تشویق و تنبیه ، اصلی مهم در تربیت اسلامی




طبیعت انسانها به گونه ای است كه وقتی در انجام امور مورد تشویق قرار می گیرند ، معمولاً در صدد بر می آیند تا آن امور را بهتر انجام دهند. بدون تردید تشویق و ترغیب از مهمترین اركان روان شناسی تربیتی و عاملی مؤثر در تحریك انگیزش های پیشرفت و عملكرد فرد در فرایند یادگیری و تقویت رفتارهای مطلوب است . همه انسانها حتی بزرگسالان ، تا آخر عمر نیاز به تشویق دارند . تشویق موجب رغبت و دلگرمی و نشاط و تحرك می شود و انسان را به جدیت وادار می كند .
انسانی كه مورد تشویق قرار بگیرد احساس آرامش و رضایت خاطر و اعتماد به نفس می كند و برای جدیت بیشتر و تحمل دشواری ها آماده می گردد . برعكس ، اگر مورد نكوهش یا ناسپاسی قرار گرفت دلسرد و بی رغبت می شود و احساس حقارت و ضعف می كند و نمی تواند از استعدادهای خویش به نحو مطلوبی استفاده نماید .
اصل تشویق و تنبیه به عنوان امری مسلم در تربیت اسلامی شناخته و پذیرفته شده است . اصولاً بهشت و جهنم ، انذار و تبشیر پیامبران ، آیه های مربوط به پاداش و كیفر ، وعده و وعیدهای شوق انگیز و خوفناك و ... همه جلوه هایی از تشویق و تنبیه هستند . خداوند تبارك و تعالی در قرآن مجید ( سوره بقره ) می فرماید :" ای پیامبر به كسانی كه ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند بشارت بده كه جایگاه آنان در قیامت ، باغستان هایی است كه نهرهای آب در آن جاری است ." حضرت علی علیه السلام در فرمان تاریخی خود به مالك اشتر كه او را به فرمانروایی مصر برگزیده بود،دستور می دهد: كه مبادا نیكوكار و بدكردار پیش تو یكسان باشند ، زیرا چنین روشی نیكوكار را از كردار نیك دور ساخته و بدكردار را به كار بد سوق می دهد .
یكی از روش های مؤثر در تربیت ، تشویق كارهای خوب كودك است . تشویق در روح و روان كودك اثر می گذارد و او را به انجام اعمال نیك تحریض و ترغیب می كند .