حق دست زدن به آنها را ندارد.»

وی در پایان بر لزوم آموزش دادن والدین در این خصوص تاکید کرد و گفت :« بنابراین وقتی که کودکانی که آموزش های لازم را می بینند ، اطلاعات و آگاهی بهتری دارند ، میزان آسیب پذیریشان نسبت به کودکانی که هیچ آموزشی ندیده اند و هیچ آشنایی دربارۀ بدنشان و آزارهای جنسی ندارند کمتر است ، پس همیشه تاکید بر پیشگیری است که مراقب باشیم که اتفاقی نیفتد.»